اتاق باید با نظر تشکل‌ها و فعالان اقتصادی در جایگاه واقعی خود قرار گیرد

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، گفت: باید تبعات بخشنامه‌های صادرشده در حوزه اقتصاد سنجیده شود. بخشنامه ارز نیمایی یکی از همین موارد است که مشکلات زیادی در پی داشت. مشکلاتی که در حوزه صادرات پیش‌آمده، نوعی به تاراج گذاشتن اقتصاد کشور است. برای حل مسائل اقتصادی مانند نرخ‌گذاری ارز، تعیین قیمت پایه گمرکی در حوزه صادرات و غیره باید از نگاه تشکل‌ها استفاده کنیم.

صمد حسن‌زاده در نشست با شورای مرکزی فراکسیون تشکل‌های اتاق ایران، افزود: به‌عنوان‌مثال فرایند تسویه‌حساب ارزی در گمرک نوعی کارشکنی ناشی از به بی‌تجربگی کارشناسان است. اتاق ایران و فراکسیون تشکل‌ها باید در این حوزه همفکری کنند و این موارد را به سیاست‌گذاران توضیح دهند؛ این موارد به مصلحت دولت و بخش خصوصی نیست. ما باید خودمان همت کنیم، نه‌فقط به‌عنوان مطالبه‌گر بلکه با گفت‌وگوی راهکارمحور و منطقی با دولت و مجلس صحبت کنیم تا مشکلات حل شود.

حسن‌زاده در ادامه گفت: ممانعتی برای برگزاری نشست تشکل‌ها و فراکسیون تشکل‌ها در اتاق ایران وجود ندارد و ارائه خدمات اتاق به تشکل‌های زیرمجموعه خود در قبال دریافت وجه نیست. اتاق بازرگانی مختص یک عده بخصوص نیست، اتاق برای همه هست و باید با برنامه‌ریزی به همه تشکل‌ها سرویس ارائه کنیم.

رئیس اتاق ایران گفت: باید اتاق فکری با حضور بنده و چند نفر نماینده منتخب فراکسیون تشکل‌ها تشکیل دهیم و در آن به شکل ماهانه موضوعات تخصصی را بررسی و هماهنگ کنیم.

او درباره نظام ارزشیابی و رتبه‌بندی تشکل‌ها گفت که اصلاح وضعیت موجود ضروری است فراکسیون تشکل‌ها طرحی را ارائه کند تا در هیات رئیسه اتاق ایران بررسی و تصویب شود.

حسن‌زاده در ادامه گفت: باید از تجربه مدیران باتجربه بهره بگیریم. باید مسائل را دقیق توضیح دهیم و برای این مسائل، آموزش‌های لازم به اعضا و فعالان اقتصادی داده شود. در اتاق ایران برای آموزش بودجه خوبی در نظر گرفته‌شده و قرار است در این مسیر از استان‌های کم‌بهره حمایت کنیم.

او افزود: در دوره‌های قبلی کارهای خوبی در اتاق ایران انجام‌شده، در این دوره می‌خواهیم با نظر تشکل‌ها و فعالان اقتصادی، اتاق بتواند در جایگاه واقعی خود قرار گیرد که شان آن مشاور سه قوه بودن باشد و به تعهدات خود عمل کند. هیات رئیسه اتاق ایران هیچ‌وقت به‌تنهایی نمی‌تواند، دائره‌المعارف مسائل باشد و در تمام مسائل اعلام نظر کند. باید تشکل‌ها در کنار ما قرار گیرند تا مسائل را با نگاه کارشناسی در دولت و مجلس مطرح کنیم.

رئیس اتاق ایران تصریح کرد: اتاق ایران اصلاح شیوه‌نامه تشکل‌ها، تفکیک معاونت تشکل‌ها و امور استان‌ها را در نظر دارد. برای تشکل‌ها، ساختمانی در حال ساخت است و قرار است این ساختمان بعد از تکمیل شدن در اختیار تشکل‌های عضو قرار گیرد.

به ظرفیت تخصصی تشکل‌ها توجه شود

در بخش اول نشست، ابوالفضل روغنی گلپایگانی، دبیرکل فراکسیون تشکل‌ها گفت: مهم‌ترین موضوع تشکل‌ها این است که به ظرفیت آنها در اداره توجه شود و اعضای تشکلی هیات نمایندگان بتوانند در به‌عنوان عضو هیات رئیسه انتخاب‌شده و فعالیت کنند. برای حل این مسئله به‌جز اصلاح قانون، می‌توان آیین‌نامه نحوه تشکیل را با رأی‌گیری در هیات نمایندگان اصلاح کرد و یا با اقدامات حقوقی نظیر استفسار از مرکز تطبیق قوانین مجلس محدودیت غیرقانونی حاضر حذف شود. امیدواریم هیات رئیسه در حل این مسئله ما را یاری کنند.

شیوه‌نامه تشکل‌ها بخشی از چالش‌های تشکل‌های اتاق را حل می‌کند

سید توحید صدرنژاد سخنگوی فراکسیون تشکل‌های اتاق ایران بخش زیادی از چالش‌های نظام حکمرانی تشکلی اتاق را مواردی دانست که اعضای شورای مرکزی فراکسیون با رئیس اتاق ایران مطرح کردند.

او ابراز امیدواری کرد: با اصلاح و تصویب شیوه‌نامه تشکل‌ها این موارد حل شوند.

به‌گفته صدرنژاد باید کمیته بررسی شیوه‌نامه تشکیل شود و در آن شیوه‌نامه تشکل‌ها بررسی و نهایی شود. باید نقشه راهی داشته باشیم که کدام بخش تعداد تشکل‌هایش به حدی است که می‌تواند فدراسیون شود. در این صورت ماهیت فدراسیون با موضوعش تطابق خواهد داشت و تشکیل آن موجب نگرانی سایر تشکل‌ها و اتاق‌ها نمی‌شود.

صدرنژاد درباره حذف بند خاموشی یا بند ادب گفت: مطابق قانون اساسی آیین‌نامه نمی‌تواند صلاحیتی فراتر از قانون ایجاد یا سلب کند. مطابق قانون اتاق هیئت نمایندگان از نمایندگان اتاق‌های شهرستان و تشکل‌ها تشکیل‌شده که فرقی میان این دو گروه نیست؛ از این رو، محروم کردن نمایندگان تشکل‌ها از نامزدی و حضور در هیات رئیسه خلاف قانون است. از سمت دیگر تضاد منافع میان این دو گروه موجب شده که از سال ۱۳۷۸ این موضوع ۶ بار در هیئت نمایندگان مطرح شود و گروه اکثریت رأی به حقوق گروه اقلیت ندهد. اتاق فضای تعامل و هم‌افزایی اتاق‌های شهرستان و تشکل‌های تخصصی است و استمرار چنین رویه‌هایی نهایتاً به زیان خود اتاق است.

او تصریح کرد: یقیناً در حوزه تشکل‌ها مشکلات زیادی وجود دارد که ما هم به آن اذعان داریم و اهتمام فراکسیون در طرح و تصویب شیوه‌نامه جدید تعریف راهکارهای منصفانه و اصولی است. موضوعاتی نظیر فدراسیون‌سازی، رتبه‌بندی تشکل‌ها، توانمندکردن تشکل‌ها، ارسال نماینده تشکل‌ها به جلسات همراه با نمایندگان اتاق و نظایر این موارد واجد شرایط شفاف و استاندارد باشد.

خواسته تشکل‌ها حضور در هیات‌رئیسه است

در ادامه فرشید شکرخدایی، نایب‌رئیس انجمن مدیریت کیفیت ایران گفت: اعضای تشکل‌ها برای حضور در هیات رئیسه اتاق ایران تلاش می‌کنند. اما وضعیت امروز، مبنی بر ممنوعیت حضور تشکل‌ها در هیات رئیسه، با قانون اتاق ایران همسو نیست و سابقه ۶ بار طرح این موضوع در ادوار گذشته هیات نمایندگان نشان می‌دهد که حذف این محدودیت در هیئت نمایندگان به دلیل تضاد منافع مقدور نیست. ما به همراهی هیات رئیسه در اصلاح آیین‌نامه نیاز داریم. در قانون فرقی بین اعضای تشکلی و اتاقی هیئت نمایندگان نیست و هر کسی عضو پارلمان بخش خصوصی است، می‌تواند عضو هیاترئیسه باشد. امیدوارم به این تبعیض پایان داده شود. البته حذف این محدودیت از مسیر محاکم قضایی هم قابل پیگیری است که دنبال احیای این حق هستیم.

شکرخدایی گفت: تعیین نمایندگان تشکل‌ها در ترکیب هیات نمایندگان اتاق ایران، ضوابطی در آیین‌نامه مصوب شورای‌عالی تعیین گردیده که درنتیجه برخی از تشکل‌ها طبیعتاً شرایط حضور در هیئت نمایندگان را ندارد، به‌عنوان نمونه عدم برگزاری منظم مجامع. تنظیم و استانداردسازی فرایند تشکیل، توسعه، هماهنگ‌سازی و توانمندسازی تشکل‌ها نیازمند بررسی و تصویب شیوه‌نامه تشکل‌ها است که طی آن شورای راهبردی تشکل‌ها با حضور نمایندگان منتخب از میان تشکل‌ها پویاتر و فعال‌تر شده و مواردی نظیر روش رتبه‌بندی، حل اختلافات میان تشکل‌ها، موضوع حذف و ادغام تشکل‌ها و چالش‌هایی از این قبیل با شفافیت و کارآمدی بهتری پیش خواهند رفت. لذا تا نهایی شدن شیوه‌نامه تشکل‌ها و دستیابی به یک نقشه منسجم که ارتباط تشکل‌های بالادستی با تشکل‌های ملی و استانی را تعریف نماید، توقف فدراسیون‌سازی ضروری به نظر می‌رسد. در غیر این صورت این ناهماهنگی ساختار تشکل‌ها را به هم می‌زند.

عملکرد تشکل‌ها نباید مثل هم ارزیابی شود

آرش نجفی، رئیس هیات مدیره فدراسیون صنعت نفت ایران نقطه‌ضعف تشکل‌ها را در این دانست که نه در جامعه و نه اتاق بازرگانی و نه سه قوه جدی گرفته نمی‌شوند. به‌عنوان نمونه باید نماینده تشکل‌ها در جلسات تخصصی و مرتبط از طرف اتاق معرفی شوند ولی اکنون زمانی که از طرف اتاق کسی در جلسه‌ای شرکت نکند و اگر کمیسیون هم حاضر نباشد نماینده بفرستد، به تشکل‌ها اطلاع می‌دهند. ما گسترده‌ترین نهاد تخصصی اتاق بازرگانی هستیم باید از این ظرفیت استفاده کرد و مثلاً در هر جلسه‌ای که بخش خصوصی حاضر باشد در کنار نماینده اتاق، نماینده تشکل حرفه‌ای هم حضورداشته باشد ولی چنین نیست. بعضاً در نبود نماینده تشکل‌ها، نماینده اتاق بدون اطلاعات کافی در موضوعات تخصصی اظهارنظر می‌کند که با تصمیمات درست و منطقی در تعارض است.

او تأکید کرد: هر قدر به تشکل‌ها در اتاق و هیات رئیسه فضای بیشتری داده شود به نفع خود اتاق است. ظرفیت کارشناسی تشکل‌ها جدی گرفته شود. برخی از تشکل‌ها از بدنه کارشناسی دولت هم قوی‌تر هستند. کارشناسان دولت نسبت به این تشکل‌ها کم‌لطفی دارند و این پدیده نادرستی است.

به گفته نجفی در مواقع برگزاری مجمع، وقتی فردی از تشکل کنار می‌رود یا رأی نمی‌رود، تشکل موازی ایجاد می‌کند و این باعث شده که توانایی تشکلی پایین آید. اتاق ایران باید در این زمینه دستورالعمل خاصی داشته باشد. همچنین به‌عنوان یک مورد دیگر، ماهیت و محیط کسب‌وکار همه تشکل‌ها مشابه یکدیگر نیست و لذا همه تشکل‌ها نمی‌توانند مثل هم ارزیابی شوند. در حال حاضر نحوه ارزشیابی نظام رتبه‌بندی موردقبول ما نیست. در رتبه‌بندی موجود به جای توجه به کارکرد هر تشکل در تعامل با اتاق، به گردآوری سند و مدرک برای کارهایی توجه می‌شود که اساساً در تعریف وظایف تشکل اولویت ندارد و بر این اساس برخی از تشکل‌ها گرید می‌گیرند. یا مثلاً تشکلی که تعداد ذی‌نفعانش کم است، نباید به دلیل آن تنبیه شود. تشکل‌های قوی که نیازمند حمایت نیستند، توانمندسازی باید معطوف به تقویت تشکل‌های ضعیف‌تر باشد. ایجاد تعادل در این موارد پیچیده و ضروری است.

در پیگیری مسائل اقتصادی با تشکل‌های تخصصی مشورت شود

در ادامه این نشست داودی مددی، عضو هیات رئیسه انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران، گزارشی از وضعیت، موانع و مشکلات صنعت برق در ایران ارائه کرد. او گفت: در کشورهای توسعه‌یافته تولید انرژی‌های تجدیدپذیر اهمیت ویژه‌ای دارد؛ به‌عنوان‌مثال آمریکا و چین سردمدار تولید انرژی‌های تجدیدپذیر هستند؛ اما در کشور در حوزه تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، وزارت صنعت، معدن و تجارت وزارت نیرو مسیر متفاوت را طی می‌کنند. در لایحه بودجه 1403 سهم درآمدهای دولت از مالیات حدود 50 درصد افزایش‌یافته است. درحالی‌که وقتی تولید کمتر می‌شود باید راهی پیدا کرد تا این ناهماهنگی‌ها در مسیر درست‌تری قرار گیرد.

در ادامه عنوان شد: باید وزارت نیرو را مجاب کنیم تا مالیات بر ارزش‌افزوده را خود بپردازد و فعالان اقتصادی در ادامه این بدهی را تهاتر کنند. همچنین عنوان شد مالیات بر ارزش‌افزوده، ربطی به تولیدکننده برق ندارد؛ چون انتهای زنجیره است. باید در پیگیری این مسائل، اتاق ایران از ظرفیت و مشورت تشکل‌های تخصصی بهره بگیرد.

مصطفی طالقانی، رئیس انجمن صادرکنندگان صنعتی، معدنی و خدمات مهندسی ایران مطالبه‌گری در رفع تعهد ارزی را بزرگ‌ترین دغدغه صادرکننده‌ها دانست.

او افزود: اتاق به‌عنوان مطالبه‌گر این حوزه، در حوزه صادراتی که وقفه واردشده، ورود کند تا این معضل حل شود. باید دولت بداند، تمام کشور را نرخ ارز تحت تأثیر قرار می‌دهد و بخش خصوصی و صادرکننده‌ها را تضعیف می‌کند. باید جلوی تعارض‌های قانونی گرفته شود. باید این مشکلات رصد شود تا حقوق بخش خصوصی استیفا شود.

رضا محمدی نویسی، عضو هیات مدیره انجمن ملی لیزینگ ایران هم در ادامه گفت: از تشکل‌ها در اتاق حمایت شود. مشکلات تشکل‌ها متفاوت است و باید براساس خواست تشکل‌ها، این مسائل بررسی شود.

باید حمایت از تشکل‌ها سیستماتیک‌تر شود

محمودی اولیایی رئیس هیات مدیره فدراسیون مدیریت و مشاوران هم در این نشست گفت: اتاق ایران به سایر تشکل‌ها کمک کند در راستای توسعه خودشان گامی بردارند. قانون بهبود مستمر محیط کسب و کارف مسیر راه را طراحی کرده وباید به این ظرفیت قانونی توجه شود.

او گفت: باید به نقش و ظرفیت تشکل‌ها توجه شود. آن‌هایی که پای‌کار هستند، نماینده تشکل‌ها هستند؛ اما حمایت‌هایی که اتاق انجام می‌دهد، برخلاف این رویه بوده است. برخی از رفتارهای سازمانی در اتاق ایران، انگیزه‌ها را از بین می‌برد. باید این حمایت‌ها سیستماتیک‌تر باشد.

اتاق فکری با محوریت تشکل‌ها تشکیل شود

ادموند میرازخانیان، نایب‌رئیس انجمن شرکت‌های مهندسی و پیمانکاری نفت، گاز و پتروشیمی گفت: ایجاد ارتباط ارگانیک میان هیات رئیسه اتاق و فراکسیون تشکل‌ها بسیار مهم است. تشکل‌ه بهترین تجربه، دقیق‌ترین و به‌روزترین آمارها را دارند و شرایط اقتصادی را می‌شناسند. ایجاد ظرفیت بالا به‌عنوان یک تمرین برای تشکل‌ها در دستور کار قرار گیرد. ایجاد اتاق فکری لازم است تا برای موضوعات خاص از ظرفیت تشکل‌های تخصصی استفاده کنیم؛ در این صورت است که می‌توانیم به دولت پیشنهاددهنده باشیم.

او تصریح کرد: در برخورد با دولت منفعل نباشیم و منتظر دعوت دولت نباشیم. ما می‌توانیم مسائل خود را به دولت ببریم. برخی از مسائل بخش خصوصی از دید دولت مطرح نمی‌شود و ما می‌توانیم این مسائل را به دولت ببریم. ایجاد ارتباطات بین‌المللی از اتاق با خارج از ایران به‌عنوان بخش خصوصی تحت تأثیر تحریم‌ها قرارگرفته. بخش خصوصی تحریم نیست. باید از این بستر استفاده کنیم و روی ارتباطات بین‌المللی اثرگذار باشیم.

در مسائل از نظر بخش خصوصی استفاده کنند

محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران گفت: در قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار به دولت تکلیف شده تا در موضوعات مختلف ازنظر بخش خصوصی استفاده کنند ولی برخلاف قانون از ظرفیت تشکل‌ها استفاده نمی‌شود. البته در درون خود اتاق هم از ظرفیت تشکل‌ها استفاده نمی‌کنند. برای همین در خیلی از جلسات دوستان حضور دارند که نظراتشان با نظارت نماینده تشکل در تعارض است. مقامات دولت از این تعارض در ظاهر اظهار تأسف و البته خوشحالی می‌کنند و خود نظر سوم را می‌دهند. این‌یک مسئله اصلی است و خیلی از مواقع مصوبه‌ای ابلاغ می‌شود که نماینده اتاق از نظر تشکل استفاده‌نکرده و امضا نموده که در این موارد عملاً امکان دفاع نداریم. این ناشی از نوع نگاهی بوده که ساختارها را به‌درستی شکل نداده. شلختگی در رفتار بخش خصوصی هم دیده می‌شود. تشکل‌هایی که از کف بازار و تولید، شناخت دارند، متأسفانه از ظرفیت آنها کمتر استفاده می‌شود. در عین حال تشکل‌های موازی که به تقابل با تشکل‌های اتاق مشغولند، شناسایی شود و باید براساس قانون محیط کسب‌وکار در خصوص یکپارچه‌سازی و ادغام تشکل‌ها عمل گردد.

لاهوتی تاکید کرد: پیشنهاد من این است جایگاه مرکز پژوهش‌ها، کمیسیون‌هاو تشکل‌ها در کنار یکدیگر بازتعریف و دیده شود.

باید محلی برای تشکل‌ها درست شود

بهرام شکوری رئیس انجمن مس ایران نیز در این نشست گفت: اتاق باید با تمهید فضای مناسب برای فعالیت تشکل‌ها از توانمندن‌شدن تشکل‌ها حمایت کند. منابعی که وارد اتاق می‌شود در جای درست استفاده شود و آثار آن باعث تعالی کشور شود. کشور فاقد استراتژی توسعه صنعتی است. استراتژی توسعه را اتاق تهیه کند و نظر فعالان اقتصادی، متخصصان و ذی‌نفعان در آن دیده شود و به سطحی از اجماع برسیم که همه این را قبول داشته باشند. نمایندگان دولت در جلسات هیئت نمایندگان و کمیسیون‌های تخصصی حضورداشته باشند و این حضور حداقل ماهی یک‌بار اتاق افتد.

او تصریح کرد: اتاق ظرفیت حقوقی خوبی دارد؛ در آیین دادرسی شورای عالی معادن که خیلی از مسائل حل می‌شود. اولین بی‌قانونی را دولت انجام می‌دهد و اتاق می‌تواند به دلیل ترک فعل، شکایت کند.

به گفته شکوری برای حضور در ایونت‌های بین‌المللی شرایطی فراهم شود که هماهنگی‌های لازم صورت گیرد. برخی از نمایشگاه‌ها و ایونت‌های دنیا بسیار مهم هستند و باید از این ظرفیت‌ها به‌عنوان سفیران اتاق نقش‌آفرینی کنند.

در ادامه سادینا آبایی، نماینده اتحادیه صادرکنندگان خدمات فنی و مهندسی مشاوران و پیمانکاران صنعت مخابرات ایران گفت: تغییرات تکنولوژیک در آینده مسیر خیلی از شغل‌ها را تغییر خواهد کرد. باید اتاق برای این مورد برنامه‌ریزی داشته باشد. در هر حوزه‌ای باید به تغییرات و شغل‌های آینده آگاهی داده شود. گردش آزاد اطلاعات در اتاق وضعیت خوبی ندارد. تعداد شوراها و مجامع مشخص نیست. اسامی نماینده‌ها مشخص نیست. باید از این مجامع گزارشی ارائه شود.

آبایی تصریح کرد: باید روی شیوه‌نامه تشکیل تشکل‌ها دقت شود؛ آیا نیاز است که یک تشکل شکل بگیرد یا خیر؟ موازی بودن تشکل مانع فعالیت تشکل‌ها می‌گردد. مثلاً در رابطه با بزرگ‌ترین پروژه فناوری اطلاعات (فیبر نوری) بعضی از تشکل‌ها در وزارت صمت اعلام کرده‌اند که تولید داخل داریم و جلوی واردات گرفته‌شده.

نماینده تشکل‌ها در نشست با دولت شرکت کنند

احسان ثقفی، رئیس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران گفت: اتاق باید ایجاد تشکل‌ها و فدراسیون‌ها را مدیریت کند و در مواردی جلوی آن را بگیرد، همچنین با ظرفیت‌های قانونی مانع ایجاد تشکل‌های موازی در سایر مراجع نیز بشود. اتاق به‌عنوان تشکل بخش خصوصی، باید از حق فعالان اقتصادی و بخش خصوصی حمایت کند. مراودات جهت توانمندکردن و تعالی اتاق است.

او پیشنهاد کرد که معاونت تشکل‌ها و معاونت استان‌ها از هم تفکیکی شود. تشکل‌ها با مطالبه‌گری‌شان جایگاه اتاق را تقویت می‌کنند. هرقدر مطالبه به‌حق و منطقی باشد اعتبار خود را تقویت کرده‌ایم.

ثقفی افزود: مظلوم‌ترین تشکل فدراسیون‌ها هستند. برای این که ماهیت آن‌ها با کمیسیون خلط شده. فدراسیون‌ها زاده اتاق هستند و آن رشد تخصصی که بایستی به آنها داده شود، داده نمی‌شود. در خصوص شوراها و مجامع، کارمندان و کارشناسانی اتاق حتی اگر متخصص باشند اما هیچ‌کدام درک و حس واقعی از کسب‌وکار ندارند. برای همین لازم است نماینده تشکل‌ها در نشست‌های مرتبط حضورداشته باشند.