در حالی از آخر هفته گذشته، مسابقات فوتبال یورو 2024 در آلمان آغاز شد که این سؤال مطرح شده است که آیا تورنمنت بزرگی مانند این مسابقات، مسئولیت بیشتری برای نشان دادن تعهد خود به ابتکارات سبز دارد و این رقابت به وعده خود مبنی بر تبدیل شدن به پایدارترین مسابقات از نظر زیست‌محیطی عمل خواهد کرد؟
در جریان کنفرانس COP28، اتحادیه فوتبال اروپا (یوفا) استراتژی 32 میلیون یورویی زیست‌محیطی، اجتماعی و حکمرانی (ESG) خود را با هدف تبدیل یورو 2024 به پایدارترین تورنمنت تاریخ اعلام کرد.
در حالی که هواداران فوتبال در جهان روی اتفاقاتی که در طول 90 دقیقه در زمین می‌افتد تمرکز می‌کنند، که تأثیر واقعی آن فراتر است. فرهنگ فوتبال از استادیوم‌ها به خیابان‌ها گسترش می‌یابد و بر حمل‌ونقل، رستوران‌ها، کافه‌ها و زمین تأثیر می‌گذارد و این گسترش با انتشار کربن مرتبط است.
صنعت فوتبال سالانه حدود 30 میلیون تن CO2 در سراسر جهان منتشر می‌کند. این معادل مجموع انتشار گازهای گلخانه‌ای کشورهای دانمارک یا تونس است. اگرچه میزبانی مسابقات می‌تواند به تقویت اقتصاد کشور میزبان کمک کند، اما این صنعت با چالش حفظ پایداری زیست‌محیطی نیز مواجه است.
وعده‌های یورو 2024
یک موسسه تحقیقات محیطی آلمان به نام Öko-Institut پیش‌بینی کرده است که یورو 2024 یوفا منجر به انتشار 490 هزار تن CO2 یا معادل آن می‌شود. صنعت حمل‌ونقل تقریباً 70٪ از سهم انتشار این حجم از کربن را انجام می‌دهد.
برخلاف یورو 2021 که در 11 شهر اروپایی برگزار شد، تمامی مسابقات این بار در آلمان برگزار می‌شود. برای کاهش انتشار کربن، تلاش شده تا تیم‌های ملی برای رفتن شهرهای برگزاری مسابقات با راه‌آهن تردد کنند. در این راستا تیم‌های آلمان، سوئیس و پرتغال متعهد شده‌اند که از سفرهای هوایی برای بازی‌های مرحله گروهی خودداری کنند.
علاوه بر این سفر تیم‌های حاضر در یورو 2024 با قطار، انتشار گازهای گلخانه‌ای را تا 57 درصد کاهش می‌دهد و این معادل 844 تن CO2 است. این رقم بیش از 150 برابر کربن متوسط تولید شده توسط یک فرد اروپایی در یک سال است.
هواداران آلمانی نیز میزان قابل توجهی در کاهش آلاینده‌ها کمک می‌کنند. هواداران آلمانی که با قطار سفر می‌کنند به‌طور متوسط 41 گرم معادل CO2 برای هر مسافر تولید می‌کنند. با این حال، کاهش اثرات زیست‌محیطی هوادارانی که از سراسر اروپا به آلمان سفر می‌کنند، همچنان یک چالش مهم است.
برگزارکنندگان یورو 2024 برای استفاده هواداران از حمل‌ونقلی که کمتر انتشار کربن را به همراه دارد، کارت‌های Interrail را با با 25 درصد تخفیف به همراه یک بلیط 29 یورویی برای سفر بین شهرهای میزبان ارائه می‌دهند. دارندگان بلیت همچنین 36 ساعت حمل‌ونقل منطقه‌ای رایگان دریافت می‌کنند.
غذا و نوشیدنی
یوفا محاسبه کرد که هر هوادار تقریباً 0.7 کیلوگرم معادل CO2 از غذا و نوشیدنی در هر بازی تولید می‌کند. از آنجایی که غذاهای گیاهی 30 درصد کمتر از غذاهای گوشتی، کربن تولید می‌کند، در استادیوم‌های محل برگزاری مسابقات، غذاهای غیرگیاهی را با بسته‌بندی قابل بازیافت ارائه می‌دهند.
علاوه بر این، در استادیوم‌ها و مکان‌های تماشای عمومی مسابقات، از ظروف قابل استفاده مجدد برای پذیرایی از جمله برای سرو چای استفاده می‌شود. اقلام یکبار مصرف با جایگزین‌های قابل استفاده مجدد جایگزین می‌شوند.
زیرساخت
قطر هفت استادیوم برای جام‌جهانی فوتبال 2022 ساخته است که منجر به انتشار تخمینی 1.6 میلیون تن CO2e شد که تقریباً سه برابر انتشار گاز پیش‌بینی شده برای یورو 2024 است. اگر چه آلمان برای میزبانی یورو به ساخت استادیوم جدیدی نیاز نداشت اما اتحادیه فوتبال اروپا، استراتژی‌هایی برای استفاده از موادی که کمتر باعث تولید کربن می‌شوند، در نظر گرفته است.
همچنین فدراسیون فوتبال آلمان متعهد به استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر در استادیوم‌ها و کاهش مصرف آب است.
راهکارهای جبران کربن منتشر شده
دستیابی به تعادل کربن نزدیک به صفر احتمالاً به اقدامات جبرانی نیاز دارد. با این حال، ادعای «بی‌طرفی آب‌وهوایی» از طریق جبران، در سال‌های اخیر با انتقادات زیادی مواجه شده است.
پس از ادعای قطر 2022 به‌عنوان «اولین جام جهانی بدون کربن»، بررسی‌های بعدی اختلافات قابل توجهی را نشان داد که منجر به انتقادات از این کشور شد.
یوفا به ازای هر تن CO2 منتشر شده در طول مسابقات، 25 یورو به صندوق آب‌وهوا کمک خواهد کرد. تخمین زده می‌شود که این رقم به هفت میلیون یورو برسد.یوفا همچنین کمک‌های مالی تا سقف 250 هزار یورو را برای پروژه‌های زیست‌محیطی در باشگاه‌های فوتبال آماتور در آلمان ارائه می‌دهد.
در سال 2020، اتحادیه فوتبال اروپا متعهد شد که انتشارات گازهای کربن و آلاینده را در جریان برگزاری مسابقات مختلف، تا سال 2030 به نصف کاهش دهد. با این حال، این اتحادیه، به دلیل ترسیم نکردن یک استراتژی واضح در مورد چگونگی برنامه‌ریزی برای رسیدن به این هدف با انتقاداتی مواجه شده است.
چه باید کرد؟
پس از جام‌جهانی قطر که به تنهایی بیش از 10 میلیون تن CO2 منتشر کرد، ارتباط بین فوتبال و محیط‌زیست به‌طور فزاینده‌ای آشکار می‌شود. بدون شیوه‌های پایدار، بازار رو به رشد در ورزش‌هایی مانند فوتبال در سال‌های آینده در خطر خواهد بود.
با افزایش دمای جهانی، رویدادهای جوی غیرقابل پیش‌بینی و شدیدتر مانند افزایش بارندگی و سیل رخ خواهد داد. قبلاً تأثیر آن را در آلمان دیده‌ایم، زیرا اکثر بازی‌ها زیر باران انجام شده است.
این می‌تواند با گذشت زمان حتی بدتر شود. به گزارش تلگراف، یک‌چهارم از استادیوم‌های لیگ فوتبال در انگلیس ممکن است تا سال 2050 با سیل سالانه به دلیل بالا آمدن سطح آب دریاها و رویدادهای شدید آب‌وهوایی مکرر ناشی از تغییرات آب و هوایی، مواجه شوند.
همان‌طور که فوتبال یک ورزش تیمی است، کاهش ردپای کربن در تورنمنت‌های بزرگ نیازمند تلاش جمعی است. مسابقاتی مانند یورو 2024 از طریق استراتژی‌هایی مانند کاهش استفاده از منابع منتشر کننده کربن، استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر و به حداقل رساندن ضایعات، می‌توانند اثرات زیست‌محیطی خود را کاهش دهند و با کم شدن هزینه‌های عملیاتی، پایداری طولانی‌مدت را تضمین کنند.