الزام رشد و توسعه اقتصادی چیست؟ برای رشد و توسعه اقتصادی نیازمند سرمایه‌گذاری در کشور هستیم؛ این سرمایه می‌تواند از طریق منابع داخلی و خارجی تأمین شود. فریال مستوفی، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران می‌گوید: «ایران باید بتواند تا سال 1404 حدود 450 میلیارد دلار سرمایه جذب کند. یعنی سالانه باید در سال حدود 100 میلیارد سرمایه جذب کنیم؛ ولی روند جذب سرمایه‌گذاری نشان می‌دهد که به این هدف نمی‌رسیم.»
او می‌گوید: «رتبه ایران در جذب سرمایه‌گذاری 67 است؛ این رتبه پایین‌تر از رتبه کشورهای افغانستان، کنگو، بنگلادش است.» مستوفی به روند جذب سرمایه در کشورهای دیگر اشاره می‌کند: «آمریکا در سال گذشته حدود 380-400 میلیارد دلار جذب سرمایه داشتند. درحالی‌که ما از سال 2000 تا به امروز 42 میلیارد دلار جذب سرمایه داشتیم که بیشتر این عدد روی کاغذ نوشته‌شده و درنهایت عملیاتی نشده است.»
سرمایه‌گذاری بعد از پساتحریم
وضعیت سرمایه‌گذاری در ایران بعد از رفع تحریم‌ها چگونه است؟ عضو هیات نمایندگان اتاق تهران پاسخ می‌دهد: «می‌گویند بعد از پساتحریم 12 میلیارد دلار جذب سرمایه داشتیم؛ اما چقدر از این سرمایه‌ها عملیاتی شده است؟ من معتقدم بخشی از این‌‌ها، در حد عدد بر روی کاغذ بوده است.»
او تصریح می‌کند: «ایران پتانسیل بالایی برای سرمایه‌گذاری دارد، نفت، گاز معدن، 68 ماده معدنی، دسترسی به آب آزاد از شمال و جنوب، کارگر ماهر، جمعیت 80 میلیونی و جمعیت 300 میلیونی منطقه، که باعث می‌شود ایران هاب سرمایه‌گذاری منطقه باشد، ولی به دلایلی از گذشته تابه‌حال نتوانسته به این هدف برسد.»
او درباره دلیل این مسئله می‌گوید: «سرمایه‌گذار به امنیت نیاز دارد، سرمایه‌گذار خارجی به ایران آمد و رفت دارد ولی احساس امنیت لازم را حس نمی‌کند، اقتصاد در کشور دستوری است و به دلایل سلیقه‌ای همه رویه‌ها تغییر می‌کند. در فضای بی‌ثباتی سیاست‌های اقتصادی کسی میل نمی‌کند سرمایه خود را وارد چرخه کار کند.»
مستوفی معتقد است: «برخورد سلیقه‌ای و عمل کردن سلیقه‌ای به قوانین باعث می‌شود کسی میل به سرمایه‌گذاری در ایران نداشته باشد. از طرفی هیچ مرجعی برای رسیدگی سریع به مشکلات فعالان اقتصادی وجود ندارد. طرح دعوا در دادگاه‌ها چند سال طول می‌کشد. درواقع پتانسیل ایران عالی است. برای همین ظرف 16 سال 42 میلیارد جذب سرمایه داشتیم که ازنظر من این هم جای سؤال دارد.»
او به وضعیت چین اشاره می‌کند؛ چین با طرح پنجره باز سالیانه بیش از 100 میلیارد دلار جذب دارد؛ امنیت سرمایه‌گذار را تأمین می‌کند.
مستوفی، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران می‌گوید: «امنیت سیاسی ایران در منطقه بسیار خوب است ولی امنیت اقتصادی اساس درستی ندارد و این وضعیت در تصمیم سرمایه‌گذار داخلی و خارجی تأثیر منفی دارد.»
به گفته مستوفی، هر سرمایه‌گذار داخلی مبلغ خوبی برای سرمایه‌گذار خارجی است. اگر سرمایه‌گذار خارجی از وضعیت و سیاست‌های اقتصادی و سیاست‌گذاری راضی باشد می‌تواند در جذب سرمایه خارجی اثرگذار باشد.
او به وضعیت برنامه ششم توسعه اشاره می‌کند: «قرار است در این برنامه 60 میلیارد دلار جذب سرمایه داشته باشیم ولی با کدام ابزار می‌توانیم به این هدف برسیم؟ اصلاً به ابزارهای آن اشاره نشده است.»
مستوفی معتقد است: «باید بسترهای سرمایه‌گذاری آماده شود. امنیت سرمایه‌گذاری اصلی اساسی است و ما نیازمند این هستیم که بسترهای لازم را برای سرمایه‌گذاری ایجاد فراهم کنیم. وگرنه رسیدن به این هدف ممکن نیست.»
موانع و مشکلات کدام است؟
سرمایه‌گذار تکلیف خود را نمی‌داند؛ عضو هیات نمایندگان اتاق تهران می‌گوید: «اقتصاد ایران دولتی است، خیلی از طرح‌های اجراشده توسط دولت توجیه اقتصادی ندارد اما بخش خصوصی نمی‌تواند این‌گونه عمل کند. از طرف دیگر شناسایی شرکت، طرف قرارداد و سابقه مالی و کاری بنگاه‌های طرف مذاکره، برای سرمایه‌گذار خارجی دشوار است. آن‌ها تمایل دارند در بخش‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که شفاف باشد و توجیه اقتصادی داشته باشد. طرح باید توجیه واقعی داشته باشد نه اینکه بر روی کاغذ نوشته‌شده باشد.»
مستوفی یکی از مشکلات را آشنا نبودن برخی فعالان اقتصادی با مقررات بین‌المللی می‌داند و پیشنهاد می‌کند: «ایران باید از شرکت‌های مشاوره‌ای و حقوقی دنیا استفاده کنند.» مستوفی به نقل‌وانتقال پول هم اشاره می‌کند، هنوز خیلی از بانک‌های بزرگ با ایران کار نمی‌کنند. به گفته مستوفی اگرچه ایران پتانسیل خوبی برای سرمایه‌گذاری دارد ولی موانع متعدد و آماده نبودن بسترها خیلی از سرمایه‌ها را فریز کرده است و ما به‌جای جذب سرمایه به ایران، فرار سرمایه از ایران داریم.