مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، پایش و مطالعات راهبردی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، گفت: توسعه تجارت الکترونیک فرا مرزی در ایران با سه چالش اصلی مواجه است که مهم‌ترین آن، موضوع پرداخت است.
علیرضا جاوید عربشاهی، در نشست «انتقال تجربه تجارت الکترونیکی فرا مرزی؛ بررسی موردی چین»، ادامه داد: از آنجا که به دلیل تحریم‌ها و مشکل FATF، نمی‌توانیم به نظام پرداخت بین‌الملل متصل شویم، با مشکل مواجهیم. در همین راستا برخی کشورها مثل روسیه، بیتکوین را به رسمیت شناخته‌اند. اگر بانک مرکزی ایران هم روی این موضوع سرمایه‌گذاری کند تا بتوان تجارت الکترونیک فرامرزی را بر بستر رمزارزها انجام داد، یک مانع اصلی در این مسیر برداشته خواهد شد.
او با بیان اینکه دومین مشکل در این مسیر، لجستیک است، افزود: مقصود من لجستیک سنتی نیست که در آن فرآیندها به صورت دستی انجام می‌شود. بلکه منظور لجستیک هوشمند پلتفرمی است که در آن مشخص باشد در فرآیند تجارت الکترونیک، لجستیک هوشمند چه جایگاهی دارد.
جاوید عربشاهی، مشکل سوم در حوزه تجارت الکترونیکی فرامرزی را مشکل بازرسی و قراردادها دانست و گفت: ما یا شرکت‌های بین‌المللی بازرسی در مبدأ نداریم یا تعداد کمی داریم. شرکت‌هایی در ایران وجود دارند که بازرسی می‌کنند اما استانداردهای بازرسی آن‌ها باید با استانداردهای بازرسی در کشور مقصد مطابق باشد. برای این امر باید شرکت‌های مورد وثوق دو کشور وجود داشته باشند که بتوانند بدون نگرانی بازرسی را انجام دهند.
او ادامه داد: در مورد قراردادها نیز قراردادهای داخلی مبدأ معمولاً با استانداردهای قراردادهای کشور مقصد متفاوت است. لذا باید کشور به کشور و منطقه به منطقه به قرادادهایی متناسب برسیم؛ آن هم بدون تبادل فیزیکی و به صورت پلتفرمی و آنلاین و با امضای الکترونیکی تا بتوانیم به صورت آنلاین و با امضای الکترونیکی قراردادها را منعقد کنیم.
تا پایان امسال حجم تجارت الکترونیکی کشور به 4.5 همت خواهد رسید
جاوید عربشاهی با بیان اینکه سال گذشته رشد تجارت الکترونیکی کشور 74 درصد بوده است در حالی که متوسط رشد تجارت الکترونیکی در دنیا 8 درصد است، اظهار کرد: در 9 ماه امسال نیز تجارت الکترونیکی کشور 63 درصد رشد را تجربه کرده است. پیش‌بینی ما این است که تا پایان امسال به رقم 4 هزار و 500 هزار میلیارد تومان در حجم تجارت الکترونیکی داخلی برسیم. در 6 ماهه اول امسال، به رقم بیش از دو هزار میلیارد تومان رسیده‌ایم و 55 درصد رشد نسبت به دوره مشابه سال قبل داشته‌ایم.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، پایش و مطالعات راهبردی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، با اشاره به چشم‌انداز 1407 تجارت الکترونیک کشور و هدف‌گذاری تحقق تجارت الکترونیک به ارزش 9 هزار همت، گفت: برآورد ما این است که در سال 1407 به رقم 150 میلیارد دلار برسیم. بر اساس اطلاعات سال گذشته، در اسفند 1402 به رقم 51 میلیارد دلار تجارت الکترونیک داخلی رسیده‌ایم. اما این خلأ 100 میلیارد دلار را نمی‌توانیم صرفاً با بازارهای محلی پوشش دهیم و ناگزیریم به سمت تجارت الکترونیک فرا مرزی برویم.
او افزود: پیش‌بینی ما این است که در سال 1407 تعداد کسب‌وکارهای دارای اینماد فعال به 400 هزار کسب‌وکار برسند. در حال حاضر 280 هزار کسب‌وکار دارای اینماد فعال در کشور وجود دارد. همچنین باید به سمت توسعه 4 هزار برند صادراتی بین‌المللی برویم.
جاوید عربشاهی با بیان اینکه حجم تجارت الکترونیک فرامرزی رسمی ایران صفر است، ادامه داد: با توجه به اینکه روسیه در شرایط تحریم است، فرصت خوبی برای ایجاد شده است. این کشور قبل از تحریم‌ها حجم تجارت 300 میلیارد دلاری داشته اما به دلیل تحریم‌های اتحادیه اروپا 200 میلیارد دلار از حجم تجارت آن کاسته شده است. ایران می‌تواند این خلأ را از طریق تجارت الکترونیک پر کند.
ضرورت توسعه کسب‌وکارهای آنلاین در استان‌های مرزی
او تأکید کرد: یکی از برنامه‌هایی که باید برای رشد تجارت الکترونیکی فرامرزی داشته باشیم، توسعه کسب‌وکارهای آنلاین در استان‌هاست. ما تعداد زیادی استان مرزی داریم که این استان‌ها می‌توانند از طریق ایجاد پلتفرم‌های منطقه‌ای با کشورهای همسایه تبادلات تجاری داشته باشند. اما متأسفانه تمام استان‌های مرزی ما تعداد کمی از کسب‌وکارهای آنلاین را به خود اختصاص داده‌اند.
جاوید عربشاهی ادامه داد: از میان صاحبان کسب‌وکارهای آنلاین 79 درصد مرد و 21 درصد زن هستند که در بخش زنان دو درصد رشد نسبت به سال گذشته داشته‌ایم. 68 درصد از تجارت الکترونیکی داخلی مربوط به حوزه فروش و 31 درصد نیز مربوط به حوزه خدمات است.
تحریم‌ها مانع از اتصال ایران به زنجیره ارزش پلتفرم‌های بین‌المللی شده است
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، پایش و مطالعات راهبردی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، با بیان اینکه ایران به دلیل تحریم‌ها نتوانسته به زنجیره ارزش پلتفرم‌های بین‌المللی مثل آمازون و علی بابا وصل شود و ایران نقشی در تجارت الکترونیک فرا مرزی ندارد، گفت: علاوه بر ترکیه و عربستان، کشورهای امارات، مصر، پاکستان، قطر و عراق به سرعت در حال توسعه تجارت الکترونیکی هستند و به رقبای مهم ایران در منطقه تبدیل شده‌اند.
تا پایان 2025، حجم تجارت الکترونیک کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به 50 میلیارد دلار خواهد رسید
او ادامه داد: تجارت الکترونیکی در کشورهای حوزه خلیج‌فارس از سال 2020 شاهد رشد سریعی بوده است و طبق شاخص‌های اقتصادی، پیش‌بینی می‌شود تا سال 2025 حجم تجارت الکترونیک در کشورهای حوزه خلیج‌فارس به حدود 50 میلیارد دلار برسد.
نیمی از تراکنش‌های تجارت الکترونیک دنیا مربوط به پلتفرم‌های چینی است
جاوید عربشاهی، با اشاره به موقعیت چین به عنوان بزرگ‌ترین کشور دارای تجارت الکترونیک، گفت: ما مجبور هستیم به سمت همکاری‌های بین‌المللی با پلتفرم‌های بین‌المللی تجارت الکترونیکی، دست‌کم در منطقه برویم. نیمی از تراکنش‌های تجارت الکترونیکی دنیا در پلتفرم‌های چینی انجام می‌شود.
او افزود: اندازه بازار تجارت الکترونیکی فرامرزی چین از سال 2019 که شکل گرفته 0.7 تریلیون دلار بوده که تا پایان 2023 به 1.4 تریلیون دلار رسیده است. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2028 ارزش تجارت الکترونیک چین به 2.4 تریلیون دلار برسد که این رقم معادل تولید ناخالص داخلی 50 کشور دنیاست.