سومین مجمع اقتصادی خزر با حضور نخست وزیران و وزیران کشورهای روسیه، ترکمنستان، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و تاجیکستان به عنوان میهمان ویژه با هدف توسعه همکاری‌های منطقه‌ای به میزبانی محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهوری در تهران برگزار شد.
هدف این همایش، تقویت تعاملات تجاری و اقتصادی میان کشورهای منطقه و ایجاد بستری برای مذاکرات دوجانبه و چندجانبه میان مقامات ارشد اقتصادی این کشورها است.
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در اجلاس نخست‌وزیران و مقامات ارشد کشورهای شرکت‌کننده در سومین همایش اقتصادی خزر پیشنهاد داد: مناطق مشترک آزاد تجاری میان کشورهای ساحلی خزر ایجاد شود و مجمع استانداران استان‌های ساحلی دریای خزر شکل بگیرد. این دو اقدام در راستای گسترش و تعمیق همکاری‌های اقتصادی و تجاری کشورهای ساحلی دریای خزر، خواهد بود.
او ضمن تأکید بر ضرورت عملیاتی کردن و تسهیل اجرای تصمیمات سومین همایش اقتصادی خزر گفت: ایران توسعه اقتصاد دریا محور و سرمایه‌گذاری‌های مشترک در حوزه‌های حمل‌ونقل دریایی، بنادر و دریانوردی را در اولویت کاری قرار داده و آمادگی میزبانی از کنفرانسی با عنوان «بار دریای خزر» در سال ۲۰۲۵ را دارد. همچنین جمهوری اسلامی ایران برای همکاری در زمینه فن‌آوری‌های جدید، دانش‌بنیان و توسعه کاربرد هوش مصنوعی در توسعه پایدار منطقه‌ای اعلام آمادگی می‌کند.
عارف با اشاره به اهمیت توجه به تعادل میان توسعه اقتصادی و حفظ محیط زیست دریای خزر تصریح کرد: ابتکارات در زمینه بررسی دلایل کاهش سطح آب دریای خزر و کاهش تأثیرات آن بر فعالیت‌های اقتصادی، تجاری کشتیرانی و تأسیسات بنادر و به طور کلی معیشت مردم ساحل‌نشین مورد تأکید و حمایت ایران است.
معاون اول رئیس‌جمهور در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه همسایگان، جایگاه مهم و راهبردی در سیاست خارجی ایران دارند، گفت: ایران دوستان روزهای سخت که از عناصر ثالث تأثیر نمی‌پذیرند را فراموش نمی‌کند.
نقشه راه برای عملیاتی کردن موافقت‌نامه‌های مصوب در همایش اقتصادی خزر پیگیری می‌شود
معاون اول رئیس‌جمهور همچنین بعد از سخنرانی سران کشورهای شرکت‌کننده در سومین همایش اقتصادی خزر، تصریح کرد: در این نشست‌ها به جمع‌بندی‌های خوبی در مورد موضوعات گوناگون رسیدیم که توسط کشورهای حاشیه خزر پیگیری می‌شود. اولین بحث، محوریت کنفرانس خزر ۲۰۱۸ که توسط سران کشورهای حاشیه خزر به تصویب رسیده است و باید مورد عنایت و توجه جدی قرار گیرد. ایران در پنجمین اجلاس سران خزر در آکتائو قزاقستان در سال ۲۰۱۸ پیشنهادی مبنی بر توسعه همکاری گردشگری در دریای خزر مطرح و پیش‌نویس موافقت‌نامه‌ای را در این زمینه به کشورهای ساحلی خزر ارائه کرده بود و اکنون آماده است که برای این اجرایی شدن آن اقدام کند.
او ادامه داد: کاهش آب خزر و چاره‌اندیشی برای آن موضوع دیگری بود که مورد توجه قرار گرفت. در این زمینه کارگروهی تشکیل شده که نتایج بررسی‌های کارگروه لازم است در اجلاس باکو با همفکری و مشارکت، پیگیری و علل و چگونگی این مسئله بررسی شود.
عارف درباره پیشنهاد نقشه راه برای عملیاتی کردن موافقت‌نامه‌هایی که مورد تصویب قرار گرفته است، نیز گفت: انتظار می‌رود دبیرخانه به صورت جدی این مسئله را دنبال کند، بحث ترانزیت و حمل‌ونقل در کریدورها از دیگر موضوعاتی بود که در این اجلاس مورد توجه قرار گرفت.
معاون اول رئیس‌جمهور در ادامه با بیان اینکه سه پیشنهاد در این همایش مطرح شده که باید از سوی دبیرخانه مورد توجه قرار گیرد، ادامه داد: پیشنهاد اول از سوی هیأت ترکمنستان ارائه شد که به تشکیل مراکز مطالعاتی و پژوهشی اختصاص دارد. پیشنهاد خوبی است و باعث ارتقای ظرفیت علمی و پژوهشی کشورهای عضو می‌شود.
او افزود: همچنین هیأت روسیه تشکیل کارگروه آب‌وهوا را پیشنهاد کرد و سومین پیشنهاد مربوط به ایران است که به تشکیل کنسرسیوم لجستیک خزر متشکل از شرکت‌های کشورهای عضو، اعم از دولتی و غیردولتی مربوط می‌شود.
عارف در ادامه چهار هدف را به عنوان اهداف همایش اقتصادی خزر بیان کرد و گفت: هدف اول، شناسایی ظرفیت‌های کشورهای حاشیه خزر در زمینه ترانزیت و حمل‌ونقل است. هدف دوم، همکاری برای ایجاد بانک اطلاعاتی و شبکه تبادل آنلاین دیتا در حوزه ظرفیت‌های کشورهای عضو و ایجاد ظرفیت مالی برای افزایش فعالیت‌های لجستیکی و توسعه گردشگری و جابه‌جایی مسافر در خزر دو هدف دیگر را تشکیل می‌دهند.
اظهار نگرانی نسبت به تأثیرات مخرب کاهش سطح آب دریای خزر
نخست‌وزیران و مقامات ارشد کشورهای شرکت‌کننده در سومین همایش اقتصادی خزر در پایان نشست خود در یک بیانیه مشترک، با اشاره به تلاش‌های کشورهای حاشیه دریای خزر برای گسترش افق‌های جدید همکاری تجاری و اقتصادی بر پایبندی خود به تعمیق مشارکت و همکاری بر مبنای منافع متقابل، افزایش حجم تبادلات اقتصادی- تجاری و سرمایه‌گذاری‌های متقابل و همچنین اهمیت تقویت مطالعات علمی و تحقیقاتی مشترک در مورد بررسی دلایل کاهش سطح آب دریای خزر تأکید کردند.