جلسه ظرفیت‌سنجی همکاری مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) برگزار شد. در این نشست که به مناسب بزرگداشت روز ملی آب برگزار شد، نمایندگان برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد (UNEP) درباره نحوه همکاری با مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب درخصوص آب و محیط زیست به تبادل نظر پرداختند.
در ابتدای این جلسه مهدی فصیحی هرندی رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب، ضمن معرفی این مرکز، عنوان کرد که این مرکز پیرو قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار مصوب مجلس در سال 1390 تأسیس شده است و به همین دلیل پشتوانه قانونی مستحکمی دارد.
او با تشریح فعالیت‌های مرکز و اشاره به برخی پروژه‌های مطالعاتی انجام شده در مرکز در سال‌های گذشته، استراتژی این مرکز را تا سال 1405 معرفی کرد.
فصیحی هرندی گفت: براساس نقشه راه تدوین شده برای مرکز، این مرکز در سال‌های انجام مطالعاتی بر روی هم‌بست آب-غذا-انرژی (Water-Food-Energy Nexus) و امکان‌سنجی بهره‌گیری از نوآوری و فناوری در حوزه‌های آب، کشاورزی، محیط زیست و انرژی را در دستور کار قرار داده است.
در ادامه راجا گوندو ضمن ابراز علاقه‌مندی UNDP و UNEP به ارائه دانش و انتقال تجربیات جهانی در ایران، هدف دفاتر سازمان ملل از این اقدام را گسترش فعالیت‌ها، تقویت همکاری با سازمان‌های تحقیقاتی و دانشگاه‌ها عنوان کرد.
او با اشاره به این موضوع که در ایران بدنه‌های تحقیقاتی بسیار خوبی وجود دارد گفت: ما علاقه‌مندیم این سازمان‌های تحقیقاتی را با سازمان‌های جهانی مرتبط کنیم. برای مثال ما می‌دانیم که مرکز شما قبلاً با دانشگاه‌هایی در سوئد یا با مرکز مطالعات آقای هوکسترا در هلند در ارتباط بوده است. هدف ما این است که بتوانیم ارتباطاتی این چنینی را تقویت کنیم. این موضوع موجب خواهد شد مطالعات شما نیز بهتر دیده شود و از سوی دیگر انتقال دانش و تجربه به خوبی صورت گیرد.
گوندو در ادامه اشاره کرد که یکی از بخش‌های کلیدی کار سازمان ملل درخصوص تغییر اقلیم مربوط به دفتر UNEP است. وی با اشاره به ظرفیت‌های سترگ بخش خصوصی ایران عنوان کرد: ما مایلیم ببینیم چگونه می‌توانیم از نقش‌آفرینی بخش خصوصی بهره ببریم.
در ادامه این جلسه الیزابت سلوود به معرفی برخی از مطالعات اخیر UNEP پرداخت. او گفت در حال حاضر UNEP بر روی سه موضوع متمرکز شده است که عبارتند از 1) تغییر اقلیم 2) راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت و 3) آلودگی.
او با اشاره به مطالعه انجام شده بر روی دریای خزر گفت: ما بر روی افت تراز دریای خزر مطالعه‌ای انجام دادیم که این مطالعه به درخواست دولت آذربایجان انجام شد و در اجلاس باکو نتایج آن ارائه شد. در این مطالعه ما مجموعه تحقیقات انجام شده بر روی دریای خزر را جمع‌بندی کردیم و تأثیر افت تراز بر محیط زیست و اقتصاد را بررسی کردیم و توصیه‌هایی نیز برای کاهش اثرات موضوع ارائه دادیم. از جمله پیشنهاد دادیم که کشورهای اطراف دریای خزر باید برای جلوگیری از افت سطح دریا و اثرات تغییر اقلیم مشارکت تحقیقاتی انجام دهند. بنابراین دغدغه ما این است که چگونه می‌توانیم کشورهای حوضه خزر را تقویت کنیم تا بتوانند اثرات را مطالعه و مدیریت کنند.
همچنین او پروژه دیگر انجام شده توسط UNEP را نیز معرفی کرد که در آن تغییر اقلیم در حوضه دجله و فرات بررسی شده و اثرات آن بر فرسایش خاک، طوفان‌های ریزگرد و خسارت بر جوامع انسانی مورد ارزیابی قرار گرفته است.
الیزابت سلوود در پاسخ به این سؤال که مشتری این تحقیقات UNEP چه کسانی هستند؟ پاسخ داد: اگرچه مطالعه به سفارش کشور آذربایجان انجام شد، اما مشتری اصلی ما در این مطالعه خود محیط زیست است.
سلوود با اشاره به اینکه UNEP در تلاش است تا دانش موجود در مناطق را بررسی کند، عنوان کرد که نتایج تحقیقات ما نشان داده است در بسیاری از مواقع بهترین روش برای مدیریت محیط زیست، روش‌های بومی است که در خود مناطق از قدیم وجود داشته است و فقط باید این روش‌ها را شناسایی و تقویت کرد.
سلود تأکید کرد که روش مواجهه کشورها با مسائل و راه‌حل‌های محلی که در هر منطقه وجود دارد برای ما بسیار اهمیت دارد و مایلیم اگر در ایران چنین راه‌حل‌ها و روش‌هایی وجود دارد در مورد آنها مطلع شویم.
در ادامه این نشست فصیحی هرندی به بیان برخی از مسائل آب کشور پرداخت. او با تأکید بر اهمیت نوآوری سیاستی در حل مسائل آب کشور گفت: در مسأله خشکی زاینده‌رود توجه به درهم‌تنیدگی انرژی و آب بسیار اهمیت دارد. کشور ما توانسته است با محور قرار دادن جبران نقصان معیشت کشاورزان به جای تمرکز صرف بر روی تدمین آب اراضی حقابه‌دار، مناقشه را در حوضه زاینده‌رود تا حدی مدیریت کند.
او در ادامه در خصوص رودخانه‌های مرزی عنوان کرد: تقریباً تمام مرزهای ایران را رودخانه‌های مرزی در بر گرفته‌اند از جمله هریرود، ارس، هیرمند و .... در خصوص تمام این حوضه‌ها ما باید به ارزش آفرینی بیاندیشم و انتظار داریم سازمان ملل به عنوان میانجی و تسهیل‌گر بتواند به این ارزش آفرینی کمک کند. اگر مرکز ما یا کشور ما مطالعه‌ای انجام دهد، کشورهای دیگر نتیجه آن مطالعه را نخواهند پذیرفت. اما اگر سازمان ملل در این فرآیند نقش آفرین باشد، همکاری تسهیل خواهد شد. ما معتقدیم که موضوع در بسیاری از موارد فقط از طریق آب قابل حل نیست. بلکه باید ارزش آفرینی متقابل صورت گیرد و بازی برد-برد ایجاد شود. برای مثال در مسأله آلودگی ارس و در مسأله هیرمند باید ارزش برای دو طرف ایجاد شود.
همچنین فصیحی هرندی یکی از ظرفیت‌های همکاری میان UNEP و اتاق ایران را، نقش‌آفرینی مرکز به عنوان یک مرکز تحقیقاتی همکار برای دفتر محیط زیست سازمان ملل دانست. او در ادامه به موضوع اقتصاد آب شیرین‌کن‌ها اشاره و بر لزوم اصلاح زنجیره ارزش آب شیرین‌کن‌ها تأکید کردند و این موضوع را نیز فرصتی برای همکاری بین‌المللی دانست.
جعفر مرعشی، مشاور اتاق ایران، نیز با اشاره به اهمیت استفاده از ظرفیت‌های مشارکت عمومی، خصوصی، مردمی (PPPP)، بر لزوم استفاده از کارآفرینان جوان و بخش خصوصی تأکید کرد و در خصوص تجربیات جهانی استفاده از این ظرفیت به منظور حل مسائل مرتبط با محیط زیست و آب پرسشی طرح کردند.
سلوود هم تجربیاتی درباره مدیریت جنگل‌ها و کنترل آتش‌سوزی جنگلی را به عنوان نمونه‌هایی موفق از مشارکت PPPP در سطح جهان تشریح کرد.
در ادامه این جلسه طرفین در خصوص مسائل مختلف مرتبط با آب، کشاورزی و محیط زیست به تبادل نظر پرداختند.
