هر آنچه باید در مورد نقدینگی و اجزای آن بدانید

حجم نقدینگی کشور تا پایان بهمن سال گذشته به یک هزار و 211 هزار میلیارد تومان رسید اما نقدینگی از طریق اجزا و ترکیب آن قابل تحلیل است.

نقدینگی به معنای مجموع اسکناس‌ها و مسکوکات و سپرده‌های دیداری در کشور است. پایه پولی و ضریب فزاینده نقدینگی، اجزای نقدینگی به حساب می‌آیند.

طی سال‌های اخیر آهنگ رشد نقدینگی تغییر چندانی را تجربه نکرده است و معمولاً رشد 27 تا 30 درصدی حجم نقدینگی به‌طور سالانه تکرار شده است اما اجزای نقدینگی تغییر محسوسی را تجربه کرده است به‌طوری‌که سهم ضریب فزاینده پولی از نقدینگی افزایش‌یافته و سهم پایه پولی در آن کاهش‌یافته است. ضریب فزاینده پولی ناشی از گردش نقدینگی است و پایه پولی ناشی از پول پرقدرت. با این حساب طی سال‌های اخیر ترکیب نقدینگی به سمت اصلاح پیش رفته است. از سوی دیگر مجموع سیاست‌های اقتصادی به‌گونه‌ای طراحی‌شده که این حجم نقدینگی، تورم‌زا نبوده و بازارها را با ناآرامی همراه نکرده است. بازارهای استراتژیک نظیر بازار ارز، طلا و مسکن طی سال‌های اخیر با هیجان مواجه نشده و هیچ‌کدام موفق به جذب نقدینگی بیش از ظرفیت نشده‌اند. با این حساب این بانک‌ها بوده‌اند که با نرخ سود جذاب بیشترین توفیق را به جذب نقدینگی داشته‌اند. بر این اساس مسیر نقدینگی از طریق بانک‌ها به اقتصاد پمپاژ شده است که اثر آن در افزایش 31 درصدی تسهیلات دهی نمایان شده است.

حجم نقدینگی موجود در بازار پول تا دی‌ماه سال 95 به یک هزار و 196 هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به پایان سال 94 از رشد 26 درصدی برخوردار شده است. رشد نقدینگی در سال‌های اخیر معمولاً نرخ 22 تا 30 درصدی داشته است به این مفهوم که سالانه حجم نقدینگی کشور تا 30 درصد افزایش‌یافته است.

در 10 ماهه 95 رشد پایه پولی 17.3 درصد و رشد نقدینگی از طریق ضریب فزاینده 7.4 درصد ثبت‌شده است. بر اساس گزارش بانک مرکزی نرخ رشد نقدینگی از سال 91 تا 93 روند نزولی را طی کرد و از 30 درصد به 22.3 درصد رسید در این مدت ترکیب نقدینگی نیز بهبود پیدا کرد و سهم پایه پولی از رشد با سهم ضریب فزاینده برابر شد. از سال 95 مجدداً نقدینگی وارد مرحله رشد شد که بانک مرکزی دلیل آن را مشارکت در بسته تحریک اقتصاد دانسته است.

وحید شقاقی شهری، اقتصاددان در این زمینه می‌گوید: می‌توان برآورد کرد که نقدینگی کشور در سال 96 حتی با کمتر شدن درصد رشد نسبت به سال جاری به حوالی 1500هزار میلیارد تومان برسد در شرایطی که کل تولید ناخالص داخلی کشور حدود 1200هزار میلیارد تومان است. به عبارتی شتاب رشد نقدینگی در ایران بیشتر از رشد تولید است و این یکی از مشکلاتی است که اگر علاج نشود، در آینده مانند بهمن سهمگینی بر سر اقتصاد کشور آوار می‌شود.

تحولات رشد نقدینگی، پایه پولی و ضریب فزاینده نقدینگی

تحولات نقدینگی و پایه پولی

عوامل مؤثر در تغییر پایه پولی

ترکیب سهم اجزای ضریب فزاینده نقدینگی