اشتغال‌زایی برای فارغ‌التحصیلان؛ چالش اصلی دولت آینده

افزایش نرخ بیکاری از 10.4 درصد در سال 92 به 12.4 درصد در پایان سال 95 در حالی رخ داده است که بررسی سنی جمعیت بیکار کشور نشان می‌دهد، بخش عمده این افزایش نرخ، ناشی از افزایش بیکاری جوانان بوده است که بخش عمده آنها نیز فارغ‌التحصیل هستند؛ ازاین‌رو متولیان حوزه کار باید به اشتغال جوانان و به‌ویژه فارغ‌التحصیلان برنامه‌ریزی ویژه داشته باشند.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت بازار کار، نرخ بیکاری سال95 در حالی با 1.4درصد افزایش نسبت به سال94 به عدد 12.4درصد رسیده است که در همین دوره زمانی، نرخ بیکاری جوانان 15تا 24سال 3.1درصد افزایش داشته و رقم 29.2درصد را ثبت کرده است. نرخ بیکاری جوانان 15تا29سال نیز با 2.6درصد افزایش به25.9درصد رسیده است.

در این میان، مسئله مهم دیگری که باید موردتوجه قرار گیرد، موضوع بیکاری جمعیت فارغ‌التحصیل جوان است که دارای تخصص دانشگاهی هستند و بازار کار سنتی توان جذب کل آنها را ندارد.

علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی حدود دو سال پیش در حاشیه همایش بین‌المللی مهارت‌آموزی و اشتغال، اظهار کرد: ۴۰درصد از بیکاران کشور دانش‌آموخته دانشگاه هستند و با فارغ‌التحصیلی حدود ۴ میلیون دانشجو از دانشگاه‌های کشور، تعداد فارغ‌التحصیلان بیکار در آینده افزایش می‌یابد.

روند رو به رشد بیکاری فارغ‌التحصیلان

اواخر سال گذشته، علاءالدین ازوجی، مدیرکل سیاست‌گذاری و توسعه اشتغال وزارت کار، نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان در جامعه را ۱۸ درصد اعلام کرد و گفت: سالانه بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار دانش‌آموخته و فارغ‌التحصیل دانشگاهی متقاضی شغل هستند که حدود ۲۰۰ هزار نفر غیر از فارغ‌التحصیلان نیز به جمعیت بیکار کشور افزوده می‌شود.

این در حالی است که موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، سال گذشته  گزارش هشدارآمیزی از تشدید بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی منتشر و ضمن اعلام اینکه در سال‌های اخیر اشتغال‌زایی در مردان از نوع شغل جدید نبوده،نرخ بیکاری بلندمدت فارغ‌التحصیلان را ۴۹.۲ درصد اعلام کرده بود.

مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور که بیکاری را یکی از 6 ابر چالش اقتصاد ایران می‌داند، می‌گوید: در اواسط دهه 80جمعیت جوان و به‌ویژه متولدین دهه 60 به‌جای ورود به بازار کار، وارد نظام آموزش عالی شدند اما از اواسط 93 با بهبود چشم‌انداز اقتصادی کشور و بهبود امید جامعه این افراد متقاضی ورود به بازار کار شدند. ورود متقاضیان فارغ‌التحصیل به بازار کار، عملاً وضعیت و توازن بازار را تغییر داده است چراکه متناسب با ارتقای انتظار و تخصص نیروی کار، مشاغل تغییر نکرده‌اند؛ این مسئله‌ای  است که وزیر کار از آن به تغییر ذائقه متقاضیان کار یاد می‌کند.

گزارش مرکز آمار ایران از شاخص‌های اصلی بازار کار در دوره زمانی 1384تا 1395 نشان می‌دهد: متولدین دهه 60 که به دلیل نبود شغل وارد نظام آموزش عالی شده بودند اینک در حال ورود به 35 سالگی هستند و واپسین فرصت‌های خود برای ورود به بازار کار را پیش رو دارند اما پیرو این گروه، نسلهای بعدی نیز جمعیت قابل توجهی دارند و سالانه تعداد قابل توجهی متقاضی کار را روانه بازار خواهند کرد.

هدف‌گذاری اشتغال دانش‌آموختگان

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از تخصیص ۲۰هزار میلیارد تومان تسهیلات برای اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاهی برای سال ۹۶ خبر داد.

به گزارش ایرنا، علی ربیعی در مراسم امضای قرارداد همکاری پرداخت وام به دانش‌آموختگان دانشگاهی که در محل وزارت علوم،تحقیقات و فناوری برگزار شد، افزود: برنامه‌های اشتغال وزارت کار در شورای عالی اشتغال مصوب شده و ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی هم این برنامه‌ها را مصوب کرده است.

وی با بیان اینکه توسعه منابع انسانی یکی از مسائل جدی است که از سوی دولت تدبیر و امید پیگیری می‌شود، افزود: توسعه منابع انسانی در کشورهای چین ،ژاپن، کره جنوبی و برزیل پیگیری می‌شود.

ربیعی افزود: بسیاری از دانش‌آموختگان دانشگاهی می‌توانند در قالب تعاونی‌ها فعالیت‌های خود را ساماندهی کنند .

وی ادامه داد: برنامه‌های اشتغال وزارت کار بر مبنای مزیت‌های منطقه‌ای و رسته‌های پر اشتغال در بخش‌های صنعت، کشاورزی، خدمات مولد،فناوری اطلاعات و ارتباطات شناسایی شده‌اند .

وی همچنین از تخصیص تسهیلات 500میلیارد تومان برای ارتقا فنی خبر داد و گفت: دانشجویانی که در حال فارغ‌التحصیلی هستند این آمادگی ایجادشده که بتوانند به پارک‌های علمی و فناوری وصل شوند.

وزیر تعاون ،کار و رفاه اجتماعی با اشاره به طرح (از کلاس تا کار) گفت :‌ در این طرح امکان اتصال فارغ‌التحصیلان به بازار کار فراهم می‌شود ، ما اسم این طرح را «کتک» گذاشتیم تا برخی کاندیداها این طرح را به نام خود نزنند.

ربیعی، همچنین با اشاره به طرح کارورزی گفت: این طرح به شکل پایلوت در استان‌های گلستان، قزوین و کردستان اجرایی شد. در سال 1395 سامانه این طرح در استان‌های دیگر کشور راه‌اندازی و همچنین تأمین اعتبار شد و از سال جاری در کشور اجرایی خواهد شد.

در پایان این مراسم تفاهم‌نامه اعطای تسهیلات دانشجویی قرض‌الحسنه به دانشجویان دکترای غیر بورسیه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در حضور وزرای کار و علوم از سوی حجت‌الله مهدیان، مدیرعامل بانک توسعه تعاون، و ذوالفقار یزدانمهر، رئیس صندوق رفاه دانشجویی امضا شد.

بر اساس این تفاهم‌نامه بانک توسعه تعاون پس از سپرده‌گذاری 250 میلیارد تومانی صندوق، 440 میلیارد تومان تسهیلات طی 16 مرحله به معرفی‌شدگان از سوی صندوق پرداخت می‌کند.