شمارش معکوش شروع شد؛ به انتخابات دوازدهمین دوره ریاست‌جمهوری پنج روز باقی مانده است. اقتصاد و الزامات آن، بایدها و نبایدهای اقتصادی موضوعی است که نامزدهای انتخاباتی دوازدهمین دوره ریاست جمهوری از آن می‌گویند و فعالان اقتصادی هم. سیاست و اقتصاد دو همزاد را می‌مانند؛ همزادی دیگرآزار یا و شاید بهتر بتوان گفت «خودآزار». مازوخیستی که بر تن جامعه و سیاست مبتنی بر اقتصاد تک‌محصولی نفت افتاده و مدام اقتصاد ایران از تک‌محصولی بودن، از اثر نفت بر اقتصاد و از حضور و دخالت پررنگ دولت در اقتصاد ناله سر می‌دهد؛ ناله‌ای به تاریخ کشف نفت تا به امروز و ایامی که مدام از چهره کریه اقتصاد و اقتصاد نفتی-دلتی-رانتی می‌گویند.
محمدعلی دیده‌روشن، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران درباره شرایط امروز اقتصاد ایران می‌گوید: «نباید واقعیت‌ها را نادیده گرفت و نباید موانع و مشکلات تاریخی اقتصاد ایران را فقط به امروز گره زد؛ باید واقعیت‌ها، امکانات، موانع و پیشرفت‌های روز را دید و برای موانع تاریخی چاره‌اندیشی کرد.»
برجام و ارمغان آن برای اقتصاد ایران
ارمغان برجام برای اقتصاد ایران چیست؟ عضو هیات نمایندگان اتاق شیراز به برجام اشاره می‌کند: «برجام فقط نفت را نجات نداد، برجام روزنه امید برای همه بخش‌های اقتصاد ایران بود و نباید این فرصت و این موفقیت را نادیده گرفت.»
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران می‌گوید: «طی یک سال اخیر، چهره‌های زیادی که از نژادهای اروپایی، آفریقایی و آسیایی در ساختمان اتاق ایران دیده شده‌اند. بیش از 200 هیأت خارجی تجاری برای مذاکرات سرمایه‌گذاری به ایران رفت و آمد کرده‌اند. در میان آنها معاون صدر اعظم و وزیر اقتصاد و انرژی آلمان، رئیس جمهوری کرواسی، رئیس جمهوری اسلوونی، رئیس جمهوری اتریش، نخست‌وزیر مجارستان، وزیر تجارت فرانسه، وزیران صنعت و انرژی اسپانیا و چندین مقام بلند پایه دیگر حضور داشته‌اند.»
او می‌پرسد آیا قبل از برجام چنین امکان حضور برای فعالان اقتصادی در ایران ممکن بود؟ و او خود پاسخ می‌دهد: «خیر! سایه تحریم و درهم‌رختگی اوضاع اقتصادی باعث شده بود که کل اقتصاد ایران و بخش خصوصی به ستوه بیاید و ما نباید آن روزها را فراموش کنیم.»
او می‌گوید: «بخش خصوصی باید مطالبه‌گر باشد؛ بخش خصوصی نباید روزهای گذشته را فراموش کند و باید به آینده نگاه کند. موانعی که ممکن است در اثر مطالبه‌گر نبودن بخش خصوصی برسر راه آنها پیش بیاید زیاد است. امنیت.»
گردشگری راهی برای شکوفایی
گردشگری راهی برای اشتغال‌زایی پایدار است؛ عضو هیات نمایندگان اتاق شیراز می‌گوید: «همین آمد و شد هیات‌های اروپایی به ایران، حتی اگر به هیچ سرمایه‌گذاری منتهی نشود، می‌توانیم بگوییم باعث رشد حضور گردشگران خارجی‌ها در ایران شده است. این حضور تصویری از فصل جدید ایران پس از سال‌ها انزواست؛ چه تصویر توریست‌هایی که با حضورشان، رشد 12 درصدی ورود گردشگران را رقم زده‌اند و چه فعالان اقتصادی جهان که با آنها بیش از چندین میلیارد دلار قرارداد بسته شده است. ما نباید این امکان‌ها را با بی‌تدبیری از دست بدهیم و راه را بر اقتصاد ایران و شکوفایی آن به بن بست برسانیم.»
او به صنعت هتل‌داری در شهرهایی چون اصفهان، شیراز، تبریز و تهران اشاره می‌کند و می‌گوید: «صنعت هتل‌داری در این شهرها رونق خوبی دارد؛ اگر امروز برای رزرو هتل اقدام شود باید تا چند ماه آینده منتظر ماند؛ این چیزی نیست جز به علت حضور توریست‌ها و گردشگران در ایران؛ ما باید این فرصت را قدر بدانیم و در جهت ظرفیت‌افزایی تلاش کنیم.»
حاصل این رفت‌وآمدها چه بود؟
ایران از انزوای اقتصادی بیرون می‌آید؛ این را دیده روشن می‌گوید. از زمانی که توافق جامع هسته‌ای بین ایران و ۵+۱ شکل‌گرفته است، کشورهای اروپایی و آسیایی زیادی به‌منظور گسترش روابط تجاری، هیات های تجاری خود را راهی ایران کرده‌اند. این هیات‌ها از کشورهای آلمان، فرانسه، اتریش، لهستان، انگلستان، ژاپن و کره، مهم‌ترین هیات‌هایی بلافاصله راهی ایران شدند و به رایزنی و گفت‌وگو با مقامات اقتصادی دولتی و بخش خصوصی ایران پرداختند. او به وضعیت خوش در حوزه صادرات نفتی و غیرنفتی اشاره می‌کند و آن را از دستاورد برجام می‌داند و برجام را در حوزه حمل‌ونقل، بیمه، بانک، شرکت هواپیمایی و کشتیرانی مفید می‌داند.
به گفته عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، عده‌ای نمی‌خواهند قبول کنند که برجام اثرات بسیار مثبتی در اقتصاد کشور داشته است؛ مشکل آنها ترجیح منافع شخصی و گروهی به منافع ملی است. دولت یازدهم با برجام به منافع ملی می‌اندیشد نه منافع جناحی.
او معتقد است: «همه ما باید قدر این فرصت‌ها را بدانیم و از آن در جهت رونق و شفافیت اقتصادی و مبارزه با فساد بهره بگیریم.»
آنچه بر ارز و بازار ارز گذشت؟
دیده‌روشن به صف‌های طولانی اشاره می‌کند که مردم در مقابل بانک‌ها برای خرید سکه بهار آزادی می‌بستند و تلاطمی که به جان بازار ارز افتاده بود. او می‌گوید: «در دولت یازدهم باز ارز به ثبات نسبی رسید؛ اگرچه ما در حوزه ارز به همه مطالبات خود نرسیده‌ایم و معتقدیم باید نرخ ارز را بازار آزاد تعیین کند. هیچ تصمیم دستوری در اقتصاد امروز ما جواب نمی‌دهد و اثری ندارد، به ویژه این گونه تصمیمات در بحث نرخ ارز اصلاً اثرگذار نخواهد بود.
آمار و ارقام چه می‌گوید؟
فعالان اقتصادی با آمار و ارقام سرکار دارند و آمارهای رسمی و واقعی به ما می‌گوید اقتصاد ایران به ریل اصلی بازگشته است و بررسی بیشتر متغیرهای کلان اقتصادی، از رشد حکایت می‌کند. بر اساس گزارش بانک مرکزی، در نیمه نخست امسال رشد اقتصادی 7.4 درصدی حاصل شده است. بانک جهانی نیز رشد اقتصاد ایران را در سال‌جاری میلادی، 5.2 درصد پیش‌بینی می‌کند. از طرف دیگر، نرخ تورم نیز به میزان قابل توجهی کاهش یافته و از حدود 40 درصد در سال 92، به 8.6 درصد در آذرماه سال 95 رسیده است. بر اساس نظر کارشناسان، این آمار و ارقام در سایه آرامش سیاسی و اقتصادی پس از اجرای برجام، به دست آمده است. گزارش‌های گمرک نشان می‌دهد صادرات غیرنفتی کشور نیز افزایش یافته و تراز تجاری ایران بالاخره مثبت شده است.
تورم را فراموش نکنید
تورم در خرداد سال 1392 حدود 39 درصد بود؛ این را محمدعلی دیده‌روشن می‌گوید؛ حالا تورم کنترل شده است و رشد منفی اقتصادی به 8 درصد هدف‌گذاری شده است.
او تاکید می‌کند: «دولت یازدهم میراث‌دار اقتصادی با نرخ رشد منفی و تورم نزدیک 39 درصد بود؛ اینکه الان این اقتصاد از مرحله رکود و تورم عبور کند و به رشد 8 درصدی برسد، نیاز به الزام جدی است. در هر برنامه کوتاه‌مدت و بلندمدت باید راهکار رسیدن به هدف‌گذاری‌ها مشخص شود؛ ولی باید تاکید کرد که رشد اقتصادی در سایه آرامش و تعامل با دنیا ممکن است. البته دولت آن بحران‌ها را پشت سر گذاشته است؛ تورم را کنترل کرده و رشد اقتصادی مثبت شده است.»
الزامات این رشد کدام است؟
او به سرمایه‌گذاری خارجی و بازار باثبات اشاره می‌کند. ما در حوزه سرمایه‌گذاری خارجی با موانع جدی روبه‌رو هستیم. اگر دولت راهکاری برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی دارد، و توانسته موانع و مشکلات را مدیریت کند، خیلی خوب است ولی خود دولت با مشکلاتی مواجه است.
تحریم‌هایی که لغو شده است
او تازه از نمایشگاه بین‌المللی فرش در چین بازگشته است؛ می‌گوید:» چند سال قبل حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی برای ایرانیان کاری سخت بود و دشوار؛ بعد به تحریم‌هایی اشاره می‌کند که بعد از توافق برجام لغو شده‌اند.
1-لغو تمامی تحریم‌های مربوط به نقل و انتقالات مالی از مبدأ ایران یا به مقصد ایران مصوب اتحادیه اروپا
2-لغو تحریم ارائه خدمات پیام‌رسانی مالی بانکی به ایران و بانک مرکزی ایران
3-لغو کامل تحریم واردات نفت و گاز و محصولات پتروشیمی از ایران
4- لغو کامل تحریم‌های مربوط به صنایع خودرو و حمل و نقل
5- لغو تحریم‌ها علیه بانک ملی، تجارت، ملت، رفاه کارگران، صنعت و معدن و دیگر بانک‌های دولتی ایران و عادی‌سازی روابط بانکی با آنها
6-لغو تحریم‌ها علیه صدها شرکت صنعتی ایران و عادی‌سازی روابط اروپا با آنها.
از موارد دیگر که در سایه برجام اتفاق افتادهاست؛ کارنامه‌ای قابل دفاع در حوزه اقتصاد که باید در سال‌های پیش‌رو همچنان دامنه ثمرات برجام گسترده‌تر شود.
چه می‌خواهیم؟
به گفته دیده‌روشن بایدها و نبایدهایی که از دولت آینده انتظار است به زمینهسازی برای جذب سرمایه خارجی باز می‌گردد. باید دولت آینده بتواند بخش خصوصی را به جایگاه واقعی خود بازگرداند؛ باید از تولیدصادرات‌محور حمایت شود و از وابستگی به نفت کاسته شود. اقتصاد ما نباید تاوان سیاست را بپردازد؛ اقتصاد به ثبات و آرامش نیاز دارد و به برنامه منسجم و فضایی مناسب برای کسب و کار.