دانشگاه طی چهار سال اخیر روند آهسته و پیوسته‌ای در اصلاح زیرساخت‌های خود دارد. در واقع آنچه از دولت‌های نهم و دهم در وزارت علوم باقی ماند بر هم زدن نظم منطقی دانشگاه‌ها بود.
به این معنا که وزارت علوم در این دو دولت بیشتر سعی در نزدیک کردن دانشگاه به مدل حکومتی آن بود و همزمان به نظم جهانی دانشگاه و رعایت آن در دانشگاه‌های ایران بی توجه بود. علاوه بر این کمیت‌گرایی وزارت علوم در دولت‌های نهم و دهم باعث شد تعداد مقالات علمی مورد توجه قرار گیرد و نه کیفیت آنها، تعداد صندلی‌های دانشگاهی، تعداد پژوهش‌های علمی، تعداد مراکز آموزشی و پژوهشی ایجاد شده و... مورد توجه و کیفیت به حاشیه برود. اما یکی از اتفاقات رخ‌داده در دولت یازدهم تفویض بسیاری از اختیارات به دانشگاه‌ها بود.
این تفویض اختیار یک برکت بزرگ برای دانشگاه‌ها ایجاد کرد و آن اندیشه تولید ثروت از علم با استفاده از تجربه‌های جهانی بود. تولید ثروت از علم مخالفان خاصی دارد و موافقانی هم دارد، اما آنچه جایز اهمیت است این‌که نظم جهانی تولید ثروت از علم را با تبصره‌هایی که اصالت علم ضربه نخورد را می‌پذیرد.
از سال ۱۳۹۲ به بعد در واقع دانشگاه‌های ایران به دلیل چالش‌های مالی به سمت تقویت پارک‌های علم وفناوری، شرکت‌های دانش بنیان و برگزاری استارت‌آپ‌ها افتاند. این خیز دانشگاه با حمایت وزارت علوم همراه شد و زمینه ساز این اتفاق شد که وزارت علوم بخش زیادی از بودجه‌های حمایت پژوهشی خود را صرف شرکت‌های دانش بنیان و پارک‌های علم و فناوری کند.
این اتفاق باعث شد،آمار های دولتی نشان می دهد تعداد پارک های علم و فناوری در کشور از ۲۸ پارک در سال ۱۳۸۹ به ۳۶ پارک در سال ۱۳۹۴ رسیده است. همچنین تعداد شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک های علم و فناوری از ۴۱ شرکت در سال ۱۳۹۱ به ۵۸۶ شرکت در سال ۱۳۹۴ رسیده است. علاوه بر این بودجه مصوبه پارک های وابسته به وزارت علوم از 322681 میلیون ریال در سال ۱۳۸۹ به 1483536 میلیون ریال در سال ۱۳۹۴رسیده است که نشان از توجه به این موضوع در دولت یازدهم دارد.
چرا اقتصاد دانش بینان؟
سخنی معروف در علم امروز دنیا وجود دارد که می گوید:«علم کاروانی جهانی» است. هم اکنون بزرگترین یافته های علمی در دنیا، با کار گروهی ، فرامرزی و بعضا فرا قاره ای بدست می آید و یکی از مصادق تایید کننده آن « جایزه نوبل» است که طی چند سال اخیر جوایز خود را کمتر به یک فرد، بلکه بیشتر به گروهی از دانشمندان اعطا می کند. این اتفاق یعنی کاروان جهانی علم حالا همه کشورها را مجاب به توجه به دو نکته مهم کرده، کار گروهی و دیپلماسی علمی.
همچنین به تعبیری عامیانه زیاد بودن دست در این کاروان جهانی باعث شده، گروهی بیش تر موفق تر شوند که خلاق ترند و ایده های ناب تری برای تبدیل علم به ثروت دارند.
یکی از اولین تلاش ها برای تبدیل علم به ثروت در دنیا و در آمریکا آغاز شد در منطقه به نام « دره سیلیکون». این منطقه در کشور آمریکاست که از طرفین به ایالت های سانفرانسیسکو، کالیفرنیا و پنینسولا محدود می شود و دانشگاه معتبر استنفورد نیز در جوار آن قرار گرفته است. از قسمت شرق، خلیج کوچک سانفرانسیسکو این منطقه را محدود می کند و در قسمت غرب نیز رشته کوه های سانتاکروز آن را احاطه کرده است.
تاریخچه ایجاد «دره سیلیکون» را گاراژی می‌دانند که در دههٔ سال ۱۹۳۰ میلادی دو دانشجوی مهندسی دانشگاه استنفورد به نامهای دیوید هیولت و ویلیام پاکارد یا همان بنیان گذاران شرکت اچ.پی فعالیت خود را در آن آغاز کرده بودند. اما حالا دره سیلیکون همچنان به عنوان نخستین و بزرگ ترین پارک فناوری جهان محسوب می شود.
حالا جدای از چگونگی آغاز ایده تبدیل علم به ثروت، بحث بستر های این اتفاق مطرح می شود. هم اکنون کشور های دنیا به روشنی دریافته اند که تبدیل علم به محصول یا ثروت در محیط های به اسم پارک های علم و فناوری صورت می گیرد. فضایی که از فضای آکادمیک دانشگاه تا حد زیادی فاصله می گیرد و راه برای تبدیل ایده ها به محصولات آغاز می شود. کشور آمریکا حدود ۶۵ سال پیش، فرانسه ۵۵ سال پیش و ژنی ها ۴۵ سال پیش اولین پارک های علم و فناوری خود را راه اندازی کردند و اگر بخوانید بدانید یکی از علت های عقب ماندگی کشور ما در این مورد چیست، بد نیست بدانید اولین پارک علم فناوری ما به صورت محدود حدود ۱۲ سال پیش راه اندازی شد.
پارک های علم و فناوری بستر تبدیل علم به ثروت
حالا جدای از چگونگی آغاز ایده تبدیل علم به ثروت، بحث بستر های این اتفاق مطرح می شود. هم اکنون کشور های دنیا به روشنی دریافته اند که تبدیل علم به محصول یا ثروت در محیط های به اسم پارک های علم و فناوری صورت می گیرد. فضایی که از فضای آکادمیک دانشگاه تا حد زیادی فاصله می گیرد و راه برای تبدیل ایده ها به محصولات آغاز می شود. کشور آمریکا حدود ۶۵ سال پیش، فرانسه ۵۵ سال پیش و ژنی ها ۴۵ سال پیش اولین پارک های علم و فناوری خود را راه اندازی کردند و اگر بخوانید بدانید یکی از علت های عقب ماندگی کشور ما در این مورد چیست، بد نیست بدانید اولین پارک علم فناوری ما به صورت محدود حدود ۱۲ سال پیش راه اندازی شد.
براساس آخرین درجه بندی های صورت گرفته، دره سیلیکون در آمریکا، مرکز سوفیا آنتی پولیس فرانسه در اروپا و شهرک علمی سوکوبای ژن در آسیا به ترتیب بزرگ ترین پارک های فناوری دنیا محسوب می شوند.
دره سیلیکون و در اصل پارک علمی دانشگاه استنفورد در اوایل دهه 1950 تاسیس شد و پارک های فناوری سوفیا آنتی پولیس و شهرک علمی سوکوبای ژن به ترتیب در دهه 1960 و 1970 فعالیت خود را آغاز کردند. طبق آمارهای رسمی منتشر شده، هم اکنون بیش از 500 پارک علمی در دنیا وجود دارد که البته این تعداد با سرعتی زیاد رو به افزایش است.
آمریکا با بیش از 150 پارک علمی در صدر مراکز معتبر علمی جهان قرار دارد که پس از آن ژن با 111 پارک در رتبه دوم قرار گرفته است. چین نیز کوشش خود را برای توسعه پارک های علمی در اواسط دهه 1980 آغاز کرد و هم اکنون حدود 100 پارک در این کشور ایجاد شده است.