دولت یازدهم در حالی قصد دارد طرح کارانه اشتغال جوانان (کاج) را باهدف کاهش نرخ بیکاری اجرایی کند که بر اساس گزارش مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در پایان سال گذشته به 12.4 درصد و جمعیت بیکاران به 3میلیون و 203هزار و 398 نفر رسیده است.
گزارش مرکز آمار حاکی از این است که یک‌میلیون و 827هزار و 525 نفر از جمعیت بیکاران در پایان سال گذشته، در سن 15 تا 29 سال قرار دارند که بخشی از آنها جامعه هدف طرح کارانه اشتغال جوانان محسوب می‌شوند. . همچنین بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده از منابع رسمی در وزارت کار، سهم جمعیت فارغ‌التحصیل کشور از کل جمعیت بیکار کشور، 56 درصد از کل بیکاران معادل یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار نفر است. به گزارش مهر، بر این اساس نرخ بیکاری در بین جمعیت فارغ‌التحصیل ۱۸ درصد برآورد می‌شود؛ یعنی از هر 100 نفر دانش‌آموخته دانشگاهی 18نفر بیکار هستند.
مسئله دیگر آن‌گونه که در سامانه کارورزی دولت ذکر شده، یکی از اصلی‌ترین شرایط ثبت‌نام فارغ‌التحصیلان بیکار در این سامانه این است که بیش از 3 سال از زمان اخذ مدرک دانشگاهی افراد نگذشته باشد. ضمن اینکه داشتن حداکثر ۲۷ سال سن برای مقطع تحصیلی کاردانی، ۳۰ سال برای مقطع تحصیلی کارشناسی، ۳۳ سال برای مقطع تحصیلی کارشناسی ارشد و ۳۷ سال برای مقطع تحصیلی دکتری نیز از دیگر شرایطی است که احراز آن برای متقاضیان ثبت‌نام در سامانه کارورزی ضروری است. البته طول دوره خدمت نظام وظیفه به حداکثر سن آن‌دسته از دانش‌آموختگان دانشگاهی بیکار، که دوره خدمت نظام وظیفه را گذرانده‌اند، اضافه می‌شود.
در این میان، گرچه اطلاعات روشنی از وضعیت سنی بیکاران تحصیل‌کرده و تمایل احتمالی آنها برای ثبت‌نام در سامانه کارورزی در دسترس نیست که بر اساس آن بتوان برآورد دقیقی از تأثیر اجرای این طرح بر نرخ بیکاری تحصیل‌کردگان داشت اما ازآنجاکه در سال‌های اخیر جمعیت دانشجویان کشور به بالای 4 میلیون نفر رسیده و سالانه حدود 800 هزار تا یک‌میلیون نفر از این افراد فارغ‌التحصیل می‌شوند که بخش قابل‌توجهی از آنها وارد بازار کار خواهند شد و می‌توانند متقاضیان ثبت‌نام در این سامانه باشند.
آن‌گونه که محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت چند روز پیش اعلام کرد، وزارت کار مصمم است با اجرای طرح کارورزی دست‌کم ۲۰۰ هزار جوان جویای کار و فارغ‌التحصیل را در گام نخست و پس از مهارت‌آموزی راهی بازار کار کند. با این حساب، گام اول اجرای این سامانه چندان تغییری در نرخ بیکاری ایجاد نخواهد کرد.
البته نکته قابل‌توجه دیگر این است که آیا تعداد بنگاه‌های کارآموز که شرایط کاری آنها برای جذب کارآموز مناسب است، به تعدادی می‌رسد که بتواند تعداد بالایی از کارآموزان را پوشش دهد یا نه. بر اساس شرایط فعلی که در سامانه کارآموزی دولت ذکر شده است؛ بنگاه اقتصادی یا واحد پذیرنده کارورز، به ازای هر ۳ نفر شاغل بیمه‌شده، صرفاً مجاز به پذیرش یک نفر کارورز است و درصورتی‌که کمتر از ۳ نفر شاغل بیمه‌شده داشته باشد نیز صرفاً مجاز به پذیرش یک نفر کارورز خواهد بود که با این حساب، 200 هزار نفر کارورزی که نوبخت به آن اشاره کرده است، حداقل باید در کنار 600 هزار کارگر فعلی مشغول کارآموزی شوند.