نمایشگاه ایران‌اکسپو در طول سال‌هایی که برگزار شده توانسته مورد استقبال قرار بگیرد هرچند بدون شک نواقصی داشته و باید برطرف شود. نکته مهمی که به اعتقاد کیوان کاشفی، عضو هیات رئیسه اتاق ایران درباره برگزاری این نمایشگاه باید مورد توجه باشد، هماهنگی بیشتر سازمان توسعه تجارت به عنوان مجری با اتاق ایران به عنوان عامل و همراه اصلی در برگزاری این نمایشگاه است.
کاشفی در گفت‌وگویی که به تحلیل وضعیت صادرات ایران و لزوم برگزاری نمایشگاه ایران‌اکسپو مربوط می‌شود، مکان و شیوه برگزاری نمایشگاه را بسیار مهم ارزیابی کرد و معتقد است توجه به مسائل زیرساختی برای برگزاری با کیفیت ایران‌اکسپو بسیار مهم است. بازدیدکنندگان خارجی بسیاری در زمان برگزاری نمایشگاه حضور دارند و باید خود را به عنوان کشوری که دارای برنامه و نظم هستیم، معرفی کنیم. برای مطالعه آنچه در این گفت‌وگو مورد توجه قرار گرفت، مشروح آن را در ادامه بخوانید.
با توجه به شرایط حاکم بر صادرات، نظرتان درباره برگزاری نمایشگاه ایران‌اکسپو 2025 که محتوای اصلی آن معرفی ظرفیت‌های صادراتی ایران است، چیست؟
نمایشگاه ایران‌اکسپو در چند دوره‌ای که برگزار شده است، تجربه موفقی بوده چون هر سال که جلو آمدیم، میزان استقبال شرکت‌ها برای حضور در این نمایشگاه بیشتر شده است و بازدیدکننده‌های خارجی بسیاری هم در این نمایشگاه حضور پیدا کردند.
البته نسبت به نواقص و کمبودهایی که وجود دارد، واقف هستیم؛ اما چون ایران اکسپو توانسته نقش خود را به عنوان یک نمایشگاه موفق صادراتی در کشور بازی کند به نظر می‌رسد سنگ بنای خوبی است و چنانچه مذاکرات ایران و آمریکا هم به نتیجه برسد و سایه سنگین تحریم از سر کشور کم شود، خواهیم دید که برگزاری این نمایشگاه تا چه حد می‌تواند مؤثر و نتیجه‌بخش باشد. حتی ممکن است شکل برگزاری نمایشگاه به دلیل بازخورد بیشتر و بهتر، تغییر کند. بنابراین برگزاری این نمایشگاه اقدام مثبتی است.
برای اینکه نمایشگاه را به صورت حرفه‌ای‌تر و مؤثرتر برگزار کنیم، چه پیشنهادهایی دارید؟ با تمرکز بر کدام جنبه‌های کار نمایشگاهی می‌توانیم ایران‌اکسپو را وزین‌تر و اثرگذارتر برگزار کنیم؟
برای این بخش می‌توان به مشارکت بیشتر اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی توجه داشت. وقتی صحبت از اتاق می‌شود، منظور فقط اتاق ایران نیست، بلکه روی همه ارکان اتاق تمرکز دارم. در همه استان‌ها، اتاق‌های استانی فعال هستند، 250 تشکل تخصصی ملی زیرمجموعه اتاق ایران و در کنار آنها، بالغ بر 45 اتاق مشترک تعریف شدند که می‌توانند بسیار فعال در روند برگزاری ایران‌اکسپو ایفای نقش کنند.
اگر این ظرفیت‌ها با سازمان توسعه تجارت همراه و هماهنگ شوند، کیفیت بازدیدکنندگان خارجی بهتر و بیشتر می‌شود چون می‌توان سیستم گزینش کشورها و تجاری که شناخته شده هستند را ایجاد کرد. از طرف دیگر چیدمان و محل برگزاری باید تخصصی دیده شود، برای مثال چیدمان موضوعی می‌تواند به تسهیل بازدید بازدیدکنندگان کمک کرده و اجازه دهد هر فرد به سراغ بخش موردنظر برود و بهره‌برداری لازم را از برگزاری نمایشگاه داشته باشد.
نکته دیگر این است که در حاشیه نمایشگاه، ملاقات‌ها و جلسات رودررو را داریم و امور بین‌الملل و وزارت امور خارجه باید کیفیت جلسات را با همکاری هم بالا ببرند. در این رابطه هم به هماهنگی بیشتر بین وزارت امور خارجه، سازمان توسعه تجارت و اتاق ایران نیاز است.
مورد بعدی استفاده از تجربیات سایر نمایشگاه‌های بین‌المللی و روش‌های جدید در پروسه برگزاری ایران‌اکسپوست. در این حوزه اصلی‌ترین موضوع، مسائل زیرساختی است. در دوران برگزاری نمایشگاه، کل شهروندان با ترافیک بخشی از شهر دچار مشکل می‌شوند و بازدیدکنندگان هم به سختی امکان ورود و استفاده از نمایشگاه را دارند. پس برای برگزاری نمایشگاه‌های این چنینی باید روی مکان و شیوه برگزاری با کیفیت بالا توجه شود.
باید تلاش کنیم میزبان خوبی باشیم و خود را به عنوان کشوری صاحب اندیشه و برنامه در سطح دنیا معرفی کنیم. از همین بعد، موضوعات زیرساختی نمایشگاه باید بسیار موردتوجه باشد. به ویژه بعد از به نتیجه رسیدن مذاکرات و رفع تحریم‌ها چون ایران ظرفیت‌های بالای سرمایه‌گذاری دارد، شاهد حضور هیات‌های متعددی خواهد بود.
صادرات با انواع چالش‌ها روبه‌روست و شاید نمایشگاه ایران‌اکسپو موقعیتی باشد که بتوان در چارچوب آن مجدد درباره این مشکلات و راهکارهایی که قابل اجرا هستند، صحبت کرد. به نظر شما مهم‌ترین مسائلی که در روند صادرات باید مورد توجه باشند، کدام‌اند؟
در کنار برگزاری نمایشگاه ایران‌اکسپو باید به روانسازی تجارت نیز توجه شود. امروز در بخش قوانین و دستورالعمل‌ها دچار مشکل جدی هستیم. از سال 97 این چالش‌ها تشدید شدند و همچنان ادامه دارند. از جمله اجرای پیمان‌سپاری ارزی که انواع معاملات را محدود کرده است، در گذشته این امکان فراهم بود که تجار ایرانی در ارتباط با افغانستان و عراق به صورت ریالی تجارت کنند. این قابلیت امروز از بین رفته و غیرممکن شده است. از طرف دیگر هزینه‌های انتقال پول که به کمک سیستم صرافی‌ها انجام می‌شود، موجب شدند هزینه تمام شده کالا افزایش بیابد و کالاهای ایرانی قدرت رقابت خود را از دست بدهند.
نکته دیگر، ایجاد صف‌های طولانی برای تخصیص ارز است و وجود بخش‌نامه‌ها متعدد و مختلف که کار تجارت و تولید را سخت کرده است. بنابراین باید تأکید کنم برای موفقیت نمایشگاه ایران‌اکسپو باید قوانین تجاری تسهیل شوند.
خیلی بد است اگر تاجر و تولیدکننده‌ای از کشوری دیگر قراردادی با طرف ایرانی ببندد و طرف ایرانی نتواند سرموقع تعهدات قراردادی خود را ایفا کند. به دلیل مشکلات و قوانین متعدد گاهی شاهد بودیم که کارت‌های بازرگانی تجار را بستند، حساب بانکی افراد را مسدود کردند، ممنوعیت و محدودیت غیرقابل پیش‌بینی برای صادرات کالا یا خدمات وضع کرده و به هرحال روند صادرات را مختل ساختند. همه این موارد موجب بدعهدی تولیدکنندگان صادرکنندگان ایرانی شده و میزان اعتمادها در سطح بین‌المللی را کاهش می‌دهد.
برای موفقیت نمایشگاه ایران‌اکسپو باید هارمونی صادرات را به خوبی تعریف کنیم. از طرف دیگر باید این طور توضیح داد که ایران حداقل شامل 30 کشور می‌شود که هرکدام از نظر وسعت و ظرفیت، توانمندی‌های خاص خود را دارند و نباید تنها متمرکز بر پایتخت بود چراکه بدین‌ترتیب خود را از بخش قابل توجهی از توانمندی‌ها محروم کرده‌ایم. با وجود این سطح از ظرفیت در کشور شاید بتوان در قدم‌های بعدی به صورت هماهنگ و در یک زمان، نمایشگاه ایران‌اکسپو را متناسب با ظرفیت هر استان، در چند منطقه برگزار کرد. برای مثال در یک استان به حوزه معدن، در استانی دیگر با تمرکز بر کشاورزی و در نقطه‌ای دیگر نمایشگاه ایران‌اکسپو در حوزه حمل‌ونقل را برگزار کرد. این تقسیم‌بندی می‌تواند توسعه منطقه‌ای و استانی را به دنبال داشته باشد و با تمرکزگرایی مقابله کند.