«نقش تعرفه‌ها در تجارت بین الملل» عنوان گزارشی است که مرکز پژوهش‌های اتاق ایران منتشر کرده است. در بخشی از این گزارش آمده است: تعرفه‌ها همچنان نقش محوری در شکل‌دهی به سیاست تجارت جهانی دارند، اما اعمال آن‌ها همچنان نامتناسب است و کشورهای درحال‌توسعه اغلب مشمول تعرفه‌های بالاتری هستند که این امر دسترسی آن‌ها به بازارهای بین‌المللی را محدود می‌کند. این تعرفه‌های بالا نه تنها هزینه‌ها را برای مصرف‌کنندگان افزایش می‌دهد، بلکه تضعیف رشد اقتصادی و رقابت‌پذیری را نیز به همراه دارد.
در این گزارش آمده است: یکی از چالش‌های مهم پیش روی اقتصادهای درحال‌توسعه، تعرفه‌های پلکانی است؛ به طوری که با افزایش ارزش‌افزوده در طول زنجیره ارزش، تعرفه نیز افزایش می‌یابد. به همین جهت این کشورها از صادرات محصولات با ارزش‌افزوده بالا باز می‌مانند و در نهایت این امر مانع صنعتی شدن آن‌ها می‌شود. بنابراین، درک دقیق روندهای تعرفه برای سیاست‌گذاران در راستای طراحی سیاست‌ها با هدف توسعه اقتصادی و رشد پایدار، ضروری است. داده‌های اخیر بر ماهیت پویای تجارت جهانی تاکید می‌کنند.
در سال 2024، تجارت جهانی تقریباً 1.2 تریلیون دلار افزایش یافت و به مجموع 33 تریلیون دلار رسید. این رشد در وهله اول ناشی از افزایش 9 درصدی در تجارت خدمات و افزایش 2 درصدی در تجارت کالا بود. نکته قابل توجه این است که کشورهای درحال‌توسعه (به ویژه چین و هند) در افزایش تجارت بین‌الملل از میانگین جهانی عملکرد بهتری داشتند، در حالی که بسیاری از اقتصادهای توسعه‌یافته شاهد کاهش حجم تجارت خود بودند.
در همین دوره، عدم تعادل در تجارت کالا گسترش یافت که عمدتاً به دلیل کسری تجاری فزاینده در آمریکا و مازاد تجاری رو به افزایش در چین بود. از اوایل سال 2025، تجارت جهانی پایدار مانده است اما چشم‌انداز آن با تشدید تنش‌های ژئواکونومیک، احیا سیاست‌های حمایت‌گرایانه و بروز جنگ تجاری جدید (جملگی تهدیدی برای ایجاد اختلال در الگوهای تجاری تثبیت‌شده هستند) مبهم است.
آمریکا اخیراً مجموعه‌ای از اقدامات تجاری را معرفی کرده است که چشم‌انداز تجاری فعلی را به طور قابل توجهی تغییر داده است. عمده این اقدامات تجاری منوط به اعمال تعرفه بر شرکا تجاری است. اعمال این تعرفه‌ها به طور نامتناسب بر اقتصادهای کوچک و آسیب‌پذیر و همچنین کشورهای کمتر توسعه‌یافته اثر می‌گذارند. نکته قابل توجه این است که این اقدامات نه منجر به کاهش معنادار کسری تجاری آمریکا خواهد شد و نه به طور قابل توجهی به درآمدهای تعرفه‌ای می‌افزاید.
متن کامل گزارش «نقش تعرفه‌ها در تجارت بین الملل» را از اینجا بخوانید.