در صد و شانزدهمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» مجموعه‌ای از تحولات اخیر در دولایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه‌شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه شده توسط نهادهای اقتصادی بین‌المللی مورد واکاوی قرار گرفته است.
در بخش تحولات جهانی، ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا با امضای «چارچوب توافق‌نامه تجارت متقابل، عادلانه و متوازن» گامی مهم در جهت تعمیق روابط اقتصادی و بازتر کردن بازارهای دو طرف برداشتند. اتحادیه اروپا متعهد شده است که تمامی تعرفه‌های وارداتی بر کالاهای صنعتی ایالات‌متحده را حذف کند. همچنین با اعطای دسترسی ترجیحی به بازار خود برای مجموعه‌ای از محصولات کشاورزی و دریایی آمریکا موافقت کرده است. در مقابل، ایالات‌متحده بر واردات کالاهای اروپایی بالاترین نرخ میان تعرفه موجود در قالب MFN یا نرخ ثابت ۱۵ درصد را اعمال خواهد کرد.
شرکت بوئینگ در حال مذاکره با طرف‌های چینی برای فروش تا سقف ۵۰۰ فروند هواپیمای تجاری است؛ معامله‌ای که در صورت تحقق، بزرگ‌ترین سفارش چین از این شرکت طی بیش از یک دهه گذشته به شمار خواهد رفت. اهمیت این قرارداد تنها به ابعاد اقتصادی محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند به بازگشت مجدد بوئینگ به دومین بازار بزرگ هوانوردی جهان و احیای جایگاه آن در برابر رقیب اروپایی‌اش، ایرباس، منجر شود.
صنعت خودروسازی آلمان در سال جاری بیش از ۱۰ میلیارد یورو (۱۱.۶ میلیارد دلار) از جریان نقدی خود را به دلیل تعرفه‌های تجاری آمریکا از دست خواهد داد؛ بخشی که هم‌اکنون نیز با هزینه‌های بالای انرژی، کاهش تقاضا و رقابت شدید چین دست‌وپنجه نرم می‌کند. وخامت اوضاع صنعت خودروسازی، نگرانی‌ها درباره سلامت اقتصاد بزرگ‌ترین کشور صنعتی اروپا را تشدید کرده است. اقتصاد آلمان، سال گذشته وارد رکود شد و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده که این کشور در سال جاری رشد اقتصادی صفر درصد را تجربه کند و تنها عضو گروه ۷ باشد که درجا می‌زند.
در تحولات منطقه عربستان سعودی در چارچوب برنامه‌های «رویای ۲۰۳۰» و برای تقویت امنیت غذایی و صادرات غیرنفتی، نخستین محموله محصولات کشاورزی تولیدشده با فناوری «کشت هیدروپونیک» (کشاورزی در آب) را به هلند و اتحادیه اروپا صادر کرد.
نخست‌وزیر عراق اخیراً از آمادگی دولت برای راه‌اندازی پروژه بزرگ «بابل، پایتخت صنعتی عراق» خبر داد و همزمان، آغاز عملیات اجرایی فاز دوم پروژه فاضلاب شهر حلّه را به ارزش بیش از ۳۷۶ میلیارد دینار اعلام کرد. این پروژه که از محل وام بریتانیا تأمین مالی می‌شود، شامل ایجاد شبکه‌های فاضلاب، ایستگاه‌های پمپاژ و زیرساخت‌های جمع‌آوری فاضلاب و آب‌های سطحی است.
شرکت کانادایی در حال رایزنی برای جذب سرمایه‌ای تا سقف ۳.۵ میلیارد دلار از ایالات‌متحده و دیگر وام‌دهندگان بین‌المللی جهت توسعه معدن عظیم مس و طلای ریکو دیک در ایالت بلوچستان پاکستان است. این اقدام پس از ناکامی مذاکرات طولانی‌مدت با عربستان سعودی برای مشارکت در این پروژه صورت می‌گیرد. پروژه ریکو دیک صرفاً یک معدن نیست؛ بلکه نمادی از ورود پاکستان به نقشه ژئوپلیتیک منابع حیاتی قرن بیست‌ویکم است. این پروژه می‌تواند به رشد اقتصادی، افزایش صادرات و تقویت موقعیت بین‌المللی پاکستان منجر شود.
در پژوهش‌های تازه گزارش «به‌روزرسانی تجارت جهانی» (اوت ۲۰۲۵) که توسط آنکتاد منتشر شده است، به بررسی چالش فوری و پیچیده آلودگی پلاستیکی از منظر تجارت جهانی می‌پردازد. این گزارش با عنوان «بسیج تجارت برای مهار آلودگی پلاستیکی»، بر مقیاس عظیم اقتصاد پلاستیک (با ارزشی بیش از ۱.۱ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۳) و ادغام عمیق آن در زنجیره‌های تأمین بین‌المللی تأکید می‌کند؛ به‌طوری‌که بیش از سه‌چهارم تولید جهانی پلاستیک در سطح بین‌المللی مبادله می‌شود.
آنکتاد بر متعادل‌سازی تعرفه‌ها، ترویج همگرایی مقرراتی، هماهنگی سیاست‌های تجاری با چارچوب‌های چندجانبه موجود، استفاده از ابزارهای دیجیتال گمرکی و بهبود سامانه‌های داده جهانی پلاستیک برای پایش و انطباق بهتر تأکید دارد.
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران درحرکتی منسجم و کارشناسی، تهیه و انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران در دستور کار قرار داده است و در این گزارش‌ها مسائل مهم روز از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران موردبحث و بررسی قرار می‌گیرند.
متن کامل صد و شانزدهمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را اینجا مشاهده کنید.