نشست میز ملی توسعه صادرات گلاب و فرش کاشان با حضور امیر روشن‌بخش قنبری، معاون ارتقای کسب‌وکارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت ایران، مصطفی معینی نماینده مردم کاشان و آران‌وبیدگل در مجلس شورای اسلامی، مدیران دستگاه‌های مرتبط و جمعی از صادرکنندگان و فعالان اقتصادی برگزار شد.
دو محور اصلی صادرات کاشان نیازمند حمایت ملی است
در آغاز نشست، محمود تولایی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی کاشان، با اشاره به جایگاه تاریخی کاشان در صنایع بومی گفت: «کاشان دو صنعت شاخص در سطح کشور دارد؛ فرش ماشینی و گلاب و عرقیات گیاهی. امروز کشت گل محمدی عمدتاً در خارج از منطقه کاشان انجام می‌شود، اما سرمایه‌گذاران کاشانی در استان‌هایی چون کرمان (لاله‌زار)، فارس (آباده) و آذربایجان شرقی حضور دارند و همچنان محور اصلی این صنعت به نام کاشان شناخته می‌شود.»
او با بیان اینکه بیش از ۵۰ واحد صنعتی بزرگ، ۳۰ واحد بسته‌بندی و حدود ۱۲۰۰ واحد کوچک‌تر در زمینه گلاب و عرقیات در منطقه فعال‌اند، افزود: «حدود ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ تن اسانس گل محمدی به‌صورت چمدانی صادر می‌شود که ارزش افزوده آن می‌تواند چند برابر شود. این صنعت نیازمند سیاستگذاری ملی، حمایت از تولیدکنندگان و تسهیل فرآیند صادرات است.»
تولایی ضمن گرامیداشت یاد مرحوم حاج مجید راهب از پیشگامان صادرات گلاب، بر تدوین مصوبات مشخص و اجرایی در این نشست برای پیگیری از سوی مدیران محلی و ملی تأکید کرد.
میز ملی صادرات باید گره‌گشای موانع باشد
امیر روشن‌بخش قنبری، معاون ارتقای کسب‌وکارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت ایران، با قدردانی از فعالان اقتصادی منطقه کاشان اظهار داشت: «هدف از تشکیل میزهای ملی صادرات، هم‌افزایی ظرفیت‌های محلی و ملی و تسهیل روند صادرات است. گلاب و فرش دو برند هویتی کاشان هستند و باید با رفع موانع، معرفی شایسته و حضور مؤثر در بازارهای جهانی، سهم بیشتری از صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص دهند.»
او بر نقش نمایشگاه‌های بین‌المللی، توسعه بازاریابی دیجیتال و ثبت برند جهانی برای این دو صنعت تأکید کرد و گفت سازمان توسعه تجارت آماده همکاری برای کاهش بروکراسی و حل مشکلات گمرکی، مالیاتی و استانداردی است.
گلاب و فرش باید به برندهای صنعتی جهانی تبدیل شوند
در ادامه، مصطفی معینی، نماینده مردم کاشان و آران‌وبیدگل در مجلس شورای اسلامی، با استقبال از برگزاری این نشست در اتاق بازرگانی کاشان گفت: «نام کاشان همواره با هنر، اصالت و تولید گره خورده است. امروز دو گوهر ارزشمند این منطقه، یعنی گلاب و فرش کاشان، باید از یک وجه سنتی صرف خارج و به صنایعی جهانی تبدیل شوند.»
او افزود: «تنها کیفیت بالا برای حضور در بازارهای جهانی کافی نیست؛ ما به نوآوری در طراحی، بازاریابی دیجیتال، ارتقای بسته‌بندی، ثبت برندهای معتبر و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان نیاز داریم. از سازمان توسعه تجارت انتظار داریم علاوه بر سیاستگذاری کلان، در تسهیل صادرات، رفع موانع گمرکی و تعرفه‌ای، کمک به ثبت برند ملی و بین‌المللی و حمایت از حضور در نمایشگاه‌های خارجی نقش‌آفرینی کند.»
فرصت‌های مغفول در زنجیره ارزش گلاب
محمدعلی رضایی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی و فرآورده های غذایی ایران، با تأکید بر لزوم نگاه زنجیره‌ای به این صنعت گفت:«صادرات ما اغلب به‌صورت خام‌فروشی و محصول اولیه است. اگر به سمت تنوع محصولات جانبی، فرآوری و صنایع پایین‌دستی برویم، هم اشتغال افزایش می‌یابد و هم ارزش افزوده بالاتری نصیب کشور می‌شود.»
او همچنین بر ضرورت رفع موانع لجستیک و تعرفه‌ای و تسهیل حمل‌ونقل بین‌المللی تأکید کرد.
صادرکننده زیر فشار چندنرخی ارز و هزینه‌های حمل‌ونقل نفس می‌کشد
حسین وصالی، مدیر گروه صنعتی راهب در میز ملی توسعه صادرات گلاب و فرآورده‌های گیاهان دارویی و معطر کاشان با انتقاد از وضعیت تخصیص ارز و سیاست‌های قیمت‌گذاری گفت: بزرگ‌ترین مشکل تولیدکنندگان اختلاف شدید نرخ ارز است؛ برای تأمین مواد اولیه ناچاریم ارز آزاد پرداخت کنیم اما هنگام صادرات با مقررات سختگیرانه و محدودیت‌های متعدد مواجه می‌شویم. او افزود: در دنیا برای صادرکننده فرش قرمز پهن می‌کنند اما در ایران صادرکننده زیر ذره‌بین است و این رویکرد انگیزه صادرات را از بین می‌برد.
وصالی هزینه بالای لجستیک را یکی دیگر از موانع جدی دانست و توضیح داد: تنها برای ارسال یک کانتینر از کاشان به بندرعباس باید ۳۵ میلیون تومان کرایه پرداخت کنیم؛ رقمی که سال گذشته بهای کامل یک کانتینر گلاب بود. به گفته او، این افزایش افسارگسیخته کرایه و نبود نظارت، حاشیه سود صادرکنندگان را از میان برده است.
وی همچنین سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری دولت را عامل زیان‌ده شدن تولید عنوان کرد و گفت: دولت از یک‌سو مواد اولیه را با ارز آزاد به تولیدکننده می‌فروشد و از سوی دیگر سقف قیمت دستوری برای فروش محصول تعیین می‌کند.
استاندارد ملی گلاب نیازمند بازنگری جدی است
عبدالرسول حقیر ابراهیم‌آبادی، رئیس پژوهشکده اسانس‌های طبیعی دانشگاه کاشان، با انتقاد از قدیمی بودن استاندارد ملی گلاب گفت: «استاندارد ملی گلاب ایران در سال ۱۳۵۳ تدوین شده و طی پنج دهه تنها دوبار بازنگری جزئی شده است. در حالی‌که مصرف‌کنندگان جهانی، از جمله کشورهای حوزه خلیج‌فارس، استانداردهای به‌روز و سخت‌گیرانه‌تری دارند.»
او افزود: «حدود ۱۲ صفحه از ۱۵ صفحه استاندارد فعلی گلاب نامربوط و بلااستفاده است و این موضوع هزینه‌های غیرضروری بر تولیدکنندگان تحمیل می‌کند. لازم است با همکاری سازمان استاندارد و سایر نهادهای ذی‌ربط، اصلاحات جدی در این حوزه صورت گیرد.»
همگرایی زنجیره تولید و صادرات لازمه بقاست
منصورصباغیان، مدیر عامل شرکت شهدگیران ، با اشاره به پراکندگی تولیدکنندگان گل محمدی در استان‌های مختلف اظهار داشت:«سرمایه‌گذاران کاشانی در لاله‌زار کرمان، آباده فارس و دیگر مناطق کشور فعال‌اند، اما زنجیره تولید و صادرات ما هنوز یکپارچه نیست. برای رقابت در بازار جهانی باید این زنجیره از مرحله کشت تا بسته‌بندی و توزیع هماهنگ و مدرن‌سازی شود.»
بسته جامع مشوق‌های صادراتی و کشف بازارهای جدید لازم است
حسین خصاف، مدیرعامل شرکت گیاهان دارویی و معطر ارومد، در سخنان خود به نقش میزهای ملی صادرات در هماهنگی بین‌دستگاهی اشاره کرد و گفت: «یکی از مشکلات جدی این صنعت اختلاف‌نظر بین نهادهای متولی مانند استاندارد، غذا و دارو، گمرک و… است. همچنین لازم است آمار روشنی از میزان مشوق‌های صادراتی، کمک‌هزینه حضور در نمایشگاه‌های خارجی، تسهیلات بانکی، حمل‌ونقل و رجیستر محصولات در بازار مقصد در اختیار فعالان قرار گیرد.»
او تأکید کرد: «هنوز از بسیاری بازارهای بکر جهانی ازجمله روسیه، آفریقا و شرق آسیا استفاده نکرده‌ایم. حتی در برخی کشورها گلاب صرفاً به‌عنوان کالای آرایشی–بهداشتی شناخته می‌شود، در حالی‌که ورود آن به چرخه غذایی می‌تواند مصرف جهانی را متحول کند.»
حضور دولت باید تسهیل‌گر باشد، نه متصدی
پرویز خیرخواه، مدیر عامل درین گلاب از صادرکنندگان موفق گلاب و فرآورده‌های گیاهی، نیز گفت: «در تجارت جهانی نقش دولت باید سیاست‌گذار و تسهیل‌گر باشد، نه متصدی مستقیم. تجربه نشان داده هر جا دولت بخواهد تصدی‌گری کند، رقابت‌پذیری کاهش می‌یابد. فعالان بخش خصوصی آماده سرمایه‌گذاری و توسعه صادرات هستند به شرطی که زیرساخت‌ها و مقررات تسهیل شود.»