اختتامیه دومین نشست منطقه‌ای دیپلماسی استان‌های حوزه شمال‌شرق کشور که با حضور جمعی از مقامات ارشد دولتی و حاکمیتی و فعالان اقتصادی در مشهد برگزار شد، دبیران چهار پنل و میزگرد تخصصی این رویداد، به ارائه گزارشی از مباحث مطروحه در این نشست‌ها پرداختند. همچنین، مشکلات و راهکارهای پیشرفت روابط تجاری و توسعه زیرساخت‌ها در مناطق مرزی شرق کشور مورد بررسی قرار گرفت.
دیپلماسی استانی به یکی از ارکان اصلی سیاست خارجی ایران تبدیل شده است
«سید عباس عراقچی»، وزیر امور خارجه کشور، در این مراسم با اشاره به اهمیت دیپلماسی استانی اظهار کرد: دیپلماسی استانی دیگر تنها یک ایده نیست، بلکه به یک اصل مهم در سیاست خارجی کشور تبدیل شده است و به‌طور کامل در سیاست‌گذاری‌ها جا افتاده است.
عراقچی در خصوص آنچه در این همایش مطرح شد، گفت: گزارش‌های دقیق و جزئیاتی از موضوعات مختلف ارائه شد و دستورالعمل‌های مفیدی برای پیشبرد مسائل مختلف به تصویب رسید. بخشی از این موارد نیازمند مصوبه هیات دولت یا مجلس است و برخی دیگر از طریق دستورالعمل‌های داخلی وزارتخانه‌ها و استانداری‌ها اجرا خواهد شد.
وی ادامه داد: در هیچ‌یک از بحث‌ها و توصیه‌ها اشاره‌ای به تحریم‌ها و فشارهای خارجی نشد که این نشان‌دهنده درک بالا و توانمندی بخش خصوصی و دولتی در استفاده از ظرفیت‌های داخلی است. ظرفیت‌های داخلی ما هنوز به‌طور کامل بهره‌برداری نشده است. اصلاح برخی قوانین و رویه‌های داخلی می‌تواند بسیاری از مشکلات موجود را حل کند.
وزیر امور خارجه به ظرفیت‌های تجارت با کشورهای همسایه اشاره کرد و افزود: کمتر از 50درصد از ظرفیت‌های تجارت با کشورهای همسایه استفاده شده است. کشورهای پاکستان، افغانستان، آسیای مرکزی، قفقاز، ترکیه، عراق و کشورهای حاشیه خلیج فارس ظرفیت‌های اقتصادی بسیاری دارند که باید از آن‌ها بهره‌برداری کرد. استان‌های خراسان رضوی، جنوبی و شمالی نیز دارای ظرفیت‌های ارزشمندی از جمله زعفران هستند که می‌تواند در توسعه اقتصادی و دیپلماسی مؤثر باشد.
وی به اهمیت تقویت ارتباطات و همکاری‌های منطقه‌ای اشاره کرد و افزود: ما تجربه خوبی از نشست‌های گذشته داریم و امیدواریم با کشورهای شرق و شمال‌شرقی روابط اقتصادی و گردشگری خود را تقویت کنیم. توسعه ظرفیت‌های گردشگری در این کشورها و ایران می‌تواند عاملی مؤثر در گسترش همکاری‌های اقتصادی باشد.
وی در پایان ضمن تقدیر از آستان قدس رضوی و مقامات محلی که میزبانی این نشست‌ها را به‌عهده داشتند، افزود: جلسات بسیار خوبی با تولیت آستان قدس در قالب کارگروه امام رضا(ع) برگزار کردیم که هدف آن تسهیل زیارت و ورود زوار از کشورهای مختلف و همچنین بین‌المللی کردن مشهد و آستان قدس رضوی بود.
پیشبرد سیاست همسایگی از طریق دیپلماسی استانی؛ گامی مهم در توسعه روابط منطقه‌ای
«وحید جلال‌زاده»، معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه نیز، با تاکید بر نقش محوری استان‌ها در تقویت دیپلماسی اقتصادی و اجرای سیاست همسایگی، گفت: دیپلماسی استانی ابزاری هوشمندانه برای تسهیل روابط اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی با کشورهای همسایه است و می‌تواند مکملی مؤثر برای دیپلماسی ملی باشد.
وی با اشاره به تلاش دولت برای تبدیل استان‌ها به بازیگران فعال در عرصه روابط خارجی افزود: استان‌ها با تکیه بر ظرفیت‌ها و مزیت‌های جغرافیایی، اقتصادی و فرهنگی خود می‌توانند ارتباط با کشورهای همجوار را با سرعت و کارآمدی بیشتری گسترش دهند. محورهای اصلی این رویکرد شامل توسعه ترانزیت و اقتصاد دوجانبه، دیپلماسی انرژی، آب، محیط‌زیست و گردشگری است. همچنین، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند به تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و اقتصادی کمک کند.
جلال‌زاده با تاکید بر اهمیت مرزهای شرقی کشور به عنوان نقطه تلاقی ظرفیت‌های استانی و فرصت‌های خارجی، گفت: باید از این توان‌ها برای تحقق سیاست همسایگی بهره گرفت و استان‌های مرزی باید در حوزه‌های اقتصادی، امنیتی و فرهنگی هدف‌گذاری‌های دقیق‌تری داشته باشند.
شرق ایران باید آغاز افق‌های تازه توسعه ملی باشد
«قدیر قیافه»، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در سخنانی با تاکید بر جایگاه راهبردی شرق کشور در آینده اقتصادی ایران اظهار کرد: بررسی شاخص‌های تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد که از ظرفیت‌های عظیم شرق ایران هنوز بهره‌برداری شایسته‌ای صورت نگرفته است.
وی با اشاره به یکی از مصوبات کلیدی اتاق بازرگانی در این دوره گفت: اتاق ایران در کشورهای هدف، آژانس سرمایه‌گذاری ایجاد خواهد کرد تا زمینه‌ای امن و نظام‌مند برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی فراهم شود. هدف اصلی از ایجاد این نهاد، بهره‌گیری از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور با اتکا بر دیپلماسی فعال وزارت امور خارجه و مشارکت موثر بخش خصوصی قدرتمند است.
وی افزود: اتاق بازرگانی ماموریتی برای خود تعریف کرده است تا با تکیه بر توان و شبکه فعالان اقتصادی ایرانی در خارج از کشور، زمینه‌ساز شکل‌گیری نوعی دیپلماسی وطنی و اقتصادی شود که به جذب سرمایه و دانش ایرانیان مهاجر بینجامد.
نایب‌رئیس اتاق ایران با ترسیم چشم‌اندازی روشن برای شرق کشور، این منطقه را دروازه طلایی ایران به آسیای میانه توصیف کرد و متذکر شد: تحقق توسعه در شرق ایران نیازمند هم‌افزایی سه نیروی کلیدی است؛ نیروی دولت، بخش خصوصی و نهادهای علمی و فناورانه. پیوند این سه مولفه می‌تواند شرق کشور را از حاشیه جغرافیایی به مرکز تحول اقتصادی، بدل کند.
وی با اشاره به ظرفیت‌های گسترده جغرافیایی و اقتصادی کشور خاطرنشان کرد: از چابهار تا سرخس و از تایباد تا میلک، پهنه‌ای از فرصت‌های طلایی برای رشد و شکوفایی اقتصادی ایران گسترده است که می‌تواند بنیانی تازه برای توسعه متوازن ملی فراهم آورد.
قیافه همچنین با تاکید بر اهمیت سیاست‌گذاری دولت در حوزه‌های سرمایه‌گذاری، اشتغال و تعاملات منطقه‌ای اظهار داشت: همکاری اقتصادی با کشورهای افغانستان، پاکستان و حوزه آسیای میانه باید به‌عنوان محور راهبردی توسعه شرق کشور دنبال شود.
به گفته او، هدف نهایی، شکل‌گیری منطقه‌ای در شرق ایران است که در آن تجارت، صنعت، معدن، کشاورزی و دانش در یک منظومه پویا به یکدیگر پیوند بخورند و افق تازه‌ای از توسعه ملی را رقم بزنند.
وی در پایان تصریح کرد: شرق ایران نباید پایان نقشه توسعه کشور تلقی شود؛ بلکه باید نقطه آغاز افق‌های نوین در مسیر رشد و تعالی اقتصادی ایران باشد.