برنامه‌های آموزشی واحدهای دانشگاهی، فاقد راهبری مهارت است

به گزارش روابط عمومی اتاق یزد، مجتبی دستمالچیان، رئیس اتاق یزد در این نشست اظهار کرد: آنچه همواره در ایران و از جمله یزد مشکلاتی را به دنبال داشته بحث منابع انسانی و نیروی کار کارآمد و فنی است. زیرا نیروی کار فنی موردنیاز صنعت است و همواره این بحث میان صنعت و دانشگاه مطرح بوده که فارغ‌التحصیلان دانشگاه برای حوزه صنعت چندان کارآمد نیستند. در واقع این نیروها از نظر  تئوری و دانشی  بسیار مطلوب هستند؛ اما از لحاظ فنی چندان کارآمد نیستند. همچنین اهمیت‌ندادن به بحث کارآموزی و کارگاه‌ها در دانشگاه‌ها مشکل دیگری است که صرفاً واحدی را برای اخذ نمره و مدرک پاس می‌کنند و در عمل اتفاق خوبی رخ نمی‌دهد. 

دستمالچیان ادامه داد: کمبودهای کارگاه‌ها نیز به‌صورت جدی در دوره دانشجویی پیگیری نمی‌شود و فعالیت هنرستان‌ها نیز مدتی کم‌رنگ بود؛ اما خوشبختانه اکنون تغییراتی در دیدگاه‌های مردمی در این زمینه افتاده است؛ لذا اتاق بازرگانی در تلاش است تا آن دسته از مقالات دانشجویی که با صنعت در ارتباط است حمایت نماید. 

دستمالچیان با اشاره به اینکه ثروت اصلی یزد از گذشته نیروی انسانی بوده است، تصریح کرد: این نیروی انسانی باوجود تمامی کمبودهایی که در اقلیم یزد بوده چنان خوب عمل نموده که موجب شده تا شهر یزد به‌عنوان شهر جهانی شناخته شود. همچنین مردمان یزد در کل کشور به‌عنوان مردمانی خوش‌نام معرفی شده و برند هستند. 

بحث مهارت بزرگ‌ترین مشکل کشور است

امیرجلیلی، رئیس شورای پژوهشی اتاق و رئیس کمیسیون آپفن اتاق یزد با اشاره به اینکه بحث مهارت بزرگ‌ترین مشکلی است که در کشور با آن مواجه هستیم گفت: متأسفانه فارغ‌التحصیلان در پایه‌های مختلف دارای مدرک و پایه‌های علمی خوب اما بدون مهارت هستند. نیاز صنعت کشور بیشتر به مهارت است. برنامه‌های آموزشی واحدهای دانشگاهی نیز متأسفانه فاقد راهبری مهارت است. در واقع نگاه ما به آینده است و معتقدیم در مرکز پژوهش‌ها با استفاده از اطلاعات دقیق و آمارها می‌توان به نتایج درستی دست‌یافت. در اتاق بازرگانی به‌عنوان بخشی از اتاق پژوهش‌های ایران فعالیت‌هایی صورت‌گرفته تا بتوان بخشی از مشکلات حوزه صنعت، معدن، کشاورزی و گردشگری را برطرف نمود. 

وی ادامه داد: یکی از مسائل مهم در این زمینه مسائل آموزشی است و با بروز بودن صنعتگران و برگزاری دوره‌های آموزشی که به روی همه باز است و در راستای مهارت‌آموزی است می‌توان موثر عمل کرد. در شش‌ماهه اول سال 81 دوره آموزشی برگزار شده و اساتیدی که انتخاب می‌شوند از یزد و تهران و جزو اساتید به‌روز هستند. زمان آموزش در سال 1403،  477 ساعت بوده و در شش‌ماهه 1404 به 178 رسیده است همچنین آموزش حضوری در سال 1403، 404 مورد بوده و در سال 144 به 169 ساعت رسیده است. همچنین آموزش مجازی از طریق وبینار 63 ساعت در سال 1403 بوده و در سال 1404، 9 ساعت بوده است. همچنین تعداد شرکت‌کنندگان 6741 نفر در سال 1403 بوده و در سال 1404، 3716 نفر بودند. 

امیرجلیلی با تأکید بر اینکه محدودیتی برای حضور دانشجویان در این دوره‌ها وجود ندارد، گفت: پژوهش نیز یکی از مسائلی است که از سال‌های گذشته مورد پیگیری بوده و یک مرکز پژوهش‌های اقتصادی به‌صورت مستقل برای بررسی پژوهش‌ها شکل‌گرفته است. همچنین بالغ بر هزار عضو هیئت‌علمی فعال داریم که دارای پتانسیل بالقوه‌ای هستند که لازم است از این پتانسیل به‌عنوان موتور محرک تحقیق استفاده شود. اما متأسفانه کمتر این اتفاق می‌افتد و صنعت و دانشگاه کاملاً مستقل عمل می‌کنند. از سال 92 اولین تعامل صنعت و دانشگاه شکل گرفت و در سال‌های بعد ادامه یافت و منتهی به برخی نتایج مانند شکل‌گیری مرکز علم و کار و آمدن اساتید برای فرصت‌های مطالعاتی در کارخانه‌ها بود. همچنین از اساتید خواسته شد تا مقالات خود را در راستای حل مشکل جامعه و به عبارتی مسئله‌محور بنویسند. از میان 65 طرحی که سال گذشته ارائه شده در قالب 21 نشست شورای پژوهشی موردبررسی قرار گرفته و بیش از 50 طرح طبق گزارش فراهم شده است. این فرایند منجر به چاپ و گسترش 4 کتاب و سه رویداد علمی و رونمایی از 11 طرح و ایده پژوهشی شده است. 

وی با اشاره به شکل‌گیری انتشارات وکیل التجار از سوی اتاق بازرگانی اظهار کرد: این انتشارات کتاب‌هایی که حاوی مطالبی در زمینه حل مشکلات صنعت و... باشد را به چاپ خواهد رساند. در بحث گزارش‌های پژوهشی  همچنین در قالب  بسته‌های سیاسی – تجاری - حقوقی - ترجمه مقالات روز، بیش از 20 گزارش پژوهشی همراه با پیشنهاد و 18 پادکست برای اعضای اتاق منتشر شده است. دفاتر ارتباط با صنعت نیز می‌توانند از این اطلاعات استفاده نمایند.

رئیس شورای پژوهشی اتاق یزد هدف این مرکز اطلاع‌رسانی اطلاعات شامخ و طراحی و راه‌اندازی داشبورد اطلاعات کشور و استان دانست و گفت: برای مدیران و محققین بسیار مطلوب است که این اطلاعات را از مرجع معتبری دریافت نمایند و اتاق این اطلاعات را در اختیار آنها قرار می‌دهد. طرح‌هایی که در مرکز پژوهش‌های اتاق ایران ارائه شده به‌عنوان یکی از طرح‌های برتر کشوری باتوجه‌به اقلیم یزد و آینده استان بسیار مؤثر است. همچنین از دیگر کارکردهای این مرکزمی توان به ایجاد حلقه اتصال دانشگاه و صنعت نیز در این مرکز، احصای مهارت‌های شغلی موردنیاز واحدهای اقتصادی، مشاوره شغلی رایگان به کارجویان در مرکز مشاوره اتاق، راه‌اندازی سامانه صاد (صنعت، اتاق، دانشگاه) با هدف به همرسانی کارجو و کارفرما، امکان ساخت رزومه برای متقاضیان کار، امکان بارگذاری فرصت‌های شغلی توسط کارفرمایان، امکان جست‌وجوی فرصت‌های شغلی و ارسال رزومه برای کارجویان اشاره کرد.

چالش امروز صنایع، نیروی انسانی متخصص است

معاون آموزش متوسطه اداره کل آموزش‌وپرورش استان یزد با اشاره به اینکه یکی از چالش‌های بزرگ صنایع نیروی انسانی متخصص است، اظهار کرد: از نسل اول صنعت تا نسل چهارم و پنجم امروز، گستره صنعت افزایش‌یافته و نیاز به نیروی انسانی بیشتر شده است. اما صنعت نیاز به نیروی انسانی متخصص دارد، لذا بهره‌وری‌ها باید افزایش یابد تا بتوان برای نیروهایی که در حال حاضر از چرخه خارج می‌شوند نیروی جایگزین انتخاب نمود. چنانچه این اقدام انجام نشود باید هزینه‌های بسیاری را برای آموزش نیروی انسانی غیرمتخصص هزینه نمود. در این راستا در  سال 77  اولین هنرستان جوار کارخانه‌ای کشور در یزد افتتاح شد. مدل آموزش دوگانه بود و قسمتی از درس در داخل مدرسه ارائه می‌شد و برای آموزش عملی نیز کارآموزان در داخل کارخانه‌ها حضور می‌یافتند. این نوع هنرستان‌ها به‌عنوان نوع یک شناخته می‌شدند که با تعدادی از کارخانه‌ها همراهی می‌کردند. این امر طی سال‌ها ادامه داشت تا اینکه به یک مسیر تکاملی رسیدیم. مسیر تکاملی از سال 1401 با ورود کارخانه یزد لوله به این موضوع پیدا شد. در واقع شاهد پیدایش هنرستان‌های جوار صنعت به این معنا که کل فرایند تدریس در محل صنعت  انجام شود. این امر سبب نهادینه‌شدن مهارت در کنار سایر اخلاق‌ حرفه‌ای موردنیاز محیط کار در کارآموزان می‌شود.

هادی مطهریان ادامه داد: در این مورد امکانات و واحدهای موردنیاز آموزشی توسط صنعت تهیه شده و برنامه‌ریزی دروس عمومی بر عهده وزارت آموزش‌وپرورش خواهد بود. در این مدل در سنوات گذشته هنرستان‌های یزد لوله، فولاد یزد و شیشه اردکان و نساجی تره و.... به این چرخه ورود یافتند. در سال تحصیلی که آغاز شده سه هنرستان تالار یزد، زرنگار و هنرستان نساجی نیز به این چرخه اضافه شدند که رشته‌های تخصصی مربوط به خود را جذب نمودند. چنانچه نگاهی به اطلس دانش‌آموزی دوره دوم متوسطه داشته باشیم در حال حاضر در یزد 62 درصد دانش آموزان پسر دوره دوم متوسطه در هنرستان ها مشغول به تحصیل هستند. این عدد در مورد دختران 49 درصد است و در مجموع 55 درصد ورودی پایه دهم در هنرستان ها تحصیل می کنند که نسبت به کشور وضعیت مناسبی است.

مطهریان با بیان این مطلب که دانش‌آموزانی که در هنرستان‌های نوع دو تحصیل می‌کنند تا کنون 370 نفر است، گفت: با همکاری استانداری یزد اطلس توسعه هنرستان های نوع دو را ترسیم کردیم تا نقشه راه داشته باشیم. بنابراین باید دید صنایعی که می توانند نقش ایفا نمایند چه صنایعی هستند و با مذاکره با آنها می توان این مسیر را توسعه داد. در صنایع نساجی و پوشاک،صنایع شیمیایی، موادغذایی، برق و الکترونیک و معدن و کشاورزی و مواد دارویی و گردشگری و هتلداری مشاهده می کنیم که شرکت های مختلف ورود یافته اند. در گروه کاشی- سرامیک و حمل و نقل و صنایع دستی و زنجیره فولاد و فناوری اطلاعات نیز پیش بینی های مختلفی انجام شده است. یکی از نکات مهم این است که یک جمعیت دانش آموزی داریم که رشد آن به در حال انتقال به دوره دوم متوسطه است و ظرف 4 سال آینده عبور می کند. یک فرصت بسیار خوب وجود دارد که این ظرفیت به سمت نیازهای صنعت هدایت شود. پس از آن می توان به کاهش هنرستان های دولتی اقدام کرد. زیرا معمولا در تأمین معلمان و امکانات این هنرستان ها مشکل داریم و ازسوی دیگر همواره دغدغه صنعت مبنی بر جدایی صنعت از دانشگاه بوده که می توان یک بار برای همیشه این مسئله را حل نمود. 

برنامه توسعه صنعت و تجارت در استان پیگیری می‌شود

رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی نیز در این نشست با بیان این مطلب که اتاق بازرگانی و بخش خصوصی در رشد اقتصادی فراگیر بسیار مؤثر هستند اظهار کرد: لذا برای توسعه‌بخش خصوصی 4 مولفه در نظرگرفته شده است از جمله بهبود محیط کسب و کار، تأمین زیرساخت ها- عوامل و نهادها، توانمندسازی و قدرت بخشی به بخش خصوصی و بهسازی حکمرانی اقتصادی. همچنین برای بهبود رشد اقتصادی استان سه مولفه مهم در نظر گرفته می شود از جمله در حوزه صنعت و تجارت که محوریت آن بر عهده خود استان و بخش خصوصی است. برای تحقق این مهم نیازمند بهبود زیرساخت ها و عوامل کسب و کار و ... هستیم. منظور از حوزه صنعت -تجارت، تشخیص رسته های کلیدی و پیشران استان و تشخیص روند تحولی ساختاری استان است. 

عیسی منصوری ادامه داد: در حوزه فضای کسب‌وکار دو بحث سنجش فضای کسب‌وکار که به‌صورت پسینی صورت می‌گیرد و اما به‌صورت فعال ورود نمی‌شود. در حوزه زیرساخت و عوامل ورود شده و صرفاً به حوزه نیروی انسانی پرداخته خواهد شد. انتظار این است که در آینده توافقی در سطح استان ایجاد شود و برنامه توسعه استان شکل بگیرد. همچنین برنامه توسعه صنعت و تجارت نیز پیگیری خواهد شد. منظور از فضای کسب‌وکار به‌طورکلی این است که تا کنون نمره و رتبه استان‌ها گزارش داده می‌شد؛ اما اکنون در 57 شاخص این کار را در سطح استان ها به عنوان مرجع قانونی انجام خواهیم داد. واقعیت این است که به رغم زحماتی که کشیده شده بروز رسانی روش سنجش باید صورت گیرد. همچنین استان ها باید مجهز به ابزار هایی باشند که استاندار گره کسب و کار هر استان را به خوبی شناسایی نماید. مهمتر آنکه چگونه روند این اصل را می توان بهبود داد. 

منصوری با اشاره به اینکه با ارزیابی صورت‌گرفته این مدل می‌تواند بین 30 تا 50 رتبه وضعیت کشور را در گزارش های کسب و کار بهبود بخشد، گفت: با هم اندیشی وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه مقرر شد که استانی که رتبه بهتری در پایان داشته امکان سرمایه گذاری و ارزش افزوده بیشتری داشته و باید منابع بیشتری در اختیار این استان قرار گیرد. همچنین بحث تمرکز زدایی نیز در دستورکار قرار دارد. همچنین روش سنجش سطح مهارت و تخصص و تطابق عرضه و تقاضای نیروی کار در استان دستور کار قرار گیرد و پلتفورمی در اختیار استان قرار گیرد تا وضعیت را بهبود بخشد. در خصوص حکمرانی اقتصادی باید گفت تا کنون یک گام برداشته شده و نظام حکمرانی کشور که مرکز پیرامون است. در تحولات بعد از انقلاب برخی شهرها صنعتی شدند و برخی نشدند و به عنوان پیرامون باقی ماندند. لذا این الگوی مرکز پیرامون روز به روز تشدید شد، در دوره بعد از انقلاب این امر به شدت گسترش یافت. آیتم دوم چند مرکزی است که الگویی است که اکنون اتحادیه اروپا دنبال می کند و در کنار یک مرکز سایر کشورها نیز امکان عرض اندام داشته باشند. 

وی ادامه داد: الگوی پیشنهادی ما الگوی شبکه‌ای است به این معنا که هر یک از استان‌ها بخشی از یک شبکه ملی هستند که نقش جدی دارند؛ لذا جهت‌گیری توسعه‌ای شبکه ملی مشخص است و هر استان یا منطقه در این وضعیت ملی احصا می‌شوند. در واقع باید دید سهم یزد در این الگوی لجستیک در حوزه گردشگری کجاست؟ و برنامه‌های استان مشخص شود؛ لذا ظرفیت‌سازی باید در افرادی که مسئولیت را تفویض می‌نمایند و افرادی که مسئولیت را می‌پذیرند صورت گیرد. 

ضرورت هم‌نوایی بخش خصوصی و دولت

محمدرضا بابایی استاندار یزد نیز  با اشاره به اینکه در برنامه یزد پایدار که مبتنی بر اطلاعات گذشته بود، نیازمند مساعدت اتاق بازرگانی هستیم تصریح کرد: در واقع در یزد به‌عنوان یک استان صنعتی - معدنی، فعالان اقتصادی باید هم‌نوای با دولت باشند و این امر سبب ساماندهی یزد خواهد شد.

بابایی ادامه داد: در واقع در یزد به قیمت آلایندگی در برخی شهرستان‌ها و آسیب‌رساندن به برخی حوزه‌های اجتماعی، همچنین آلودگی‌های روانی و اجتماعی ایجاد اشتغال برای بخش غیرخصوصی صورت‌گرفته است؛ لذا برای توسعه‌یافتگی باید تعادلی در بخش‌های مختلف صنعتی و اقتصادی اتفاق بیفتد. یزد استان نساجی بوده و این شغل از قدیم در یزد رواج داشته؛ اما متأسفانه یزد به سمت مشاغل سخت رفته و نیروی انسانی کارگری را به کار گرفته است. نتیجه این است که در یزد کم آب 42 درصد بیمه شدگان غیر بومی هستند. لذا باید با همسویی دولت و بخش خصوصی  و بر اساس پژوهش هایی  که انجام می شود، استان را در سال های آینده به جایگاهی شایسته رساند. 

محمدرضا علمدار، معاون هماهنگی امور اقتصادی و گردشگری استانداری یزد با بیان این مطلب که باید برنامه یزد پایدار را در دستور کار داشته و اما به نتیجه‌گیری دکتر منصوری نیز نزدیک شویم، تصریح کرد: در واقع تضادی میان یزد - پایدار و این نتیجه‌گیری وجود ندارد. این مهم با کمک رهنمودهای نخبگان و هم‌سویی بخش خصوصی و دولت محقق خواهد شد. 

وی ادامه داد: ماحصل کار دانشجویی در 240 ساعت عملی است و بهتر است این 240 ساعت در 8 ترم تقسیم گردد. این مهم مانع از این می شود که دانش جویان درصدد دور زدن این واحدهای عملی برآیند. 

لزوم ایجاد شبکه کارگاهی در سطح استان

اصغر بیگی نایب‌رئیس دوم اتاق یزد با اشاره به اینکه در خصوص آموزش و هزینه‌های آموزشی هر سازمان و نهادی، مسیر خود را طی می‌کند، گفت: پیشنهاد می‌شود که سازمان فنی حرفه‌ای با همراهی اتاق بازرگانی به‌عنوان متولی این آموزش‌ها شناخته شود؛ لذا تمامی سازمان‌ها باید در کنار فنی حرفه‌ای قرار گیرند چرا که در تمام دنیا مدرک فنی حرفه‌ای مدرک معتبری است. 

محمد شهوازیان، عضو شورای پژوهشی اتاق یزد با بیان این مطلب که یکی از نیازهای مبرم بخش صنعت، خدمات و گردشگری نیروی انسانی ماهر است که سابقه کار داشته باشند، گفت: اما خوشبختانه تغییر نگاه خانواده‌ها و دانش‌آموزان سبب روی‌آوردن دانشجویان به هنرستان و مهارت‌آموزی شده است. اما مشکل عمده این است که یک شبکه گسترده در سطح کشور یا استان برای اینکه افراد بدانند به‌منظور تأمین تجهیزات کارگاهی باید به کجا مراجعه نمایند وجود ندارد؛ لذا وجود یک شبکه کارگاهی کشوری با تفکیک استان‌ها موردنیاز است.

ایجاد «دهکده مهارت یزد» در جهت توسعه اقتصاد مهارت‌محور

احمد طالبی مدیرکل فنی حرفه‌ای استان یزد گفت: بر اساس پیشنهاد ارائه شده تمایل داریم که تغییری در شیوه آموزش مرکز یک فنی حرفه‌ای انجام دهیم، این مرکز مهم‌ترین مرکز آموزش فنی حرفه‌ای است. 15 کارگاه فعال در رشته های مختلف و یک دپارتمان کارآفرینی دارد که مهد استقرار شرکت های فناور است. همچنین مرکز مهارت های پیشرفته برای آن پیش بینی شده است. لذا مجموعه بزرگ و پویایی است اما پیش بینی می شود که به دلایلی این مرکز ظرف چند سال آینده دچار  رکود شود. لذا پیشنهاد می شود که این مرکز به یک دهکده مهارت تبدیل شود، این امر نیازمند بخش های حاکمیتی برای تغییر کاربری ها و نیز مجوزها و همچنین همکاری بخش خصوصی برای تقویت و تجهیز این مرکز نیازمند است. 

وی ادامه داد: این مرکز در کنار مباحث آموزشی و سایر کارگاه‌هایی که دارد سالن آمفی‌تئاتر، مهمان‌سرا، زمین ورزش و سالن ورزشی نیز دارد. در تغییر کاربری از مرکز آموزش فنی حرفه‌ای می‌توان پارک مشاغل ویژه کودکان پیش‌بینی کرد. همچنین ایجاد بخش تجاری باهدف نمایشگاه‌های فروش برای محصولاتی که کارآموزان فنی حرفه‌ای تولید می‌کنند؛ زیرا نقطه‌ضعف ما فروش است. ایجاد زیرساخت‌هایی برای آموزش از راه دور و تبدیل مرکز به قطب آموزش‌های دیجیتال و هوش مصنوعی از دیگر کارکردهای این دهکده است؛ لذا آموزش فنی حرفه‌ای آمادگی تبدیل مرکز به یک دهکده آموزشی را دارد، اداره مرکز نیز می‌تواند به‌صورت هیئت‌امنایی انجام شود.   

راه برون‌رفت از فقر مهارت‌آموزی است

فرهاد شیخی، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان یزد با اشاره به اینکه مردم یزد اکنون به این نتیجه رسیدند که باید تغییر رویکرد دهند گفت: آینده‌پژوهی مردم بیشتر از دولت است. زیرا مردم می‌دانند راه برون‌رفت از فقر مهارت‌آموزی است، همچنین امروز برای ورود به هنرستان دعواست. حتی کارخانه‌های کوچک دانشجویان را بورسیه می‌کنند و تور استعداد آموزی برگزار می‌نمایند. اما آنچه که در یزد مغفول مانده و نیاز امروز و آینده استان است بحث سیاست‌گذاری و حرکت به سمت اشتغال سبز است. زیرا هنوز سمت‌وسوی مهارت‌آموزی درست نیست. 

مجید دهقانی‌زاده رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان یزد ضمن تشکر از اتاق بازرگانی، اظهار کرد: ظرفیت دولت محدود است؛ اما ظرفیت فنی حرفه‌ای بزرگ است، پیشنهاد می‌شود که مرکز هتلداری اقشار را حوزه گردشگری تکمیل نماید. همچنین یزد پایدار مهارت‌محور است و باتوجه‌به اتفاقاتی که در حوزه بین‌الملل رخ‌داده بسیاری از مشاغل موجود از دست خواهند رفت. یزد پایدار بر مبنای نتایج مرکز پژوهش‌ها پرداخته شده و باید اطمینان یافت که اقتصاد ما پایدار و تاب‌آور خواهد بود.