در دومین همایش اقتصاد دریامحور که با حضور متخصصان حوزه دریا، فعالان اقتصادی، پژوهشگران و نمایندگان رسمی ۱۷ کشور در کیش برگزار شد، مجموعه‌ای از دیدگاه‌های کلیدی درباره آینده توسعه مکران مطرح شد.
این نشست یکی از جامع‌ترین گفتگوهای تخصصی سال‌های اخیر درباره مکران بود و تأکید اصلی سخنرانان بر ضرورت تغییر رویکرد، مشارکت واقعی بخش خصوصی و بهره‌گیری از مشاوران بین‌المللی برای تعریف مسیر توسعه بود. مدیریت پنل تخصصی توسعه سرمایه‌گذاری مکران بر عهده علی نقوی، رئیس کمیسیون خدمات فنی‌مهندسی و احداث اتاق ایران بود.
نقوی در این نشست مکران را بکرترین نقطه برای سرمایه‌گذاری کشور معرفی کرد و گفت: حضور مؤثر بخش خصوصی تنها در صورت تحول ساختاری ممکن است. او با اشاره به دستور رئیس‌جمهور برای تدوین مسیر توسعه این منطقه اعلام کرد: اتاق ایران در حال پیگیری استفاده از مشاور بین‌المللی با تجربه جهانی و تشکیل جمعی نخبگانی برای بهره‌گیری از دیدگاه‌های تخصصی است.
به گفته او این مشارکت فکری می‌تواند مسیر توسعه را به سمت تعادل توسعه‌ای و کارآمدی پایدار واقعی هدایت کند.
در ادامه عیسی منصوری، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران اعلام کرد: توسعه مکران اکنون وارد مرحله تدوین اصول راهبردی شده؛ اما تحقق آن بدون دریافت مصوبات و مجوزهای کلیدی حکمرانی امکان‌پذیر نیست.
او توضیح داد: کمتر از سه ماه است با تفاهم میان سازمان برنامه و بودجه و اتاق ایران، طراحی الگوی توسعه مکران به اتاق واگذار شده است. این مسئولیت ابتدا به وزارت راه و شهرسازی سپرده شده بود؛ اما با عدم پیشرفت، به اتاق بازگشت.
منصوری از تشکیل دبیرخانه‌ای با محوریت کمیسیون احداث و راهبری علی نقوی خبر داد و افزود: پس از بررسی الگوهای گذشته، اصول راهبردی مشخص شده و تدوین RFP برای انتخاب مشاور بین‌المللی در جریان است.
رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران معیارهای کلیدی توسعه مکران را اتصال به جهان، اجرای سیاست‌های نیمه‌منفصل با تیم‌های مستقر و توان یادگیری نظام حکمرانی عنوان کرد.
منصوری تجربه ناموفق انتقال صنعت به قلعه‌گنج را نمونه‌ای از توسعه بدون حکمرانی مناسب دانست و تأکید کرد: اصول همکاری با مشاور خارجی تدوین شده و در اختیار نخبگان قرار خواهد گرفت.
جعفر حسینی، رئیس امور آمایش سرزمین و توسعه منطقه‌ای سازمان برنامه و بودجه کشور نیز از تغییر بنیادین نگاه دولت به توسعه مکران خبر داد.
او گفت: رویکرد سنتی محرومیت‌زدایی کنار گذاشته شده و مکران اکنون به‌عنوان پیشران رشد ملی تعریف می‌شود. در همین راستا تعهد ۱.۶ میلیارد دلاری تا پایان دولت چهاردهم برای اجرای پروژه‌های این منطقه در نظر گرفته شده است.
حسینی با اشاره به مشارکت بخش خصوصی در پروژه‌های زیربنایی تأکید کرد: مدل توسعه مکران دیگر بر سرمایه‌گذاری صرف دولتی متکی نیست. تصویب آیین‌نامه ساماندهی توسعه مکران در هیات وزیران اقدامی مهم برای ایجاد چارچوب قانونی و انتخاب مشاور خارجی تصمیمی سیاسی برای تغییر شیوه حکمرانی است.
به گفته او مکران با ۸ شهرستان و ۷۶ هزار کیلومتر مربع مساحت تنها یک درصد بارگذاری شده و ظرفیت عظیمی برای برنامه‌ریزی دارد. حسینی همچنین با اشاره به کاهش بارش در شمال‌غرب کشور، محور شرق و به‌ویژه مکران را نقطه آغاز تحولات آینده دانست.
رضا حاجی کریم، رئیس فدراسیون صنعت آب ایران نیز با استناد به تحقیقات ناسا درباره تغییرات اقلیمی تا سال ۲۰۶۹ اعلام کرد: برخلاف سایر نقاط کشور، مکران با افزایش بارندگی مواجه می‌شود و از خشکسالی مصون خواهد بود.
این فعال اقتصادی این شرایط را فرصتی مهم برای افزایش منابع آب تجدیدپذیر و هم‌زمان تهدیدی به دلیل احتمال وقوع سیلاب‌های مخرب توصیف کرد.
او با انتقاد از مدیریت فعلی منابع آب گفت: سالانه بین ۲.۵ تا ۴ میلیارد مترمکعب آب شیرین از منطقه مکران وارد دریا می‌شود و انتقال آب از خلیج‌فارس به فلات مرکزی توجیه منطقی ندارد. مکران بهترین پهنه برای اجرای الگوی جدید حکمرانی آب است و کشور به دولت تنظیم‌گر در حوزه آب نیاز دارد نه دولت تمرکزگرا.
محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر پیشین صنعت، معدن و تجارت، با انتقاد از وضعیت فعلی طرح‌های صنعتی در مکران خواستار اقدام فوری و استفاده از مشاور مستقل شد. او تصریح کرد: طرح تبدیل سنگ‌آهن وارداتی به فولاد در منطقه ظرفیت صادراتی بالایی دارد؛ اما متوقف مانده است. به گفته نعمت‌زاده توسعه مکران باید با مشارکت مردم محلی پیش برود و نباید به مشاور خارجی القا کرد که چه می‌خواهیم؛ باید اجازه داد با تحلیل مستقل پیشنهاد دهد.
عباس آخوندی، وزیر پیشین راه و شهرسازی، نیز نگاه صرفاً حمل‌ونقلی به چابهار را نادرست دانست و تأکید کرد این منطقه باید به مرکز تولید کالا برای بازار جهانی تبدیل شود نه فقط بندر ترانزیتی. او با اشاره به تجربه بندرعباس گفت: زیرساخت‌های حمل‌ونقل به تنهایی رفاه ایجاد نکرده‌اند و در چابهار باید رفاهی فراتر از تهران هدف‌گذاری شود. آخوندی نقش مردم محلی در توسعه و ضرورت تعیین هدف روشن برای مکران را اساسی دانست.
مجموع این دیدگاه‌ها نشان می‌دهد مکران در آستانه مرحله تازه‌ای از برنامه‌ریزی قرار گرفته است؛ مرحله‌ای که محور آن تغییر رویکرد حکمرانی، مشارکت واقعی بخش خصوصی و بهره‌گیری از مشاور بین‌المللی برای تبدیل این پهنه بکر به پیشران آینده رشد ایران است.