نشست مشترک اتاق مشترک بازرگانی ایران و اسپانیا با انجمن ملی هوش مصنوعی ایران، به همت کمیته دیجیتال و فناوریهای نوین اتاق مشترک بازرگانی ایران و اسپانیا برگزار شد. این نشست با حضور اعضای هیئتمدیره، مدیران و کارشناسان اتاق مشترک و همچنین اعضای هیئتمدیره و متخصصان انجمن ملی هوش مصنوعی ایران، به بررسی ابعاد مختلف توسعه، حکمرانی و کاربرد هوش مصنوعی و امکان تعریف مسیرهای همکاری مشترک در سطح ملی و بینالمللی اختصاص داشت.
در جریان این نشست، ضمن مرور روندهای جهانی هوش مصنوعی، ظرفیتهای همکاری مشترک در حوزههای پژوهشی، آموزشی، فناورانه و تجاری مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و بر ضرورت شکلگیری تعاملات هدفمند میان نهادهای تخصصی بخش خصوصی و تشکلهای فناور تأکید شد.
امضای تفاهمنامه همکاری
در ادامه این نشست، تفاهمنامه همکاری میان انجمن ملی هوش مصنوعی ایران و اتاق مشترک بازرگانی ایران و اسپانیا به امضا رسید. این تفاهمنامه با توجه به تحولات شتابان جهانی در حوزه هوش مصنوعی و ضرورت بهرهگیری نظاممند و مسئولانه از این فناوری، و با اتکا به ظرفیتهای علمی، تخصصی و شبکهای دو طرف تنظیم شده است.
بر اساس مفاد تفاهمنامه، این سند چارچوبی کلی برای آغاز همکاریهای مشترک تعریف میکند و هرگونه اقدام اجرایی تعهدآور، منوط به انعقاد توافقها و قراردادهای مستقل و مشخص خواهد بود. این تفاهمنامه از سوی انجمن ملی هوش مصنوعی ایران به نمایندگی آقای محمدهادی زاهدی، رئیس هیئتمدیره انجمن، و از سوی اتاق مشترک بازرگانی ایران و اسپانیا به نمایندگی آقای محمد طاهری، رئیس هیئتمدیره اتاق، امضا شد.
محورهای همکاری تعریفشده
مطابق تفاهمنامه، محور همکاریها شامل ایجاد بستر مشترک برای تبادل تجربه در توسعه همکاریهای صنعتی، طراحی و اجرای برنامههای پژوهشی و آموزشی، انتقال دانش و تجربه، برگزاری رویدادهای تخصصی و بینالمللی و حمایت از فعالان زیستبوم فناوریهای نوظهور است.
همچنین فراهمسازی زمینه بازدیدهای تخصصی از شرکتها، کارخانهها و رویدادهای مرتبط با هوش مصنوعی در ایران و اسپانیا و طراحی همکاریها با رعایت اصول حکمرانی هوش مصنوعی از جمله الزامات اخلاقی، چارچوبهای حقوقی و شفافیت دادهها، بهعنوان اهداف کلیدی این همکاری مورد تأکید قرار گرفت.
تأکید بر حکمرانی هوش مصنوعی و نقش بخش خصوصی
در این نشست، محمد طاهری رئیس هیئتمدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و اسپانیا، با اشاره به فعالیتهای پژوهشی انجامشده در کشور، به گزارش تحلیلی ۴۰ صفحهای مرکز پژوهشهای اتاق ایران با همراهی کمیسیون فناوری و اطلاعات اتاق ایران تحت عنوان «حکمرانی هوش مصنوعی در ایران؛ چالشها و فرصتها» اشاره کرد.
وی محورهای اصلی این گزارش را شامل یکپارچهسازی اسناد بالادستی و تدوین سند مرجع حکمرانی هوش مصنوعی، ایجاد نهاد هماهنگکننده ملی در این حوزه و تعریف نقش اتاق بازرگانی ایران در شورای ملی راهبردی هوش مصنوعی دانست و تأکید کرد که بدون چارچوب حکمرانی مشخص و مشارکت مؤثر بخش خصوصی، توسعه پایدار هوش مصنوعی امکانپذیر نخواهد بود.
بررسی ابتکارات اجرایی و همکاریهای بینالمللی
طاهری در ادامه به برخی ابتکارات در دست بررسی اشاره کرد و گفت: یکی از موضوعات مطرح، بررسی تخصصی امکان ایجاد «آفیسهای هوش مصنوعی» است؛ ساختارهایی که میتوانند بهعنوان واحدهای تخصصی، خدمات مرتبط با تحلیل داده، پشتیبانی فناورانه و ارائه راهکارهای هوشمند به سازمانها و بنگاهها ارائه دهند. به گفته وی، این موضوع باید از منظر فنی، اقتصادی و عملیاتی مورد بررسی قرار گرفته و در قالب گزارش کارشناسی، با راهکارهای موجود در سطح بینالمللی مقایسه شود.
همچنین آغاز مذاکرات برای امضای تفاهمنامه با یکی از انجمنهای معتبر هوش مصنوعی در اسپانیا، برنامهریزی برای برگزاری دورههای آموزشی تخصصی برای فعالان اقتصادی و مدیران و بررسی امکان حضور مشترک در نمایشگاههای بینالمللی مرتبط با هوش مصنوعی در اسپانیا، از دیگر محورهای مطرحشده در این نشست بود.
هوش مصنوعی در نگاه جهانی؛ از نوآوری تا حکمرانی
در بخش دیگری از نشست، با اشاره به رویکردهای بینالمللی در حوزه هوش مصنوعی، به انتخاب گروهی از فعالان این حوزه بهعنوان «معماران هوش مصنوعی» در شماره سال ۲۰۲۵ مجله Time اشاره شد. در این بخش تأکید شد که تمرکز جهانی در حال حرکت از صرف توسعه فناوری به سمت توجه همزمان به حکمرانی، مسئولیتپذیری و پیامدهای اجتماعی و اقتصادی هوش مصنوعی است؛ رویکردی که لزوم تعریف سیاستها و مدلهای همکاری شفاف و قابل اجرا را دوچندان میکند.
عبور از گفتوگو به همکاریهای عملیاتی بخش خصوصی
در ادامه این نشست، محمدهادی زاهدی رئیس هیئتمدیره انجمن ملی هوش مصنوعی ایران، این جلسه را نمونهای کمسابقه از تعامل میان تشکلهای تخصصی بخش خصوصی در حوزه فناوریهای نوین توصیف کرد و بر ضرورت عبور از سطح گفتوگو و حرکت بهسوی برنامهها و پروژههای اجرایی تأکید داشت.
وی تصریح کرد که تداوم این نوع نشستها، تنها در صورتی اثربخش خواهد بود که به تعریف مسیرهای عملیاتی، پروژههای مشخص و همکاریهای قابل سنجش منجر شود.
رشد بازار جهانی هوش مصنوعی و انتخاب راهبردی کشورها
رئیس هیئتمدیره انجمن ملی هوش مصنوعی ایران با اشاره به روندهای جهانی این حوزه خاطرنشان کرد که بازار جهانی هوش مصنوعی با شتابی بیسابقه در حال رشد است و برآوردهای مختلف، اندازه این بازار را در بازه چندصد میلیارد دلاری ارزیابی میکنند؛ بازاری که نهتنها ساختار بسیاری از صنایع را دگرگون کرده، بلکه در حال تعریف مشاغل جدید و بازآرایی زنجیرههای ارزش در سطح بینالمللی است.
به گفته وی، اغلب کشورها در حال تدوین برنامههای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت برای توسعه و بهرهبرداری از هوش مصنوعی هستند و این موضوع، ایران را نیز در برابر یک انتخاب راهبردی قرار میدهد: ایفای نقش بهعنوان یک بازیگر فعال یا باقی ماندن در جایگاه دنبالکننده مسیر دیگران.
رشد بازار جهانی هوش مصنوعی و انتخاب راهبردی کشورها
رئیس هیئتمدیره انجمن ملی هوش مصنوعی ایران با اشاره به روندهای جهانی این حوزه خاطرنشان کرد که بازار جهانی هوش مصنوعی با شتابی بیسابقه در حال رشد است و برآوردهای مختلف، اندازه این بازار را در بازه چندصد میلیارد دلاری ارزیابی میکنند؛ بازاری که نهتنها ساختار بسیاری از صنایع را دگرگون کرده، بلکه در حال تعریف مشاغل جدید و بازآرایی زنجیرههای ارزش در سطح بینالمللی است.
به گفته وی، اغلب کشورها در حال تدوین برنامههای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت برای توسعه و بهرهبرداری از هوش مصنوعی هستند و این موضوع، ایران را نیز در برابر یک انتخاب راهبردی قرار میدهد: ایفای نقش بهعنوان یک بازیگر فعال یا باقی ماندن در جایگاه دنبالکننده مسیر دیگران.
چالش توسعه بازار و نبود استانداردهای شفاف برای محصولات هوش مصنوعی
رئیس هیئتمدیره انجمن ملی هوش مصنوعی ایران با اشاره به وضعیت داخلی، یکی از چالشهای اصلی را توسعه بازار و نبود استانداردهای شفاف برای محصولات هوش مصنوعی عنوان کرد و افزود: در بسیاری موارد، محصولات فناورانه بدون شناسنامه مشخص، چارچوب استاندارد و ارزیابی کیفیت داده و الگوریتم وارد بازار میشوند. این در حالی است که در بازارهای بینالمللی، از جمله بازارهای اروپایی، اعتبار داده، صحت الگوریتم و انطباق با استانداردهای فنی و حقوقی از پیششرطهای ورود به بازار محسوب میشود.
استانداردسازی، شناسنامهدار شدن و کیفیت دادهها
وی با تأکید بر اهمیت استانداردسازی محصولات فناورانه، خاطرنشان کرد که همانگونه که در حوزههایی نظیر بلاکچین، ردیابی و شناسنامهدار شدن داراییها اهمیت یافته، محصولات مبتنی بر هوش مصنوعی نیز باید از نظر منبع داده، نحوه آموزش مدلها و کاربردپذیری مورد ارزیابی و مستندسازی قرار گیرند. به گفته وی، استفاده صرف از دادههای عمومی بدون کنترل کیفیت و راستیآزمایی، میتواند توان رقابتی محصولات ایرانی را در بازارهای جهانی کاهش دهد.
فاصله میان تولید محصول و رقابتپذیری بینالمللی
زاهدی در ادامه، یکی از ضعفهای موجود را تمرکز ناکافی بر فرآیند تولید محصول دانست و تصریح کرد که بسیاری از چالشهای توسعه بازار، ریشه در مرحله طراحی و توسعه محصول دارد. وی افزود: بدون توجه جدی به نیاز بازار هدف، استانداردهای بینالمللی و الزامات صادرات، رقابت با بازیگران جهانی عملاً امکانپذیر نخواهد بود. با این حال، بازارهایی مانند اسپانیا همچنان ظرفیتهای قابل توجه و فرصتهای بکری برای همکاری و ورود محصولات فناورانه دارند.
پیشنهادهای عملی برای توسعه همکاریهای ایران و اسپانیا
در بخش پایانی سخنان خود، رئیس هیئتمدیره انجمن ملی هوش مصنوعی ایران پیشنهادهایی عملی برای توسعه همکاریها مطرح کرد؛ از جمله برگزاری نمایشگاه دستاوردهای هوش مصنوعی بهصورت حضوری و مجازی، معرفی شرکتهای فناور واجد شرایط ایرانی به طرفهای اسپانیایی، و طراحی دورههای آموزشی کوتاهمدت برای آشنایی بازرگانان و مدیران با کاربردهای عملی هوش مصنوعی.
وی تأکید کرد که انجمن ملی هوش مصنوعی ایران آمادگی دارد در چارچوب این همکاریها، نقش فعالتری در شبکهسازی، معرفی توانمندیها و تسهیل ارتباط میان شرکتهای ایرانی و اسپانیایی ایفا کند.