اعضای کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران با هدف بررسی علل افزایش بهای برخی مواد اولیه تولید در صنعت غذا گرد هم آمدند و در این نشست میزبان مدیرعامل بورس کالا بودند. در این بین با تأکید بر عرضه نامحدود مواد اولیه موردنیاز صنعت بستهبندی مانند پلیاتیلن و به دنبال آن افزایش قیمت تمام شده محصولات تولیدی در صنعت غذا، پیشنهاد شد عرضه اختصاصی برای صنایع غذایی که مشمول قیمتگذاری دستوری هستند از طریق بورس کالا انجام شود و از طرفی تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه تولید صنایع غذایی اتفاق افتد.
در ابتدای این نشست پیام باقری نایبرئیس اتاق ایران توجه به آنچه در این نشست مطرح میشود را دیدگاههای ارزشمند برای تدوین راهکارهای عملیاتی توصیف کرد و گفت: فعالان صنعتی در میدان عمل هستند و جزو پیشرانان اقتصادی کشور محسوب میشوند. از طرفی صنعت غذا جایگاه ویژهتری در اقتصاد ایران دارد چراکه توان تولید ارزشافزوده بالا و گذر از مرزها و حضور قدرتمند در بازارهای بینالمللی را دارد.
او مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار و گذر از قیمتگذاری تکلیفی را انتظار بخش خصوصی از دولت عنوان کرد و افزود: اقتصاد ایران از این سیاست آسیبهای جدی متحمل شده است و به خوبی میدانیم حضور دولت در اقتصاد، فقط فضا را غیررقابتی میکند. این اصل در دنیا تجربه و پذیرفته شده و نیازی نیست که بیش از این در ایران تجربه شود.
باقری بهترین مکانیسم در بازار را مکانیسم بورس دانست البته تأکید کرد، بازاری که به تمام معنا مفهوم بورس را متبادر کند. کنترل عرضهها که امروز در بورس کالا رخ میدهد مکانیسم بازار را به هم میزند.
نایبرئیس اتاق ایران خاطرنشان کرد: علیرغم اینکه ارزش پول ملی کاهش جدی پیدا کرده و بر اساس علم اقتصاد باید صادرات رشد کند، در عمل چون قیمت نهادههای تولید به شدت افزایش یافته است، تولید غیررقابتی شده و برای همین صادرات رشد نیافته است.
او بروز شفافیت به دنبال راهاندازی بورس کالا را مطالبه اتاق ایران دانست و گفت: در کف عرضه شاهد انحصارگری هستیم. این انحصار محدود به صنعت غذا نیست بلکه در همه صنایع چنین وضعیتی حاکم است. در بورس انرژی تا مدتها از طرف تقاضا شاهد انحصارگری بودیم و برای همین کشف قیمت واقعی اتفاق نمیافتاد هرچند امروز تا حدودی شرایط بهتر شده است.
باقری آنچه در ایران باید رخ دهد را تکیه زدن بر ظرفیتهای بخش خصوصی واقعی عنوان کرد و شاهد این ادعا را 12 روز شرایط جنگی که دستگاه بوروکراسی دولت تعطیل بود و بخش خصوصی توانست بهترین نتیجه را از عملکرد خود به نمایش بگذارد، دانست؛ در آن روزها با یک تلفن کالاهای اساسی، مواد اولیه و هر آنچه تا مدتها در گمرکات رسوب کرده بود، ترخیص شد، یعنی اقتصاد کشور در همین وضعیت هم میتواند بسیار پویاتر از آنچه هست، باشد.
نایبرئیس اتاق ایران گفت: اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران جزو ارکان اقتصاد کشور است و با وجود جایگاه قانونی مشاور قوای سهگانه به دلیل نظام بوروکراتیک دولت درگیر حل معلولها شده است. در این وضعیت تنها مطالبه جدی عبور از فضای تصدیگری دولت است، اقتصاد باید بتواند به توان و ظرفیت بخش خصوصی واقعی تکیه بزند.
صنعت نیازمند حمایت است
در ادامه رشید عزیزپور رئیس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران به قیمتگذاری دستوری محصولات صنعت غذا انتقاد کرد و گفت: با وجود اینکه در قانون برنامه هفتم توسعه تأکید شده قیمتگذاری دستوری به استثنای چند محصول استراتژیک که ارز ترجیحی دریافت میکنند باید متوقف شود؛ اما در عمل مصوبات ستاد تنظیم بازار جایگزین قیمتگذاری شده است که هر بار به یک عنوانی درباره یک کالا، ابلاغ میشود.
این فعال اقتصادی ادامه داد: در شرایط تعیین قیمت از طرف دولت، صنعت مجبور است ماده اولیه خود را از بورس کالا با قیمتهای بسیار بالا خریداری کند و با وجود افزایش بهای تمام شده محصول نهایی، اجازه تغییر قیمت هم ندارد چون مشمول مصوبات ستاد تنظیم بازار میشود.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران تأکید کرد: صبر صنعت به لب رسیده و دولت هیچ راهکاری پیش روی آن نمیگذارد.
عزیزپور در ادامه از عدم حضور نماینده وزارت صنعت، معدن و تجارت در جلساتی که با هدف حل مشکلات فعالان اقتصادی برگزار میشود، انتقاد کرد و پیشنهاد تشکیل کارگروه مشترک بین بورس کالا و کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران را برای طرح جزئیتر مسائل و پیدا کردن راهکارهای اجرایی، ارائه داد که مورد استقبال مدیرعامل بورس کالا قرار گرفت.
او همچنین تخصیص ارز برای واردات مواد اولیه صنایع غذایی و عرضه اختصاصی مواد اولیه موردنیاز این صنعت در بورس کالا را خواستار شد.
افزایش بیدلیل بهای کیسه بستهبندی آرد
محمدرضا مرتضوی رئیس کانون انجمنهای صنایع غذایی ایران و عضو کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران نیز که در بخش تولید آرد فعالیت میکند از افزایش چشمگیر قیمت کیسه برای بستهبندی آرد سخن گفت و از مدیریت ناکارآمد که منجر به بروز این وضعیت شده است، انتقاد کرد.
این فعال اقتصادی گفت: در شرایطی که تولیدکننده آرد باید یک کیسه آرد خود را 40 هزار تومان بفروشد نمیتواند فقط کیسه آن را 20 هزار تومان بخرد.
او تأکید کرد: 3.5 میلیارد دلار یارانه آرد به دلیل سود 30 میلیون دلاری تصادفی در حوزه تأمین کیسههای آرد به خطر افتاده است. باید دلیل این وضعیت را بفهمیم و آن را درمان کنیم. اگر با همین وضعیت جلو برویم، به زودی قادر نیستیم حتی یک کیسه آرد در بازار عرضه کنیم و روند خرید کیسه را متوقف خواهیم کرد. فعالان اقتصادی میدانند هیچ مؤلفهای در بازار مواد اولیه تغییر نکرده است که افزایش چند برابری بهای یک کیسه آرد را توجیه کند.
مرتضوی تأکید کرد: قیمت ماده اولیه تولید کیسه آرد در ایران که از طریق پتروشیمیها تأمین میشود از بهای جهانی هم بیشتر شده است.
مسیر تولید بسیار ناهموار است
امیر یوسفی نایبرئیس کمیسیون صنایع غذایی اتاق ایران از نبود مدیریت و بیتوجهی به دیدگاههای بخش خصوصی انتقاد کرد و خواستار بازنگری سیاستهای حاکم بر صنعت غذای کشور شد. به اعتقاد او افزایش قیمتها باید یکجا متوقف و استراتژیهای جدید جایگزین نظام مدیریتی جاری شود.
او ادامه داد: تولید میخواهد بماند و راه را ادامه دهد؛ ولی مسیر بسیار ناهموار است.
تعریف سازوکار عرضه اختصاصی برای تأمین مواد اولیه صنعت غذا به عهده وزارت صمت است
جواد جهرمی مدیرعامل بورس کالا در واکنش به آنچه گفته شد، ریال تأکید کرد: سازوکارها در بورس کالا تغییر نکرده است ولی با وضعیت ناترازی سمت عرضه مواجه هستیم. البته درباره تأمین و عرضه کافی پت و پلیاتیلن راهکارهایی در سطح کوتاهمدت و بلندمدت قابل ترسیم است. امروز در بحث پت بطری علیرغم انحصار با کاهی واردات 20 درصدی مواجه هستیم و در همین شرایط مصرف پت در حال افزایش است.
جهرمی امکان تسهیل واردات و تخصیص ارز برای تأمین مواد اولیه تولید در صنعت غذا را ممکن ارزیابی کرد و افزود: به دنبال سرمایهگذاری که در بخش صنایع بالادست صورت گرفته و به زودی نهایی میشود، شاهد حل مشکل عرضه بخشی از مواد اولیه تولید خواهیم بود.
او همچنین احیای طرح افق را مورد توجه قرار داد و گفت: در چارچوب این طرح، واحدها باید میزان تقاضای خود را بر اساس اسناد اعلام کنند تا روند تأمین نیاز هر واحد به طور سیستماتیک تسهیل شود. در واقع مدیریت تقاضا هم یک راهکار جدی است که به همت خود بخش خصوصی امکانپذیر است. اتاق ایران وارد شود و در پالایش بخش تقاضا کمک کند.
جهرمی درباره افزایش پیش پرداختها نیز تصریح کرد: بنابر پیشنهادهایی که از بخشی از صنایع دریافت کردیم این اتفاق افتاد تا ریسک برای تقاضاهای کاذب بالا برود. برای این بخش هم امکان تعامل وجود دارد.
مدیرعامل بورس کالا تعیین سقف برای قیمت عرضه را ناممکن خواند و گفت: هر واحدی برای خرید مواد اولیه از بورس و قیمتی که اعلام میکند، بنابر محاسبات خود توجیهی دارد. از طرفی سقفگذاری برای قیمت عرضه در گذشته تجربه شده و نتیجهبخش نبوده است و حتی بازار را به خطا میاندازد و سیاستگذاری را چالشزا میکند.
او با بیان اینکه مداخلات دولت در بازار باید در حد تعرفهها و مالیاتها باشد، تصریح کرد: برای عرضه اختصاصی به سازوکاری نیاز داریم که وزارت صمت باید تعریف کند. بورس کالا برای حل مشکلات همراهی لازم را دارد. سیاستگذار باید همه بخشها را ببیند و درباره امکان تفکیک، تصمیم بگیرد.