مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در فصل بهار سال جاری را ۱۲.۶ درصد اعلام کرد. بر اساس این گزارش در بهار سال جاری 40.6 درصد جمعیت 10 ساله و بیشتر کشور از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. در فصل بهار96 نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 10ساله و بیشتر کشور به 40.6درصد رسیده که نسبت به سال گذشته 1.2درصد افزایش یافته و بر این اساس 883هزار و 878 نفر به جمعیت فعال اقتصادی کشور اضافه شده‌اند که از این تعداد 163هزار و 757نفر به جرگه بیکاران پیوسته‌اند.
نرخ بیکاری در حالی از 12.4درصد در پایان سال95 با 0.2درصد افزایش به 12.6درصد در بهار96 رسیده که در برنامه ششم توسعه، دولت ملزم شده است نرخ بیکاری را تا چشم‌انداز 1400 به 8.6درصد کاهش دهد. در مصوبه کمیسیون تلفیق لایحه برنامه ششم توسعه، نرخ بیکاری برای سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ به‌گونه‌ای هدفگذاری شده است که با احتساب نرخ بیکاری تخمینی 12.6درصدی برای سال پایه (سال۹۵)، این نرخ در سال1400 تک‌رقمی شده و به 8.6درصد برسد.
بر اساس هدف‌گذاری‌های انجام شده در برنامه ششم توسعه، سالانه باید حدود 0.8درصد از نرخ بیکاری کاسته شود که در این صورت نرخ بیکاری در پایان سال96 نباید بیش از 11.8باشد. البته گزارش مرکز آمار از تحولات بازار کار در سال95 حاکی از این است که نرخ بیکاری در پایان سال گذشته 12.4درصد، یعنی 0.2درصد کمتر از نرخ تخمینی برنامه ششم توسعه بوده و بر همین اساس دولت در سال جاری برای تحقق هدفگذاری انجام‌شده در برنامه ششم باید 0.6درصد نرخ بیکاری را کاهش دهد.
مسئله‌ای که در این میان وجود دارد و می‌تواند هدفگذاری برنامه ششم توسعه را با چالش جدی مواجه کند، روند افزایشی نرخ مشارکت اجتماعی و درنتیجه ورود متقاضیان جدید جویای کار به بازار است. افزایش نرخ مشارکت اقتصادی عملاً باعث می‌شود بخش زیادی از اشتغال‌زایی دولت و تلاش‌هایی که برای کاهش نرخ بیکاری انجام می‌شود خنثی شده و نرخ بیکاری کاهش نیابد.
همچنان که بر اساس گزارش مرکز آمار، در سه‌ماهه نخست سال جاری هجوم متقاضیان کار به بازار به‌گونه‌ای بوده است که باوجود جذب حدود 720هزار نفر از آنها، باز هم قریب به 163هزار و 757نفر به تعداد بیکاران افزوده شده و تعداد کل بیکاران به 3میلیون و 366هزار و 973نفر رسیده است.
حفظ شرایط موجود با ایجاد یک‌میلیون شغل در سال
اظهارات دولتمردان ازجمله علی ربیعی، وزیر کار و اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور حاکی از این است که دولت یازدهم برای اشتغال‌زایی حدود 900هزار تا یک‌میلیون نفر در سال96 برنامه‌ریزی کرده است که می‌تواند بسیار ایده آل باشد باوجوداین بررسی‌ها نشان می‌دهد در صورت تداوم افزایش نرخ مشارکت اقتصادی و ورود متقاضیان تازه‌وارد به بازار کار حتی با فرض تحقق این میزان اشتغال‌زایی، باز هم نرخ بیکاری تغییر محسوسی را تجربه نکند.
پیش‌ازاین بارها از سوی دولتمردان، ازجمله مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور و علی ربیعی، وزیر کار تصریح شده است که از حوالی پاییز93 به این سو، روند ورود نیروی کار به بازار افزایش یافته و به‌طور متوسط سالانه حدود یک‌میلیون نفر به بازار کار وارد شده‌اند.
همچنین گزارش‌های مرکز آمار ایران از تحولات بازار کار کشور نشان می‌دهد که در سال94 حدود 900هزار نفر به جمعیت فعال کشور اضافه شده و این میزان در یک روند صعودی، به یک‌میلیون و 90هزار و 273نفر در سال95 رسیده است. بنابراین گزارش با فرض توقف روند صعودی افزوده شدن به تعداد جمعیت فعال کشور، بازار کار سالانه بیش از یک‌میلیون و 90هزار متقاضی تازه‌وارد خواهد داشت و فقط برای مهار نرخ بیکاری (و نه کاهش آن) سالانه باید در همین حدود، شغل جدید ایجاد شود.
از دیگر سو عدم تناسب بین نیاز بازار کار و ذائقه متقاضیان شغل نیز یکی از مسائل بااهمیت به شمار می‌رود. به‌عنوان‌مثال وزیر کار می‌گوید: 200هزار دانشجوی دکتری در آستانه ورود به بازار کار هستند درحالی‌که ما در بحث تبدیل آموزش‌های تئوری به تکنسین دچار ضعف هستیم.
26.4 درصد از جوانان در بهار بیکار بوده‌اند
بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از این است که این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار 95) 1.1 درصد و نسبت به فصل قبل (زمستان 95)، 1.7 درصد افزایش داشته است. بر اساس این گزارش، بررسی نرخ بیکاری افراد 10 ساله و بیشتر در این فصل نشان می‌دهد که 12.6 درصد از جمعیت فعال کشور (جمعیت شاغل و بیکار) فاقد شغل بوده و در جرگه بیکاران محسوب شده‌اند. روند تغییرات این نرخ حاکی از آن است که این شاخص بیکاری نسبت به کل سال 95 0.2 درصد، نسبت به شاخص بیکاری فصل بهار 95، 0.4 درصد و نسبت به شاخص بیکاری در فصل زمستان 95، 0.1 درصد افزایش داشته است.
نرخ بیکاری جوانان 15 تا 29 ساله حاکی از آن است که 26.4 درصد از فعالان این گروه سنی در بهار 1396 بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات فصلی نرخ بیکاری این افراد نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به فصل مشابه در سال قبل (بهار 1395)1.5 درصد و نسبت به فصل قبل (زمستان 1395)، 0.9 درصد افزایش یافته است. همچنین بررسی سهم اشتغال ناقص نشان می‌دهد که در بهار سال جاری، 10.2 درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و…) کمتر از 44 ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که 40.9 درصد از شاغلین 15 ساله و بیشتر، 49 ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند. از دیگر سو بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در بهار 1396، بخش خدمات با 49.8 درصد، بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با 5 .31 درصد و کشاورزی با 18.7 درصد قرار دارند.
