بر اساس تصمیمگیری صورت گرفته از سوی دولت با تفکیک وزارتخانه ادغامشده «صنعت، معدن و تجارت» دو وزارتخانه «صنعت و معدن» و «بازرگانی» تشکیل خواهد شد، اقدامی که بسیاری از فعالان صنعتی و تجاری کشور از آن بهعنوان گامی به عقب یاد میکنند. آنها معتقدند تفکیک این دو وزارتخانه مانع جدیدی برای صادراتمحور کردن صنعت کشور محسوب میشود؛ اگرچه برخی این اقدام را خوشایند میدانند و از آن استقبال میکنند.
ولیالله افخمیراد، معاون اقتصادی و برنامهریزی سازمان تأمین اجتماعی در گفتوگو با پایگاه خبری اتاق ایران میگوید: «تجربه کشورهای توسعهیافته نشان میدهد هر چه دولت کوچکتر باشد مزاحمت آن برای فعالان اقتصادی کمتر خواهد بود.» او به ادغام وزارتخانهها در دولت دهم اشاره میکند: «ادغام وزارتخانهها در ابتدای کار باهدف کوچکسازی دولت انجام شد اما انجام این کار بامطالعه و بررسی جدی صورت نگرفت. درواقع این کار مبتنی بر مطالعه علمی نبوده است اگرچه هدف از انجام این کار کوچک و چابک شدن دولت بود.»
به گفته افخمیراد در شرایط حاضر تفکیک مجدد وزارتخانهها بدون بررسی دقیق آن و بدون ارزیابی تصمیم قبلی یعنی ادغام وزارتخانهها نادرست است.
رئیس سابق سازمان توسعه تجارت ایران معتقد است: «در دولت یازدهم، در بخش بازرگانی اقدام خوبی انجامشده است. مهمترین مسئله این است که تولید بدون تجارت به درد نمیخورد و نادیده گرفتن تجارت برای تولید همان حلقه مفقودهای است که باعث نارسایی در امر تولید و صادرات میشود.»
او میگوید: «ما وقتی نتوانیم کالایی را در داخل تولید و در خارج با بازاریابی آن را به فروش برسانیم تولید به درد نخواهد خورد. تجارت بخش مهمی از تولید است. برای همین ادغام وزارتخانه صنایع و معادن با وزارت بازرگانی کار درستی بوده است. اما باید ایرادت این وزارتخانه واحد را بررسی و اصلاح کنیم.»
او تأکید میکند: «جدا کردن وزارتخانهها از هم دیگر طی سیر قهقرایی و بازگشت به عقب است که چند سال وقت دولت و مردم را میگیرد و باز سر آخر به ادغام همین وزارتخانه میرسیم.»
به گفته افخمی راد، کشورهایی که از پیشرفت خوبی برخوردارند حوزه تولید و تجارت را باهم ادغام کردهاند. در کشورهای توسعهیافته تجارت و صنعت قلمرو جدای از همدیگر نیست. ما هم نباید به دنبال انتزاع تجارت از تولید باشیم. باید ایرادات روند ادغام را بررسی کنیم و تا این وزارتخانه چابک و چالاک باشد.
او پیشنهاد میدهد: «باید در آینده وزارت معدن و تجارت در دل وزارت اقتصاد و دارایی ادغام شود و به وزارت مستقل و واحدی تبدیل شوند. باید تجارب کشورهای دیگر را موردنظر قرار دهیم.»
او میگوید: «الان ادغام وزارتخانه صنعتف معدن و تجارت با وزارت اقتصاد و دارایی مطرح نیست و یک دهه زمان لازم است تا این اقدام انجام شود.» او پیششرط این کار را تعریف ساختار درست اقتصادی، عدم دخالت دولت در اقتصاد، واگذاریها به بخش خصوصی و درنهایت سیاستگذار بودن دولت در اقتصاد میداند.
افخمیراد به دلیل دیگری اشاره میکند که طرفداران تفکیک وزارت بازرگانی از صنعت و معدن به آن اشاره میکنند: «عدهای برای تفکیک وزارت بازرگانی از وزارت صنعت و معدن میگویند که دولت یازدهم و وزیر صنعت، معدن و تجارت به حوزه بازرگانی اهمیت نداده است. اما من معتقدم در این دولت کار خوبی در این حوزه انجامشده است.
به گفته افخمیراد، آقای نعمتزاده علیرغم صنعتی بودن اما به دلیل سابقه حضور در بخش خصوصی و تجارت نگاه خوبی به تجارت داشته و دارند. دولت به بخش تجارت کمک زیادی کرده است اما باید واگذاریها تسریع میشد. شاید در این بخش به دلیل ضعف مقررات و شرایط خاص کار بهخوبی انجامنشده است.
او توجه بیشتر به بخش تجارت را در دولت دوازدهم تأکید میکند. اما تقویت حوزه تجارت در گروه انتزاع وزارتخانهها نیست باید سیاستگذاری منسجمی تدوین شود و ایرادات وزارت صنعت، معدن و تجارت برطرف شود. به گفته افخمی راد، انتزاع راه درمان نیست، انتزاع خود مشکلی است بر سر راه آینده اقتصاد کشور.