سفر آقای ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان به آفریقا از چند منظر قابل بررسی است.
درطول سال‌های گذشته ایشان 3بار به این منطقه سفر کرده است؛ سفر اول به شمال آفریقا و کشورهای عربی، سفر دوم به منطقه غرب آفریقا و سفر سوم به آفریقای جنوبی. اهمیت این سفر و روابط سیاسی تجاری ما با آفریقا و ظرفیت‌ها و چالش‌های پیش رو را باید از زوایای متعددی تحلیل کرد که به اختصار به آنها اشاره می‌کنیم:
1-در حوزه روابط ما با آفریقای جنوبی که کشور مهم و تأثیر‌گذاری در این قاره است، باید به تشکیل کمیسیون مشترک میان دو کشور در سال 1375اشاره کرد که بعد از تغییر آپارتاید این مسئله شکل گرفت.ما توانستیم بعد از آن، روابط رو به رشدی در این منطقه داشته باشیم. در این باب باید 2استثنا را درنظر گرفت:
الف) روابط نوپای ما در صحنه بین‌الملل روند رو به رشدی را شاهد بود که البته باید 8 سال را از آن استثنا کرد؛ دورانی که جمهوری اسلامی ایران با برخی سیاست‌ها در حال حرکت به سمت انزوا بود.
ب) از منظری دیگر به‌طور عام قاره آفریقا فارغ از نقش دولت‌ها در نگاه مسئولین جایگاه خوبی نداشته است. ما نتوانسته‌ایم ساختارهای ایجاد روابط تجاری و اقتصادی خودمان را با این قاره خوب ایجاد کنیم.
2-نگاهی به کشورهای اطراف ما و نوع رابطه آنها با قاره آفریقا نشان می‌دهد که ما در این مسیر عقب هستیم. به‌طور مثال 95درصد روابط ما با این قاره نفتی بوده است که بعد از اعمال تحریم‌ها، همان هم قطع شد. اما کشورهایی مثل ترکیه روابطی حدود 10میلیارد دلار با این قاره دارند که در مقایسه با کشورمان این آمار به حدود یک‌درصد کاهش می‌یابد. روابط اقتصادی ما به حدود 100میلیون دلار می‌رسد.
3-دولت یازدهم و به‌دنبال آن دولت دوازدهم تأکید بر حضور در آفریقا داشته است اما ما تا شرایط مناسب فاصله زیادی داریم.قاره‌ای که 54کشور دارد هریک ظرفیتی است که می‌تواند این قاره را برای ایران تبدیل به قاره فرصت کند. به قول مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ما به‌دنبال چپاول این قاره مانند برخی از کشورها نیستیم؛ ما به‌دنبال سود بردن و سود رساندن به این کشورها هستیم. برای این منظور لازم است مسائل مربوط به گمرک، تسهیلات تجاری، حمایت از بخش خصوصی و اصلاح قوانین و آیین‌نامه‌ها در دستور کار دولت‌ها قرار گیرد.
4-بخش دیگری که در توسعه روابط لازم است مورد توجه قرار بگیرد مربوط به توسعه روابط سیاسی ایران با این کشورهاست. هرگونه ائتلاف‌سازی سیاسی با کشورهای قاره آفریقا برای ایران امروز میسر است. گروه 77، جنبش عدم‌تعهد و سازمان وحدت آفریقا می‌توانند در پیشبرد اهدف در عرصه بین‌المللی به کشورمان کمک کنند. در اواخر دولت اصلاحات، ما طرحی را در زمینه برگزاری نشست سران آفریقا با سران ایران آماده کردیم که در دولت بعد به سرانجام نرسید؛ موضوعی که هنوز هم ظرفیت‌های آن وجود دارد.