روابط میان دو کشور ایران و عراق، با در نظر گرفتن شرایط ژئوپلیتیکی، تاریخی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی، همواره در سطوح دوجانبه، منطقهای و بینالمللی، ماهیتی استراتژیک داشته، دارد و خواهد داشت.
پیوندهای عمیق دینی، تاریخی و فرهنگی میان ملتهای ایران و عراق، همراه با ارادهی جدی مسئولان دو کشور برای گسترش روابط در تمامی عرصهها، موجب شده است این روابط در جایگاهی برجسته و ممتاز قرار گیرد.
روابط دیرینه، همسایگی و اشتراکات فرهنگی همراه با گستردگی مرزهای مشترک و دیگر عوامل مؤثر، زمینهای فراهم کرده است که کالاهای ایرانی، با رعایت استانداردها و کیفیتهای لازم، در بازار کشور دوست و برادر عراق، جایگاه ویژهای داشته باشند. بخش قابلتوجهی از صادرات ایران به عراق به مواد غذایی، محصولات کشاورزی و مصالح ساختمانی اختصاص دارد. افزون بر این، بازار عراق ظرفیت چشمگیری برای پذیرش کالاهای صنعتی و محصولات دانشبنیان ایران دارد.
فرصتهای گستردهای نیز برای سرمایهگذاری مشترک و همکاریهای صنعتی میان دو کشور وجود دارد. بخشهای صنعتی و استانهای ایران از ظرفیتهای بینظیری برای توسعهی تعاملات اقتصادی و صنعتی با کشور عراق برخوردارند. علاوه بر این، تولید مشترک کالاها و محصولات میتواند زمینهی ورود قدرتمند به بازارهای منطقهای و بینالمللی را فراهم سازد.
روابط سنتی میان دو کشور، زمینهای مستحکم برای تعاملات گسترده در حوزهی گردشگری فراهم کرده است. این ارتباط پایدار موجب شده است که سالانه حدود ۷ میلیون گردشگر میان دو کشور سفر کنند.
سطح روابط اقتصادی میان ایران و عراق، بر پایهی حجم و تراز تجاری دوجانبه، با هدفگذاری ۲۰ میلیارد دلاری برای سالهای آتی ترسیم شده است. سال گذشته تعاملات اقتصادی و صادراتی ایران با عراق بهصورت رسمی ۱۲ میلیارد دلار و در یک ارزیابی غیررسمی حدود ۱۴ میلیارد دلار بود. با توجه به ظرفیتهای گسترده همکاری در تمامی عرصههای اقتصادی، تحقق تجارت ۲۰ میلیارد دلاری میان ایران و عراق در سالهای آینده قابل انتظار و دستیافتنی خواهد بود.
اگر حوزهی اقتصادی امروز جزو اولویتهای اهداف است، نمیتوان انتظار داشت که بدون حمایت به نتیجه برسد. حمایتهای این حوزه نیز شامل حمایتهای حقوقی، پشتیبانی و بیمهای است. نظام بانکی و روابط بانکی و بیمهای باید بهگونهای باشد که سرمایهگذاران را ترغیب کند. توسعهی حوزهی اقتصادی و اقتضای روابط گسترده میان دو کشور ایجاب میکند که حضور سرمایهگذاران در کشورهای یکدیگر تسهیل شود و حمایتهای حقوقی و پشتیبانیهای لازم از فعالان اقتصادی دو طرف بهگونهای فراهم شود که زمینهی رشد و شکوفایی هرچه بیشتر این تعاملات مهیا شود.
اگر مسئلهی حضور اقتصادی را جزو اولویتها بدانیم، بستر و پشتیبانی لازم آن در قالب سفارتخانهها و معاونتهای اقتصادی دو کشور باید پشتیبان و حامی موضوعات اقتصادی باشد و دیپلماسی دو کشور باید بسترسازی و پشتیبانیهای لازم حقوقی و سیاسی را فراهم سازد.
ظرفیت تولید مشترک و تجارت دوجانبه باید بهسرعت توسعه یابد و با برگزاری نشستهای تجارت مشترک، سهم خود را در بازار عراق تثبیت کنیم. حضور ایران در این بازار باید از طریق پروژههای سرمایهگذاری مشترک و حتی تولید در مقصد، پایدار و تقویت شود.
گسترش صادرات خدمات فنی و مهندسی، مشارکت در پروژههای پیمانکاری زیرساختی در حوزههای مختلف کشور عراق و انعقاد توافقنامههای دوجانبه، مانند توافقنامهی جامع استاندارد، حملونقل و گمرک، از جمله اقداماتی است که بیتردید به تقویت تجارت میان دو کشور کمک خواهد کرد.
در مورد نقش اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق در افزایش روابط و مناسبات تجاری دو کشور باید گفت، این اتاق یک تشکل ملی، غیرانتفاعی و غیردولتی است با مأموریت توسعهی فعالیت اقتصادی با کشور عراق که سال ۱۳۸۲ تأسیس شده است. اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق ظرفیتی دارد که میتواند زمینهسازی، فضاسازی و پیگیری برای حل مشکل کند، میتواند تعاملات لازم برای زمینهسازیها و ارتباطات را برقرار کند و… بهطور کلی اتاق مشترک میتواند در زمینههای مختلف فرایند تجارت ظرفیت بزرگی برای تسهیل روابط باشد.
بر همین اساس برگزاری اجلاس، همایشها و نشستهای متعدد تجاری مشترک و دوجانبه، همکاری در برپایی نمایشگاهها، مبادلهی هیأتهای اقتصادی با عراق و فعالیتهای مشابه دیگر از جمله اقداماتی است که مستمر در راستای توسعهی روابط تجاری دو کشور توسط اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق انجام گرفته است. رسیدن صادرات غیرنفتی ایران به عراق از ۵۸۸ میلیون دلار در سال ۱۳۸۲ به رکورد ۱۲ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۳ مرهون تلاش همهی فعالان اقتصادی و دستاندرکاران حوزهی عراق بوده و بدون شک نقش اتاق در کنار دیگر عوامل در توسعهی مناسبات اقتصادی و به تبع آن افزایش صادرات مؤثر بوده است.
مجموعه مناسبات و روابط کنونی ایران و عراق، افقی روشن و امیدبخش برای فعالان اقتصادی دو کشور رقم زده است و بستر تعاملات پایدار و گسترده را در حوزههای تجارت و سرمایهگذاری فراهم آورده است.
در دههی آینده، بازار ایران و عراق به مهمترین مرکز فعالیت اقتصادی برای فعالان دو کشور تبدیل خواهد شد که ظرفیتهای فراوانی برای تجارت، سرمایهگذاری و اجرای پروژههای بزرگ اقتصادی فراهم میکند. بنابراین، پیشگامانی که امروز گام نخست را بردارند، در آیندهای نهچندان دور، در زمرهی موفقترینها قرار خواهند گرفت.