تصمیم دونالد ترامپ برای خارج کردن کشورش از برجام و احیای تحریم‌های یکجانبه علیه ایران، نارضایتی شدید اغلب شرکای تجاری ایران را در پی داشته است، اما در این میان به نظر می‌رسد بزرگترین شریک تجاری ایران چندان هم از این وضعیت ناراضی نیست.
چین اخیراً با هدف گسترش نفوذ پول خود در عرصه‌های بین‌المللی، معاملات آتی نفت بر پایه یوان را کلید زده است و در همین راستا خروج آمریکا از برجام و افزایش محدودیت‌های ایران در انجام مبادلات دلاری، فرصت ارزی مناسبی را برای چینی‌ها فراهم آورده است. این کشور قدرتمند آسیایی که بزرگترین مشتری نفت ایران محسوب می‌شود، تأکید کرده است که قصد ندارد واردات نفت از ایران را متوقف نموده و یا کاهش دهد. از طرفی این روزها مقامات ایران جدی‌تر از هر زمان دیگری گزینه دریافت یوان به جای دلار را در معاملات نفتی خود با چین بررسی می‌کنند؛ تصمیمی که قطعی شدن آن خبری بسیار هیجان‌انگیز برای چینی‌ها خواهد بود.
حتی قبل از آن‌که ترامپ رسماً خروج کشورش را از برجام اعلام کند، ایران با توجه به دسترسی محدودش به دلار آمریکا، از علاقه خود به جایگزینی پول آمریکایی با واحدهای پولی دیگری مانند یورو یا یوان پرده برداشته بود. ماه گذشته نیز ایران و روسیه توافقنامه تجاری جدیدی را امضا کردند که به‌موجب آن، دو کشور مبادلات کالایی بین خود را تا حد امکان به‌صورت تهاتری انجام خواهند داد تا از تأثیرات منفی محدودیت‌های ارزی بر اقتصاد خود بکاهند. علاوه بر این در اواخر ماه فوریه (اوایل اسفند) بانک مرکزی ایران، ثبت سفارش واردات با دلار آمریکا را ممنوع اعلام کرد و حتی تصمیم گرفت برای گزارش کردن میزان ذخایر ارزی خود، یورو را جایگزین دلار نماید.
با این اوصاف می‌توان گفت ایران در شرایط کنونی کاملاً از دریافت یوان به جای دلار در معاملات نفتی خود با چین استقبال می‌کند، همان‌طور که دریافت کالا به‌جای دلار را نیز در معاملات خود با روسیه ترجیح می‌دهد.
اگرچه آمریکا با احیای تحریم‌های یکجانبه خود علیه ایران تلاش می‌کند که صادرات نفت ایران را بیش از یک میلیون بشکه در روز کاهش دهد (مانند آنچه در دور قبلی تحریم‌ها رخ داده بود)، اما نباید فراموش کرد که این بار کشورهای اروپایی و آسیایی تمایلی ندارند که مانند دوران قبل از امضای برجام، واردات نفت از ایران را طبق خواسته آمریکا متوقف ساخته و یا به حداقل برسانند.
سه قدرت بزرگ اروپایی قصد دارند راه خود را از آمریکا جدا کرده و به همراه چین، روسیه و البته ایران در برجام بمانند؛ آنها نمی‌خواهند با تحریم نفت ایران کاری کنند که این کشور نیز تصمیم به ترک برجام بگیرد. اروپایی‌ها در روزهای اخیر صراحتاً اعلام کرده‌اند که برجام را یک توافقنامه بین‌المللی می‌دانند و می‌خواهند به آن پایبند بمانند. به عبارت دیگر، شاید آمریکا مجبور شود که این بار به‌تنهایی وارد بازی تحریم‌ها علیه ایران شود.
در برهه کنونی اغلب مشتریان نفت ایران تمایل دارند همچنان به واردات نفت از این کشور ادامه دهند و حتی اگر برخی از این مشتریان مجبور به کاهش خرید نفت از ایران شوند، قطعاً چین جزو آنها نخواهد بود. چین از لحاظ قدرت اقتصادی و امنیت ملی در شرایط بسیار بهتری نسبت به سایر مشتریان نفت ایران (اعم از اروپایی یا آسیایی) قرار دارد و به همین دلیل نگرانی کمتری از بابت واکنش‌های احتمالی آمریکا احساس می‌کند. از سوی دیگر ایران می‌خواهد صادرات نفت خود را در سطح کنونی حفظ کند، حتی به قیمت اینکه مجبور شود نفت را به یوان بفروشد و سپس یوان را به سایر ارزهای معتبر مانند یورو تبدیل کند. علاوه بر این احتمالاً ایران در آینده تخفیف‌های بیشتری را برای مشتریان عمده نفت خود –که چین در رأس آنها قرار دارد- قائل خواهد شد تا اوضاع کاملاً بر وفق مراد چینی‌ها پیش برود.
گذشته از این، ایران بخشی از پروژه عظیم «یک کمربند و یک جاده» یا راه ابریشم جدید به شمار می‌رود و چین به‌عنوان ارائه‌دهنده پیشنهاد این پروژه و حامی اصلی آن، از سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران استقبال می‌کند زیرا در چهارچوب پروژه راه ابریشم جدید، دستیابی به یک سهم مناسب از قراردادهای توسعه میادین نفتی ایران برای چینی‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است.
تسویه معاملات نفتی ایران و چین برحسب یوان، نخستین گام در تضعیف هژمونی دلار در بازار نفت است و در بلندمدت این احتمال وجود دارد که دیگر صادرکنندگان نفت نیز تصمیم بگیرند پول کشور چین – به‌عنوان بزرگترین واردکننده نفت در جهان- را جایگزین دلار آمریکا کنند. البته باید اذعان داشت که تضعیف جایگاه دلار در مبادلات بین‌المللی و جایگزین شدن آن با یوان چین سال‌ها زمان خواهد برد و ریسک‌های خاص خود را خواهد داشت.
بااین‌وجود، در مورد مبادلات تجاری بین ایران و چین حتی در کوتاه‌مدت نیز امکان جایگزینی دلار با یوان وجود خواهد داشت و این یک موقعیت برد-برد برای هر دو کشور محسوب می‌شود؛ دو کشوری که یکی می‌خواهد از تحریم‌های آمریکا به‌سلامت عبور کند و دیگری به دنبال آن است که جایگاه پول ملی خود را در عرصه بین‌الملل تقویت نماید.
برگرفته از یادداشت ایرینا اسلاو، تحلیل‌گر شرکت مشاوره سرمایه‌گذاری Divergente LLC آمریکا، در پایگاه خبری-تحلیلی اویل پرایس