مرکز تحقیقات و بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در سی‌ودومین شماره بروشور «اقتصاد به زبان ساده» به بررسی ارزهای دیجیتال و همچنین تاثیرات این ارزهای مجازی در حوزه کلان اقتصادی بر بانک مرکزی و سیاست‌های پولی کشور پرداخته است.
مفهوم و تاریخچه ارزهای دیجیتال، راه‌های کسب و فرآیند خرید و فروش آن‌ها که شامل تعریف کیف پول و کلیدهای عمومی و خصوصی است، معایب و مزایای ارزهای دیجیتال، بررسی اثرات ارزهای دیجیتال بر بانک مرکزی و همچنین بر کارایی سیاست‌های پوی کشور،موضع بانک مرکزی ایران در قبال این ارزها و راهکارهای پیش‌روی تجار ایرانی در صورت فراهم شدن بسترهای قانونی لازم و نحوه برخورد برخی از کشورها با این پدیده پولی از جمله سرفصل‌هایی هستند که در این بروشور مورد کنکاش و واکاوی قرار گرفته‌اند.
ارزهای دیجیتال چیست؟
ارزهای دیجیتال یا پول‌های دیجیتال پول‌های مجازی هستند که غالبا از تکنولوژی‌های پیشرفته رمزنگاری شده استفاده می‌کنند که به آن‌ها پول‌های رمزنگاری شده یا رمزنهاده هم می‌گویند. ارز دیجیتال یا پول مجازی، نمایانگر ارزشی است که می‌تواند به طور دیجیتالی مبادله شود.
بحران مالی سال 2007 در نتیجه ارتباطات مالی و به ویژه پولی عرصه بین‌الملل به سایر کشورها، حتی کشورهایی که از کانون بحران دور بودند، سرایت کرد. نتیجه بحران مالی، کاهش اعتماد به واسطه‌های مالی، سیستم عامل‌های تجاری و سیستم‌های پرداخت بود. به دنبال این اتفاقات، تلاش‌های نوآورانه جهت ارائه راه‌های جایگزین عرضه خدمات به وسیله سیستم مالی، صورت گرفت. به طوری که امروزه ارزهای دیجیتال یا پول‌های رمزنگاری شده حاصل این تلاش‌ها است.
افزایش ارزش لحظه به لحظه تراکنش‌های بازار «ارزهای دیجیتال» و عرضه رو به رشد انواع مختلفی از این ارزها با ویژگی‌های مختلف را می‌توان نشان‌دهنده گسترش روزافزون این بازارها دانست؛ بطوریکه ارزش بازار کل ارزهای دیجیتال در پایان سال 2017 نسبت به ارزش بازار سال قبل 35 برابر شده بود. همچنین پربازده‌ترین بازار سال 2017 به بیت‌کوین و ارزهای رمزنگاری شده اختصاص داشت. گردش مالی این حوزه به قدری با رشد چشمگیر همراه بوده که از آن به «انقلاب صنعتی چهارم» یاد می‌شود.
از جمله ویژگی‌های ارزهای دیجیتال ناشناس بودن طرفین مبادله است که مانند شمشیری دولبه عمل می‌کند. در حالی که امکان تراکنش‌های امن را برای افرادی که تمایلی به فاش شدن مبادلاتشان ندارند فراهم می‌کند، زمینه‌ای مناسب جهت اقدامات مجرمانه مالی، تامین مالی تروریسم و فرار مالیاتی ایجاد می‌کند.
مزایا و معایب ارزهای دیجیتال
پیچیدگی فنی، عدم ثبات و احتمال افت ارزش و حبابی بودن آن‌ها، نوسانات ذاتی این ارزها از جمله معایبی هستند که در کنار مزایایی مانند سرعت مبادلات، هزینه پایین تراکنش‌ها و مبتنی بودن بر تکنولوژی بلاک‌چین در این بروشور تشریح شده‌اند.
جدیدبودن و ناشناخته بودن کامل همه ابعاد ارزهای دیجیتال، سبب اتخاذ مواضع گوناگون از سمت کشورهای مختلف در قبال این تکنولوژی رمزنهاده شده است بطوریکه دامنه‌ای از برخوردهای گوناگون از قانون‌گذاری کامل تا ممنوعیت کامل را در کشورهای مختلف می‌توان مشاهده کرد.
تاثیرات ارزهای دیجیتال بر اقتصاد ایران
اثرات ارزهای دیجیتال بر اقتصاد کشورهایی مانند ایران که پول رایجی غیر از دلار دارند، شرایط متفاوتی را نسبت به سایر کشورها ایجاد می‌کند. از طرفی وجود تحریم‌های اقتصادی اگرچه ممکن است در کوتاه مدت راه‌حل فرار از محدودیت‌های ارزی برای تجار ایرانی باشد، اما در بلندمدت به دلیل محدود شدن دامنه فعالیت آن‌ها، احتمال شفافیت طرفین مبادلات و قانونمند شدن قراردادهای ارزهای دیجیتال، در جهت ممانعت از جرایم مالی سایبری و فعالیت‌های پولشویی، در آینده محدودیت‌های بیشتری را برای ایرانیان ایجاد خواهد کرد.
اما در صورتی‌که بستر قانونی برای استفاده از ارزهای دیجیتال در اقتصاد کشور فراهم شود، این ارزهای مجازی از دو جهت محدودیت مبادلات دلاری در ایران و تحریم‌های بین‌المللی و همچنین اتهام پولشویی باید بررسی شوند.
علاقمندان می توانند متن کامل این بروشور را از اینجا دریافت کنند.