محمدجواد ظریف که طی ماه‌های گذشته از هر فرصتی استفاده کرده تا تعهد اروپایی‌ها در چارچوب برجام را به آنها یادآوری کند، به نظر می‌رسد اکنون با توافق‌های جدید صورت گرفته اندکی راضی شده باشد. او دیروز در گپ و گفت یک ساعته با خبرنگاران آمریکایی در دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل از توافق غریب‌الوقوع برای فروش نفت به اروپا علی‌رغم تحریم‌های آمریکا سخن گفت.
وزیر خارجه که در ادامه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک به سر می‌برد در این جلسه خوش‌بین‌تر از ماه‌های گذشته به نظر می‌رسید؛ چرا که پس از اعلام خبر اقدام اروپا برای راه‌اندازی «سازوکار ویژه» ارتباط مالی با ایران، اکنون موضوع اطمینان پیدا کردن از ادامه فروش نفت می‌تواند خون تازه در رگ‌های اقتصاد ایران جاری کند.
خبرنگار نیویورک تایمز در گزارشی از این دیدار می‌نویسد که در صورت نهایی شدن چنین توافقی میان ایران و اروپا، این را باید جدی‌ترین شکاف میان آمریکا و متحدان همیشگی‌اش در اروپا قلمداد کرد؛ متحدانی که البته روز چهارشنبه گذشته در نشست شورای امنیت سازمان ملل برای چندمین بار مخالفت خود را با اقدامات دونالد ترامپ اعلام کرند.
یک سال پیش در حاشیه هفتاد و دومین نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، درست زمانی که گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال خروج آمریکا از برجام قوت گرفته بود، ظریف در گفت‌وگو با روزنامه‌های گاردین و فایننشال تایمز از احتمال مقابله به مثل و خروج ایران از برجام در صورت عدم تأمین منافع آن سخن گفت. او خواستار آن شد که اروپایی‌ها در صورت خورج آمریکا از برجام و بازگرداندن تحریم‌های یکجانبه ایران، مقابل این کشور بایستند. او به آنها هشدار داد که میزان حمایت‌شان از برجام کافی نیست و باید برای حفظ برجام تلاش بیشتری کنند. ظریف دیروز هم به اروپایی‌ها در این باره هشدار داد. روزنامه واشنگتن پست نوشته است که ظریف قاطعانه به خبرنگاران گفت: «در صورت ناکارآمد بودن مکانیسم ویژه کشورهای اروپایی برای حفظ برجام، ایران ممکن است از توافق هسته‌ای خارج شود.»
هفته گذشته فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حاشیه نشست مجمع عمومی در نیویورک از طی مراحل پایانی راه‌اندازی سازوکار ویژه اروپا برای انجام مبادلات بانکی با ایران خبر داد و گفت: «هیچ کشور یا سازمان مقتدری اجازه نمی‌دهد فرد دیگری برایش تعیین تکلیف کند که با چه کسی تجارت کند یا نکند.» او گفت که سازوکار اروپا تا 3 روز قبل از آغاز تحریم‌های بانکی و نفتی ایران آغاز به کار خواهد کرد. فروش نفت محور روابط تجاری میان ایران و اروپا در دوره تحریم‌های آمریکا خواهد بود و سازوکار ویژه مورد نظر اروپا امکان پرداخت پول نفت ایران و همچنین ادامه صادرات و واردات را فراهم خواهد کرد. اروپایی‌ها با استفاده از این سازوکار تلاش می‌کنند هم مبادلات انجام شده و هم هویت افراد و شرکت‌های مشغول تجارت با ایران را از دید وزارت خزانه‌داری آمریکا که در کنار وزارت خارجه این کشور مسئول اعمال تحریم‌هاست دور نگه دارند. به نوشته نیویورک تایمز، ظریف در نشست دیروز ضمن اشاره به حق قانونی کشورها برای تجارت با ایران طبق قعطنامه‌های شورای امنیت، گفته است: «این وظیفه ماست که راه فروش نفت‌مان را پیدا کنیم.»
محمدجواد ظریف در ادامه نشست دیروز در پاسخ به سؤال واشنگتن پست درباره تلاش ایران برای دور زدن تحریم‌های آمریکا با استفاده از ارزهای غیردلاری در مبادلات گفت: «ساز و کار اصلی عدم استفاده از دلار خواهد بود. می‌توانیم کالا را با ارز خودمان بفروشیم و کالاهای کشورهای دیگر را با ارز آنها خریداری کنیم و در پایان دوره‌ای مشخص، آنها را بر اساس یک ارز غیردلاری تراز کنیم. انجام این کار کاملاً امکان پذیر و حتی سودمند است.»