همه چیز درباره پروژه ریلی قزوین-رشت

راه‌آهن قزوین رشت، یکی از پنج پروژه اولویت‌دار اقتصاد مقاومتی، مبنی بر اتصال 5 مرکز استان به شبکه سراسری ریلی کشور تعریف شده بود و اینک در آستانه افتتاح رسمی قرار گرفته است.

همچنین این خط ریلی، در راستای تحقق بند 25 سیاست‌های کلی برنامه پنج‌ساله ششم توسعه مبنی بر اتصال شبکه ریلی به مراکز بزرگ اقتصادی، تجاری و صنعتی و مبادی ورودی و خروجی مهم کشور و شبکه ریلی منطقه‌ای و جهانی، به‌عنوان مهم‌ترین بخش تکمیل‌کننده کریدور شمال جنوب، به بهره‌برداری می‌رسد.

پیش‌ازاین دولت توانسته است 3 مرکز استان شامل کرمانشاه، همدان و ارومیه را به شبکه سراسری متصل کند تا تعداد کل مراکز استانی متصل به شبکه ریلی سراسری به 21 مرکز برسد و اینک زمینه اتصال رشت نیز به‌عنوان چهارمین پروژه اولویت‌دار و بیست و دومین مرکز استان به شبکه راه‌آهن سراسری مهیا شده است و در ادامه با اتصال تبریز از طریق خط جدید ریلی به شبکه سراسری عملاً هر 5 تعهد دولت ایفا می‌شود.

راه‌آهن قزوین - رشت از ایستگاه سیاه چشمه واقع در شمال غرب شهر قزوین و قبل از شهر تاکستان از خط آهن اصلی تهران - تبریز منشعب شده و با گذر از محدوده کوهین - شیرین سو به سمت لوشان و منجیل ادامه مسیر داده و پس از گذشتن از محدوده رودبار با عبور از منطقه امامزاده هاشم به ایستگاه راه‌آهن رشت منتهی می‌شود. این محور در ادامه از یک مسیر به بندر انزلی و از مسیر دیگر به شهر آستارا در ایران و سپس به شهر آستارا در کشور جمهوری آذربایجان متصل خواهد شد.

وجود تونل‌ها و پل‌های متعدد بزرگ و زیبا در این محور، مسیر راه‌آهن قزوین- رشت را به یکی از زیباترین مسیرهای ریلی کشور تبدیل کرده است. عملیات روسازی این محور از نوع بالاستی بوده و برای اولین بار در پروژه‌های ریلی از دالخط درجا در پل‌های منجیل و شاهرود و تونل کوهین استفاده شد. همچنین ارتباطات بین ایستگاهی در این محور از طریق دو رشته فیبر نوری (48 تار نوری)، سامانه SDH مدل TPS4010P که از دستاورد مهندسان ایرانی است، سیستم رادیویی DMR و نصب 9 دستگاه دکل و آنتن‌های مربوطه برقرار شده است.

خط ریلی قزوین – رشت، 164 کیلومتر طول دارد که در 8 قطعه احداث شده و 7 شهر قزوین، لوشان، منجیل، رودبار، رستم‌آباد، امامزاده هاشم و رشت را به یکدیگر متصل می‌کند. طبق اعلام شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، برای ساخت این مسیر ریلی هزار و 850 میلیارد تومان اعتبار صرف شده و ارزش روز آن بالغ‌بر 5 هزار میلیارد تومان است.

با افتتاح این خط ریلی، برآورد می‌شود سالانه 20 میلیون لیتر در مصرف سوخت صرفه‌جویی شود و ضمن اینکه معادل 15.7 میلیارد تومان از آلودگی و آسیب محیط‌زیست جلوگیری می‌کند، خسارت ناشی از سوانح و تلفات جاده‌ای را نیز تا حدود 35.2 میلیارد تومان کاهش دهد.

آمارهای منتشر شده از سوی شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل کشور، اشتغال‌زایی این پروژه ریلی در زمان ساخت 1700 نفر بوده و در زمان بهره‌برداری 165 نفر است.

معرفی مهم‌ترین ابنیه‌ مهندسی

• پل شاهرود

پل بزرگ شاهرود به طول 595 متر در محدوده شهر لوشان بر روی رودخانه شاهرود واقع شده است. از مهم‌ترین ویژگی این پل علاوه بر طراحی زیبای آن، عدم استفاده از روش‌های پیش تنیدگی و پس کشیدگی و عدم به‌کارگیری کابل در سازه است که هزینه‌های ساخت کاهش یافته است. این پل دارای 17 دهانه، 8 آرک بتنی و 16 پایه بتنی است.

•  پل سد منجیل (سفیدرود)

 پل بزرگ سد منجیل (سفیدرود) به طول 1430 متر، طولانی‌ترین پل ریلی کشور به شمار می‌رود که در محور قزوین رشت ساخته شده است. این پل از انتهای محدوده زمین‌های نیروگاه بادی منجیل آغاز شده و با عبور از حاشیه مخزن سد سفیدرود و گذر از بلوار منجیل و مسیرهای آزادراه راه قزوین – رشت وارد تونل شماره 4 می‌شود. ساختار این پل به‌صورت بتنی با عرشه فلزی کامپوزیت و با روش نصب پیشرانی و جرثقیل بوده که در احداث آن از فن‌آوری روسازی بدون بالاست استفاده شده و شامل 30 دهانه است.

•  پل کیلومتر 55

یکی از پل‌های خاص مسیر در کیلومتر 095+55 بر روی آزادراه، رودخانه ملاعلی و جاده قدیم قزوین – رشت در مسیری قوسی واقع شده است. طول این پل 550 متر و عرض آن 11.70 متر برای راه‌آهن دوخطه هم‌سطح طراحی شده است. این پل دارای 9 دهانه که طول بزرگ‌ترین دهانه آن 100 متر و 10 پایه با طول تجمعی 182 متر تشکیل شده که ارتفاع بلندترین پایه آن 27 متر است. در اجرای این پل 33 شمع با قطر 2 متر و 19 شمع با قطر 1.5 متر و عمق متوسط حفاری 20.5 متر مجموعاً 1066 متر طول شمع درجا اجرا شده است. در اجرای شمع‌ها، پایه‌ها، عرشه فلزی و دال بتنی این پل 1400 تن میلگرد و 14200 مترمکعب بتن و 4300 تن ورق در عرشه فلزی استفاده شده است.

• پل کیلومتر 62

این پل در قطعه 2 ب کیلومتر 62.5 بر روی آزادراه و رودخانه ملاعلی به طول 501 متر شامل 2 دهانه 65 متری و 4 دهانه 35 متری شاریو و 7 دهانه 33 متری دال مسلح احداث شده است. عرض پل 11.30 متر، عرض عبور 10.70 متر و ارتفاع بلندترین پایه 39.5 متر و کوتاه‌ترین پایه 21.20 متر است.

• پل کیلومتر 126

این پل به طول 510 متر از روی رودخانه سفیدرود در منطقه رستم‌آباد محور قزوین – رشت با 17 دهانه 30 متری و 112 شمع 30 متری به قطر 120 سانتی‌متر احداث شده است. کلیه شمع‌ها با استفاده از دستگاه حفار SR50 با شرایط سخت اجرا شده‌اند. این پل با 68 دستگاه تیر بتنی پیش‌تنیده و پس تنیده به طول 30 متر بر عرشه نصب شده که هر تیر از 5 غلاف کابل 12 رشته‌ای به قطر 14 میلی‌متر، مجموعاً 60 رشته کابل برخوردار است.

• پل کیلومتر 139

این پل به طول 630 متر در منطقه عوارضی امامزاده هاشم، از روی آزادراه قزوین – رشت و سفیدرود عبور می‌کند. این پل دارای 21 دهانه بوده که دو دهانه روی آزادراه 45 متری با تیر فلزی، دو دهانه 30 متری دیگر نیز تیر فلزی و بقیه دهانه‌ها 30 متری به‌صورت بتنی احداث شده‌اند.

• تونل کوهین

تونل کوهین در قطعه اول راه‌آهن قزوین - رشت، ازنظر موقعیت جغرافیایی در بخشی از منطقه کوهستانی کوهین واقع شده و به‌صورت دوخطه و به طول 1525 متر در زمین کنگلومرایی و رس سیلتی واقع شده است و به روش heading and benching در دو نیم مقطع حفاری شده است. حجم حفاری تونل 192 هزار و 660 مترمکعب، حجم ریزش 19 هزار مترمکعب، حجم پوکه چینی 14 هزار مترمکعب، حجم خشکه چینی 1600 مترمکعب، 182 تن مهاری، 2550 تن قاب، 957 تن مش، 2000 تن آرماتور، 21 هزار مترمکعب شاتکریت و 55 هزار مترمکعب بتن است.

• تونل واریانت

تونل واریانت به طول 1990 (با احتساب گالری 2050 متر) در کیلومتر 60 قطعه 2 ب به‌عنوان بلندترین تونل مسیر و به‌صورت دوخطه در زمین کنگلومرایی و رس سیلتی واقع شده است. حجم حفاری تونل 463 هزار و 960 مترمکعب، حجم ریزش 126 هزار و 605 مترمکعب، 4650 تن قاب، 3500 تن آرماتور، 7 میلیون و 214 هزار و 532 مترمکعب شاتکریت، 126 هزار و 605 مترمکعب بتن و 1339 تن مش بندی است.

• تونل شماره 3

این تونل در قطعه 4 الف به طول 582 متر در کیلومتر 110.5 محور راه‌آهن قزوین – رشت احداث شده است. وجود سفره‌های آب زیرزمینی، لایه‌های مختلف توده سنگ (شیل، زغال‌سنگ، ماسه‌سنگ، مارن، آماسی و...) و ریزش سقف بی‌شمار و غیرمتعارف به دلیل زمین‌لرزه و آماس و تورم غیرمتعارف جنس توده سنگ سینه کار عملیات اجرایی این تونل را دشوار کرده بود.

• تونل شماره 5

این تونل به طول 1014 متر در قطعه 4 الف به شکل S در کیلومتر 111.5 از محور راه‌آهن قزوین – رشت واقع شده است. ابتدا قوسی راست‌گرد و سپس مستقیم و در ادامه قوس چپ‌گرد دارد. واحدهای تشکیل دهنده تونل در دهانه ورودی شامل ماسه‌سنگ شیلی و میکروکنگلومرا و در قسمت خروجی ماسه آهکی است. همچنین توده‌های بسیار هوازده به همراه ژیپس بین لایه‌های زغالی و رسوبات آواری تخریبی نیز در تونل دیده شده است.

• تونل 10 قطعه 4/ب

تونل شماره 10 به طول 637 متر در منطقه سیاه رود جنب سد تاریک احداث شده است. عملیات اجرایی این تونل به دلیل مجاورت با سد تاریک، عبور تونل انحراف آب از زیر بستر تونل راه‌آهن و همچنین جنس مصالح (شیل و لجن) و رانشی بودن منطقه در شرایط خاص به روش شیت پایل در بدنه و کف‌بندی فلزی پس از حدود 4 سال حفاری تونل انجام شد.