لایحه بودجه سال آینده چند روزی است که روی میز بررسی مجلسیها گذاشته شد؛ در روزهایی که دولت به دلیل تحریم و اقتصاد گرفتار رکود تورمی، با افت شدید منبع درآمدی مهم خود یعنی نفت روبهرو است. دولت برای پوشش کسری بودجه از این محل، چند مسیر را انتخاب کرده که برداشت از صندوق توسعه ملی یکی از آنهاست. در لایحه بودجه سال 1399 دولت از دو مجرا برداشت از صندوق خواهد داشت. یک برداشت 30 هزار میلیاردتومانی از موجودی صندوق توسعه برای پرداخت هزینههای جاری خود و یکی هم استقراض تسهیلات ارزی به میزان سهمیلیارد و 425 میلیون یورو برای تأمین منابع 15 ردیف.
داوود سوری، اقتصاددان در گفتوگو با پایگاه خبری اتاق ایران درباره نحوه برداشت از صندوق توسعه ملی میگوید: این شکل از برداشت و هزینهکرد ذخایر ارزی کشور برای امور جاری و روزمره، آیندهفروشی است؛ آینده ما شبیه خانوادهای خواهد بود که هیچ پساندازی برای روزهای دشوار خود ندارد. هزینه پسانداز ملی برای امور روزمره نیست.
برداشت از صندوق توسعه ملی چند سالی است که به یکی از کانالهای تأمین مالی دولتها تبدیل شده و ذخایر ارزی که قرار بود صندوقی برای نسل آینده و تأمین هزینههای سرمایهای باشد، اکنون تبدیل به یکی از منابع پرداخت هزینههای جاری شده است. دولت در لایحه بودجه 99 برای اولین بار برداشت ریالی از صندوق توسعه ملی برای تأمین هزینههای جاری خود را در متن لایحه آورده است و این موضوع گرچه در تنگنای مالی دولت ناشی از کاهش شدید درآمدهای نفتی اتفاق افتاده است؛ اما با ابراز نگرانی بسیاری از کارشناسان همراه شده است.
سوری میگوید: در کشورهایی با اقتصاد نفتی صندوق ذخیره ارزی شکل گرفته است تا این منابع در حوزه سرمایهگذاریهای زیرساخت هزینه شود، اما متاسفانه ما هیچ اطلاع و نشانی از چنین سرمایهگذاریهایی نداریم که چیست و کجا انجام شده است. حتی نمیدانیم در حال حاضر حجم دارایی نقدی صندوق ذخیره ارزی چقدر است.
او ادامه میدهد: صندوقی برای ذخیره ارز، در همه کشورهای دنیا بهویژه نروژ تجربه خوبی داشته است. در کشور نروژ صندوق ثروت آن بیش از هزار میلیارد دلار ارزش دارد. این عدد، عدد بسیار بزرگی است. نروژ اگرچه دارای یک اقتصاد نفتی است؛ اما دولت رانتی نشده است. این دقیقاً برعکس وضعیت کشور ماست.
به گفته سوری ما 111 سال است که به نفت رسیدهایم؛ اما بعد از یک قرن اکنون نفت برای کشور تبدیل به یک تهدید شده است. هم دشمنان ایران از آن بهعنوان فشار اقتصادی استفاده میکنند و هم اقتصاد ما بهشدت به آن وابسته شده است
او تصریح میکند: دولت برای تامین منابع درآمدی خود درصدد این است که سال آینده 30 هزار میلیارد تومان از محل صندوق توسعه ملی برداشت کند؛ این دقیقاً برخلاف رسالت اصلی این صندوق است که از اول به خاطر آن تأسیس شده بود.
سوری تاکید میکند: نفت و درآمدهای صندوق ذخیره ارزی یا صندوق توسعه ملی ثروت بین نسلی است اما در اینجا هنوز این صندوق هرگز کارکرد اصلی خود را پیدا نکرده است. گویی دولتها فکر میکنند هدف از این صندوق این است که آنها هر زمان به پول نیاز داشتند اجازه برداشت از صندوق را بگیرند.
به گفته سوری نباید به منابع صندوق توسعه ملی دستدرازی شود؛ اگرچه این صندوق کارکرد خود را از دست داده است و با صندوق ذخیره ارزی دیگر کشور قابل مقایسه نیست. ما منابع آتی نسلهای خود را مصرف کرده و رفاه نسل آینده را صرف امور جار خود کردهایم. ما نمیدانیم نسل آینده از این عملکرد ما چه هزینههایی را تحمل خواهند کرد.