مجمع جهانی اقتصاد در سال 2019 روزهای پرکاری را پشت سر گذاشت؛ روزهایی که با اظهارات «گرتا تونبرگ» فعال جوان محیط‌زیست در اجلاس سالانه مجمع در داووس آغاز شد.
در روزهای پایانی سال نیز «کلاوس شواب» مؤسس و رئیس هیئت‌مدیره مجمع جهانی اقتصاد در مراسم رونمایی از مانیفست جدید اجلاس داووس، خواستار تلاش برای دستیابی به نوع بهتری از نظام سرمایه‌داری شد.
البته مجمع جهانی اقتصاد و فراتر از آن اقتصاد جهانی در سال جاری لحظات، موفقیت‌ها و چالش‌های مهم دیگری را نیز شاهد بوده‌اند که از جمله آنها می‌توان به اجلاس خاورمیانه، رشد خارق‌العاده اقتصاد بنگلادش و تلاش برای حل معضل زباله‌های پلاستیکی اشاره کرد.
1.خانه ما روی آتش است
وقتی «گرتا تونبرگ» نوجوان سوئدی در اجلاس سالانه مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس در ماه ژانویه، درباره تغییرات آب‌وهوایی صحبت کرد، جنب‌وجوشی جهانی در این زمینه ایجاد شد. از آن پس گرتا تونبرگ به یک شخصیت معروف در بین عامه مردم بدل شد، در سازمان ملل حضور یافت [و سخنرانی کرد] و برای دریافت جایزه صلح نوبل نیز نامزد شد. در ماه مارس 2019 (فروردین 98) بیش از 2 میلیون دانش‌آموز در 135 کشور جهان در اعتراضات دانش‌آموزی علیه سیاست‌های تشدیدکننده تغییرات نامطلوب آب‌وهوایی شرکت کردند؛ اعتراضاتی که 7 ماه قبل از آن برای اولین بار به رهبری گرتا تونبرگ برگزار شده بود. در ماه دسامبر امسال، واژه «وضعیت اضطراری آب‌وهوایی» به‌عنوان واژه سال فرهنگ واژگان آکسفورد انتخاب شد.
2. چشم‌انداز تغییر در خاورمیانه
در ماه آوریل امسال هیأت‌هایی به نمایندگی از کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا در اجلاسی که مجمع جهانی اقتصاد درباره این منطقه در اردن برگزار کرد، حضور یافتند. حاضران در این اجلاس درباره ایجاد چارچوب‌هایی جدید برای همکاری کشورهای منطقه با هدف موفقیت در عصر جهانی شدن و همچنین فائق آمدن بر برخی چالش‌های ریشه‌دار در خاورمیانه و شمال آفریقا بحث و تبادل‌نظر کردند.
صائب عریقات، عضو ارشد پارلمان فلسطین و دبیر کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین، طی سخنرانی خود در این اجلاس درباره ضرورت حمایت از راهکار دو کشوری گفت: «تنها گزینه من این است که زندگی کنم و اجازه دهم که دیگران نیز زندگی کنند.»
3. جوانان، طلایه‌دار مبارزه با گسترش زباله‌های پلاستیکی
در بالی اندونزی روزانه به اندازه ظرفیت یک ساختمان چهارده طبقه پلاستیک مصرف شده و 95 درصد از کیسه‌های پلاستیکی نیز دور ریخته می‌شود. در این میان «ایزابل ویسجن» و خواهر 12 ساله‌اش «مِلاتی» یک کمپین به‌منظور ریشه‌کن‌سازی زباله‌های پلاستیکی در سرزمین زادگاه خود راه‌اندازی کرده‌اند. در ماه ژوئن (اوایل تابستان) استفاده از ظروف یک‌بارمصرف پلاستیکی در جزیره بالی ممنوع اعلام شد. یک ماه بعد از آن، ایزابل ویسجن با سخنان خود در نشست سالانه قهرمانان جوان مجمع جهانی اقتصاد که در بندر دالیان چین برگزار شد، یکی دیگر از لحظات مهم امسال را رقم زد.
4. حکایت رشد خارق‌العاده بنگلادش
خانم شیخ حَسینه، نخست‌وزیر بنگلادش، یکی از دبیران همایش اقتصادی هند در ماه اکتبر سال جاری بود که از سوی مجمع جهانی اقتصاد در دهلی‌نو برگزار شد. موضوع اصلی این اجلاس، «نوآوری برای هند: تقویت جنوب آسیا، تأثیرگذاری بر جهان» بود.
بنگلادش که زمانی یکی از فقیرترین کشورهای جهان به شمار می‌رفت، اکنون بالاترین نرخ رشد اقتصادی را در بین کشورهای آسیایی به خود اختصاص داده است و می‌تواند ظرف پنج سال آینده از جمع کشورهای توسعه‌نیافته (کشورهایی که کمترین سطح توسعه‌یافتگی را دارند) جدا کند. این موفقیت تا حدی مرهون رویکرد اقتصادی چابک بنگلادش است.
همان‌طور که در گزارش سال 2019 مجمع جهانی اقتصادی از وضعیت رقابت‌پذیری کشورهای جهان نیز تصریح شده است، تقویت رقابت‌پذیری در واقع کلید بهبود استانداردهای زندگی است. در سال گذشته میلادی 10.4 درصد از کارگران شاغل در اندونزی، زیر خط فقر زندگی می‌کرده‌اند که در مقایسه با رقم 73.5 درصدی سال 2010 کاهش خارق‌العاده‌ای نشان می‌دهد.
5. نگاه به آینده در اجلاس دبی
در ماه نوامبر سال جاری نشست سالانه شوراهای جهانی آینده (Global Future Councils) در شهر دبی برگزار شد. شرکت‌کنندگان در این نشست ایده‌های درخشان خود درباره ساختن آینده‌ای بهتر، در دورانی که جهان برای دستیابی به توسعه پایدار نیازمند پیشرفت فوری است، را با یکدیگر به اشتراک گذاشتند.
حاضران در نشست دبی، راهکارهای دستیابی به پیشرفت فوری در زمینه گذار از اقتصادهای مبتنی بر سوخت‌های فسیلی به اقتصادهای بدون کربن را بررسی کردند.
آنها همچنین در مورد ضرورت افزایش آمادگی کشورها برای وفق یافتن با فضای بازار کار آینده در عصر اتوماسیون و انقلاب چهارم صنعتی - همان‌طور که در گزارش نشست با عنوان «مسیرهای سیاستی برای اقتصاد جدید» تصریح شده است- بحث و تبادل‌نظر کردند.
6. مانیفست جدید داووس
در حالی که زمان زیادی تا برگزاری اجلاس سالانه داووس و آغاز پنجاهمین سال فعالیت مجمع جهانی اقتصادی باقی نمانده است، این سازمان غیردولتی به‌تازگی از مانیفست جدید داووس رونمایی کرده و خواستار پیاده‌سازی رویکرد «سرمایه‌داری ذی‌نفعان» شده است.
سرمایه‌داری ذی‌نفعان (stakeholder capitalism) به چیزی فراتر از سود مربوط می‌شود. در این رویکرد، شرکت‌های خصوصی در جایگاه معتمدین جامعه قرار می‌گیرند و این می‌تواند بهترین پاسخ برای چالش‌های اجتماعی و زیست‌محیطی امروز جهان باشد.
اگر همان‌طور که گرتا تونبرگ می‌گوید خانه ما روی آتش باشد، وظیفه همه ماست که این آتش را خاموش کنیم.