نشست کمیسیون بازرگانی داخلی اتاق ایران با محوریت تدوین بسته سیاستی توسعه مدل تجاری فرانشیز برای اصناف توزیعی شنبه 23 مرداد در اتاق ایران برگزار شد.
در این نشست، فاطمه آقاجانی، عضو هیئت علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی، به ارائه گزارشی با عنوان تدوین بسته سیاستی توسعه مدل تجاری فرانشیز برای اصناف توزیعی در ایران (مطالعه موردی: صنف خواربارفروش) پرداخت. آقاجانی سه مشخصه اصلی شبکه توزیع کالا در ایران را ترکیب و سهم بالای بازیگران سنتی در مقایسه با بازیگران نوین، حاکمیت استانداردهای پایین به لحاظ فنی و مدیریتی و سهم بالای اصناف فاقد مجوز را عنوان کرد و گفت: ریشه این مسائل را می‌توان در مشکلات بزرگی همچون عدم حاکمیت قانون جامع در حوزه نظام توزیع کالا و ضعف نهادهای متولی جستجو کرد.
این پژوهشگر گفت: این موارد منجر به ایجاد تبعاتی همچون افزایش هزینه‌های مبادلاتی و در نتیجه تعدد تخلفات و احتمال بروز رویه‌های غیرمنصفانه تجاری، هزینه‌های بالای کنترل و نظارت در بازار توسط دولت، ضرورت بازرسی‌های فیزیکی بیشتر در بازار جهت کنترل و اعمال نظارت بر آن و در نهایت عدم رعایت حقوق مصرف کنندگان می شود. وی سازماندهی شبکه توزیع کالا را که از مهمترین اجزای آن ایجاد شبکه‌ای از واحدهای خواربارفروشی سازمان یافته است، به عنوان راهکار این موضوع مورد توجه قرار داد.
این پژوهشگر در بیان مزایای شکل‌گیری شبکه‌های خرده فروشی صنفی گفت: از مزایای فرانشیز، مدیریت یک نظام واحد از کانال صاحب برند، کاهش منطقی قیمت تمام شده کالا برای مصرف‌کننده به‌دلیل تامین کالا از منابع دست اول، در اختیار داشتن حلقه پخش کالا از طریق تاسیس شرکت برای مجموعه تحت پوشش و در نتیجه هزینه‌های کمتر تامین موجودی نسبت به رقبا، الزام به رعایت حداقل استانداردهای مبنای توسط اعضا، اشاعه فرهنگ مشتری محوری و در نهایت افزایش کارایی و بهره‌وری است.
وی در مورد تجربیات کشورهای موفق جهان در حوزه فرانشیز گفت: کشورهای آمریکا، فرانسه، اسپانیا از کشورهای موفق هستند. آقاجانی با بیان اینکه صنعت فرانشیز در کشور آمریکا شکل گرفته و توسعه پیدا کرده، به بیان تجربه فروشگاه سون ایلون پرداخت و گفت: «در ایران تصور میکنند این است که ارایه دهنده فرانشیز هیچ کمکی به گیرنده فرانشیز نمیکند درحالی که سون ایلون نشان داده که ارایه دهنده فرانشیز برنامههای کمکی در تامین مالی و پا گرفتن خرده فروشی هم کمک می کنند.»
این پژوهشگر در مورد تفاوت فرانشیز و سایر قراردادهای واسطه گری گفت: «فرانشیز با همه قراردادهای واسطه گری مانند لیسانس متفاوت است و تفاوت عمده فرانشیز با لیسانس این است که گیرنده فرانشیز تابعی از یک سری قوانین و مقررات بین المللی است و نه تابع اصیل خود و در این مورد با نمایندگی متفاوت است.»
آقاجانی با بیان اینکه استانداردهایی در فرانشیز وجود دارد که در نهایت به نفع مصرف کننده است، به بیان استانداردهای فروشگاه زنجیرهای سون ایلون پرداخت و استانداردهای خدمات مواد غذایی، استاندارد گواهی مواد غذایی و بازرسی کیفیت را از ویژگی های این فروشگاه زنجیره ای دانست.
وی در بیان مشکلات رواج فرانشیز در ایران گفت: نقایص مربوط به تامین مالی، مشکلات مالیاتی، مشکلات با اداره راهنمایی و رانندگی استان تهران و شورای ترافیک جهت اخذ ترافیک را از عمده مشکلات ارایه دهندگان فرانشیز (صاحبان برند) در ایران است.
آقاجانی همچنین فقدان قانون خاص فرانشیز، عدم تعیین متولی مشخص برای فرانشیز، عدم کفایت شبکه های شکل گرفته به لحاظ پوشش طیف وسیعی از خواربارفروشان موجود را از مهمترین مشکلات گیرندگان فرانشیز در ایران برشمرد. او گفت: «هیچ قرارداد فرانشیزی به صورت واقعی در ایران وجود ندارد و آنچه در حال حاضر وجود دارد بیشتر به نمایندگی نزدیک است.»
عضو هیئت علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی در بیان راه حل های گسترش فرانشیز در ایران گفت: «تدوین یک قانون جامع در ایران، ایجاد پنجره واحد، شکل گیری شبکه های جدید خواربارفروشی در ایران با تدوین استانداردهای فنی و مدیریتی و ایجاد قیود و محدودیت های کاملاً سخت گیرانه جهت ورود بازیگران جدید برای ورود به بازار غیر سازمان یافته با هدف هدایت سرمایه گذاران به بخش سازمان یافته به گسترش فرانشیز در ایران کمک می کند.»
وی در مورد ترکیب نظام توزیع واحدهای خرده فروشی ایران گفت: در حال حاضر نظام توزیع کالا در حوزه خواربارفروشی با سه گروه بازیگر فعال اعم از مدرن، سنتی در صف انتظار جهت مدرن شدن و واحدهای سنتی روبرو است.
آقاجانی افزود: در حال حاضر عده بسیار کمی از واحدهای صنفی موجود توانسته‌اند در این نوع شبکه‌ها عضو شوند و عده دیگری هنوز در صف انتظار برای عضویت در این نوع شبکه‌ها هستند، اما صاحب برند اصلی فاقد امکانات لازم برای عضویت این نوع اشخاص می‌باشد. علاوه بر این، تعداد زیادی از واحدها نیز وجود دارند که هیچ تمایلی به عضویت در هیچیک از شبکه‌های موجود را ندارند.
برای دریافت متن کامل ارایه شده در نشست، اینجا را کلیک کنید.