جلسه آسیب‌شناسی صادرات گوجه‌فرنگی و رب گوجه‌فرنگی از منظر قیمت برگزار شد؛ در این نشست مجازی عباس کشاورز، معاون پژوهشی مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب، امید گیلانپور، معون توسعه صنایع تبدیلی و کسب‌وکارهای کشاورزی، رفیعی، استاد دانشگاه تهران، بهزاد فکاری، کارشناس اقتصادی مرکز مطالعات راهبردی کشاورزی و آب شرکت کردند.
در ابتدای نشست، فکاری به‌عنوان دبیر جلسه درباره هدف از برگزار نشست به شرکت‌کننده‌ها گفت و بعد از آن گیلانپور به‌عنوان رئیس جلسه درباره گزارش‌هایی که در مرکز مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران تهیه می‌شود گفت و بعد از آن رفیعی گزارشی درباره آسیب‌شناسی صادرات و گوجه‌فرنگی ارائه داد.
در ادامه نشست، حسن انتظار، رئیس اتاق ارومیه و مدیرعامل شرکت «اروم آدا» گفت: محصول رب در انبارهای صنایع غذایی به‌صورت مازاد وجود دارد؛ به دلیل مازاد تولید ما نیاز به حمایت از صادرات داریم. سازمان توسعه تجارت ایران باید کاری درباره حمایت صادرات رب گوجه‌فرنگی انجام دهد؛ وگرنه ماهیت وجودی این سازمان زیر سؤال خواهد رفت. سازمان حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکننده لازم است برنامه خود را در حمایت از تولید تبیین کند.
سید محمد میر رضوی، دبیر سندیکای صنایع کنسرو ایران در ادامه نشست گفت: آمار دقیقی از تولید گوجه و رب گوجه در ایران وجود ندارد و لازم است در گام اول این مسئله مشخص شود. همچنین تصمیم‌گیری‌های خلق‌الساعه دولت در ممنوعیت‌های صادراتی و محدودیت‌های ایجادشده برای تولیدکننده و صادرکننده مشکل جدی پیش روی صنعت رب گوجه ایجاد کرده است.
سیدمظفر عبدالله، مدیرعامل شرکت روژین تاک هم گفت: تا مهرماه صادرات رب در همهٔ انواع بسته‌بندی آزاد است.
او مشکلات اصلی صنعت رب چنین عنوان می‌کند: نداشتن آمار درست از تولید گوجه و رب گوجه؛ تا 31 تیرماه در برخی مناطق ستاد تنظیم بازار اقدام به خرید حمایتی گوجه کرده که لازم است ادامه یابد. تحریم‌ها و تصمیم‌گیری‌های خلق‌الساعه دولتی مشکل بعدی است. تسهیلات بانکی با عنوان تسهیلات اشتغال پایدار به‌درستی انجام نمی‌شود و در برخی مناطق اعلام می‌شود که چون شیوه‌نامه‌ها تکمیل‌نشده قابل پرداخت نیست.
بعد از آن گیلانپور، معاون توسعه صنایع تبدیلی و کسب‌وکارهای کشاورزی در مورد خرید حمایتی گوجه که تا 31 تیرماه بوده گفت که این زمان به‌تازگی تمدیدشده است. در مورد تسهیلات و مشکلات پرداختان نیز با ارائه شواهد بررسی خواهد شد. فعلاً تا تاریخ 31 مهرماه 1399 صادرکنندگان به صادرات بپردازند و درصورتی‌که بازهم نیاز به تمدید بود بررسی می‌شود.
بعد از آن رئیس اتاق قزوین درباره مازاد محصول در قزوین گفت و عبدالله درباره بازگشت ارز حاصل از صادرات گوجه فرنگ گفت که مسئولان، اجازه بدهند 50 درصد آن صرف واردات نهاده در تولید رب گوجه‌فرنگی شود.
بعد از آن گیلانپور ادامه داد: اینکه صادرکنندگان رب گوجه دغدغه ورود ارز به کشور دارند نکته مثبتی است و مشکل انباشته شدن ارزها درگذشته و عدم بازگشت است و پس از بازگشت این ارزهای انباشته‌شده می‌توان در آینده از این سناریو که بخشی از ارز صادراتی صرف واردات نهاده شود، استفاده کرد.
کیانپور، کارشناس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب هم در ادامه این نشست درباره مشکلات اخیر گفت: چگونه می‌توان مشکلات سال اخیر که هم کرونا بوده و هم تحریم‌ها را با آمارهایی که هنوز وجود ندارند تحلیل کرد؟ بانک اطلاعاتی کشور به‌روز نیست و مشکل در مطالعات ایجاد می‌شود و اطلاعات بروز به دست ذی‌نفعان قرار نمی‌رسد.
در ادامه رفیعی گفت که بانک داده‌ها در حوزه صادرات گوجه‌فرنگی به‌روز نیستند اما این مشکل معمولاً در همه جای جهان هست. اما ما در مطالعه خود با بررسی روند گذشته طی 18 سال گذشته مسائل پیش رو را باز کردیم و توجه شود که شوک‌های ارزی و تحریم فقط مربوط به امروز نیست، ما در دوره‌های گذشته نیز تحریم‌ها و تشدید آن و همچنین شوک‌های ارزی را داشتیم. ضمن اینکه برای بررسی مشکلات روز صنعت رب برای اولین بار در یک طرح مطالعاتی از سلسله نشست‌های تخصصی استفاده‌شده تا صاحبان صنعت رب به محققین کمک کرده و به‌نوعی همکار محققین در تبیین مشکلات آن‌ها و انعکاس آن به سیستم دولتی باشند. برای همین موضوع است که ما انتظار داریم صنایع به محققین کمک کنند تا مطالعه‌ای جامع برای بررسی این چالش‌ها تهیه شود.
عباس کشاورز در ادامه این نشست که بصورت آنلاین برگزار شد تصریح کرد که تولید گوجه‌فرنگی در کشور حدود 5.5 تا 5.8 میلیون تن بوده که بررسی رفتار گذشته تولید تا به امروز نشان می‌دهد، عملکردهای گذشته به‌طور چشمگیری افزایش‌یافته است. مشکلات اصلی در این زمینه وجود دارد. عدم کنترل سطح تولید و کم‌اطلاعی و به‌نوعی بی‌اطلاعی تولیدکننده از تقاضای داخلی و صادراتی.
او ادامه داد: تأثیر مسائلی مانند تغییرات نرخ ارز و در سال اخیر بحث شیوع کرونا که به‌شدت صادرات را تحت تأثیر قرار داده و در مقابل رقبای صادراتی صادرکننده ایرانی را متأثر ساخته است. سلایق مصرف‌کنندگان فرق کرده و لازم است کنسرسیومی از صادرکننده، تولیدکننده و سیاست‌گذار تشکیل شود. اینکه محصولی در مرزهای کشور از بین می‌رود و صادرات نمی‌شود، تاوان سنگینی برای کشور دارد چراکه این محصول هدررفته معنی هدر رفت منابع مالی، آب، سوخت و ... است. به آقای گیلانپور پیشنهاد می‌شود برای تشکیل این کنسرسیوم. لازم است رصد مرزهای کشور روزانه انجام شود. تولید باید بر مبنای تقاضا باشد. «کشاورزی قراردادی» بهترین نوع در نظر گرفتن تقاضا است.
به گفته کشاورز قطب‌های تولید گوجه‌فرنگی در کشور در حال افزایش است این در حالی است که کشاورزان به تقاضا آشنا نیستند و سیستم دولتی نیز مدیریتی روی تقاضا نداشته است. همه انتظار داشتند که با افزایش نرخ ارز در سال‌های اخیر صادرات افزایش یابد اما نرخ ارز تنها یک فاکتور افزایش صادرات است. آیا در کشور صادرات افزایش یافت؟ مجدد تأکید می‌شود که رصد مرزهای کشور به‌طور روزانه نیاز است.