پیششرط تحول اقتصادی، شفافیت است. امروزه همه نهادهای بینالمللی بر نقش شفافیت اقتصادی در پیشبرد اهداف نظامهای اقتصادی تأکید میکنند و این مؤلفه را عاملی مهم در زمینهسازی هر چه بیشتر رشد اقتصاد سالم و پایدار معرفی میکنند. توصیه راهبردی صندوقهای بینالمللی برای دولتها، تقویت شفافیت توسط دولت است و بهعنوان یکی از وظایف مهم دولتمردان عنوان میشود؛ شفافیت یکی از معیارهای مهم حکمرانی خوب است و این مهم، در امر سیاست، اقتصاد، اجتماع و فرهنگ خودنمایی میکند.
محمدعلی دیدهروشن، عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران در گفتوگو به پایگاه خبری اتاق ایران میگوید: «شفافیت اقتصادی بر کل اقتصاد کشور و عملکرد بنگاه اقتصادی اثرگذار است. بنگاههای اقتصادی در حوزه تولید، صنعت، تجارت، صادرات و واردات نمیتواند کار غیر شفافی انجام دهند.»
عضو هیئت نمایندگان اتاق شیراز تاکید میکند: «بخش خصوصی و دولت هر دو باید عملکرد شفاف و روشنی داشته باشند؛ اما شفافیت فقط در مسئله اقتصادی، مالی و بودجه نیست.»
دیدهروشن رانت اطلاعاتی را جز عدم شفافیتی میداند که در اختیار برخی از بنگاههای اقتصادی قرار میگیرد. او معتقد است: «باید قانون دسترسی آزاد به اطلاعات که تصویب و ابلاغ شده، به دقت و درستی در همه واحدهای دولتی و خصوصی اجرا شود.»
ریشه عدم شفافیت کجاست؟
دیدهروشن، ریشه عدم شفافیت اقتصادی را در چند مورد میداند: «غلبه رویکردهای سیاسی بر رویکردهای علمی در مدیریت اقتصادی؛ عدم هماهنگی آماری سازمانیهای متولی تولید آمار در ارائه آمارهای اقتصادی؛ عدم پاسخگویی سازمانهای مالی و اقتصادی در ارائه منظم و دقیق آمارهای عملکرد سازمانی به مراجع آماری؛ ضعف قانونی در پشتیبانی حقوقی از جریان تولید و ارائه آمار در کشور و برخوردهای متناقض در برابر بنگاهها.»
او تأکید میکند: «ما در حوزه قوانین مشکل چندانی نداریم اما متأسفانه مشکلات به حوزه اجرا و برخوردهای سلیقهای برمیگردد. باید همه بخشهای اقتصادی در برابر قانون مساوی باشند و همه به یک اندازه شفاف عمل کنند و به یک اندازه در برابر قانون پاسخگو باشند.»
دیدهروشن میگوید: «شفافیت یکی از معیارهای مهم بهبود فضای کسب و کار است؛ اگر شفافیت در عملکرد، ملاک عمل باشد، شاخصهای محیط کسب و کار بهبود پیدا میکند. نتیجه بهبود فضای کسب و کار رونق واحدهای اقتصادی، رشد اقتصادی و توسعه اقتصادی است.»
عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران معیار دیگر را آزادی رسانهها میداند. «آزادی رسانهها، زیربنای شفافیت است؛ اگر رسانه آزاد نداشته باشیم نمیتوانیم آزادی اطلاعات و شفافیت عملکردی داشته باشیم. این دو لازم و ملزوم همدیگر هستند.»
دیدهروشن وضعیت امروز فضای کسب و کار و دسترسی آزاد به اطلاعات را خوب نمیبیند و افق روشنی برای آنها متصور نیست. او تنها راه برونرفت از این وضعیت را التزام به قانون میداند.