نخستین «گزارش ملی توسعه» با عنوان «کتاب توسعه» رونمایی شد؛ این کتاب حاصل دو سال کار پژوهشی رصدخانه توسعه در پویش فکری توسعه است و با حمایت «اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران» و با مجوز وزارت ارشاد به‌صورت چاپی منتشرشده است. در این مراسم محسن رنانی، مجتبی لشکر بلکوی و محمد فاضلی سخنرانی کردند.
محمد فاضلی، جامعه‌شناس درباره «کتاب توسعه» و جایگاه پژوهش‌های توسعه در ایران گفت: اتفاق مهمی در روند توسعه کشور افتاده و آن توجه به توسعه‌پژوهی است. توسعه و روند توسعه در ایران شبیه فیل مولانا شده است؛ هر کسی آن بخشی که دوست دارد را نمایش می‌دهد. برخی آن را چون دم فیل، نرم و گاهی دیگری آن را چون پای فیل استوار می‌بیند. کتاب توسعه برای اولین بار این را نشان داده که شاخص‌های توسعه در ایران در ابعاد مختلف وضعیت متفاوتی دارد. این گامی به‌سوی زمینه‌دار شدن و سنجش‌پذیر شدن توسعه است. این کتاب در آستانه انتخابات 1400 منتشر می‌شود. اگر مطالبه‌گری شکل گیرد، حتماً این کتاب ابزاری برای مطالبه‌گری تبدیل می‌شود. حتی می‌شود در آستانه انتخابات از کاندیداها پرسید که با این شاخص‌ها چه خواهند کرد و چگونه می‌خواهند وعده‌های توهم‌آمیز خود را بر شاخص‌ها منطبق کنند؟
او ادامه داد: در کتاب توسعه جداول، نظام روش‌شناسی و اعداد ارقام مشخص‌شده؛ این کتاب ابعاد چندگانه از توسعه ارائه داده است. در ایران سال‌ها گفته می‌شود مثلاً تعداد مقالات فلان عدد است و این به معنای توسعه‌یافتگی؛ ولی در همه سال‌ها که تعداد مقالات ما بالا بوده، رشد اقتصادی کشور متوسط صفر یا زیر صفر بوده است. دهه 90 را دهه ازدست‌رفته می‌خوانند. این کتاب راه را بر این راهزنی‌ها می‌بندد. یا تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان که بارها سیاست‌مداران با آن اعداد مانور می‌دهند اما واقعیت این است که در همه سال‌هایی که تعداد این شرکت‌ها، رشد داشته، سطح فساد گسترده‌تر شده و وضعیت محیط کسب‌وکار و رشد اقتصاد بدتر شده است. یکی از بدترین وضعیت شاخص وضعیت بهره‌وری انرژی در ایران است اما در همه این سال‌ها که وضعیت ما در متغیر محیط‌زیست بدتر شده، تعداد سازه‌های ما در تولید برق حرارتی و یا سدها و کارخانه‌ها بیشتر شده است
به گفته فاضلی مهم‌ترین نقصان توسعه در ایران نبود الگوی گزارش‌دهی است؛ سال‌ها طول کشید مطالبه‌ای شکل گیرد تا سازمان برنامه و بودجه جدول‌ها را به‌صورت به اکسل منتشر کند نه به‌صورت pdf؛ سازمان‌های دولتی نهایت خود را سعی می‌کنند گزارش‌های آن‌ها مورد استفاده محققان نباشد. این کتاب با شفافیت الگویی طراحی کرده که می‌شود چنین گزارش داد و چنین کار کرد. حمایت اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران به‌عنوان یک‌نهاد مدنی از این کار هم شایسته تقدیر است.
فاضلی تصریح کرد: در ایران قابلیت گسترده‌ای داریم برای شکنجه کردن اعداد؛ اما درنهایت اعداد به بخش عمده واقعیت اعتراف خواهد کرد. این گزارش یک گام به‌سوی دولت مدرن شدن بوده است. دولت مدرن یعنی دولت سنجش و اعداد و بعد سنجش و محاسبه در دولت مدرن بسیار ارزشمند است.
او تأکید کرد: آورده اجتماعی بر این کتاب مترتب است؛ دو تیغه در ایران می‌خواهند این تمدن را آگاهانه یا ناآگاهانه قطعه‌قطعه کنند؛ یکی رادیکالیسم سیاه که می‌گوید «هیچ امیدی نیست و روبه زوال هستیم»؛ جداول این کتاب و شاخص‌ها نشان می‌دهد که ایران در برخی از شاخص‌ها دستاوردهای خوبی دارد و دیگری رادیکالیسم سفید که می‌گوید که «جهان توسعه را فتح می‌کنیم»؛ این هم نادرست است. اما در این کتاب با واقعیت‌ها سرکار داریم نه خیال و توهم و سیاه نمایی و سفیدنمایی و این کتاب گامی برای عقلانیت و حرکت عقلانی به سمت توسعه.