سامانه ملی املاک و اسکان به‌عنوان پایگاه اطلاعاتی شناسایی خانه‌های خالی، بعد از حدود 6 سال تأخیر در ابتدای سال جاری به بهره‌برداری رسید وزارت راه و شهرسازی می‌گوید تاکنون فهرستی مشتمل 1.3 میلیون واحد مسکونی را به‌عنوان خانه‌های خالی تهیه و برای سازمان امور مالیاتی ارسال کرده است؛ اما سازمان امور مالیاتی اطلاعات مربوط به خالی بودن اغلب این خانه‌ها را ناکافی و غیرقابل استناد می‌داند و پیش‌ازاین اعلام کرده است که نمی‌تواند آن را مبنای صدور برگه مالیاتی قرار دهد.
طولانی شدن اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی از سال 94 تاکنون، این فرضیه را در برخی منتقدان تقویت کرده است که از ابتدا و حداقل در این دولت قرار نبوده که مالیات خانه‌های خالی اخذ شود و بر همین اساس، اجرای قانون از ابتدای مرداد نیز همه‌گیر و کاری نخواهد بود. در این میان استقبال اندک جامعه برای خوداظهاری املاک و سکونتگاه در سامانه ملی املاک و اسکان و تمدید 4 ماهه مهلت ثبت‌نام در این سامانه، فرضیه کش دادن ماجرای مالیات خانه‌های خالی و نبود عزم جدی برای اجرای این قانون را تقویت کرده است.
در این شرایط، محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی توپ را به زمین سازمان امور مالیاتی انداخته و اعلام کرده است که باوجود انجام وظیفه این وزارتخانه در شناسایی و معرفی خانه‌های خالی، این سازمان امور مالیاتی بوده که لیست ارائه شده برای خانه‌های خالی را نپسندیده است.
پیش‌ازاین نیز اسلامی که بارها از شناسایی یک میلیون و ۳۰۰ هزار خانه خالی از طریق سامانه املاک و اسکان خبر داده بود و حالا در پاسخ به منتقدانی که اجرای این طرح را شکست خورده عنوان می‌کنند، می‌گوید: وزارت راه و شهرسازی، لیست خانه‌های خالی را به سازمان امور مالیاتی ارسال کرده و این سازمان موظف است طبق قانون از مرداد ۱۴۰۰ از این خانه‌های خالی مالیات اخذ کند؛ اما لیست ارائه شده از وزارت راه را نمی‌پسندد.
تعویق در شفافیت
فاز خود اظهاری ثبت املاک مسکونی در سامانه جامع املاک و اسکان بر اساس اصلاحیه ماده ۶۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم موسوم به قانون مالیات بر خانه‌های خالی، اصلاح شده در دی‌ماه ۱۳۹۹ در حال اجراست. قرار بود این فرایند که از ۱۹ فروردین امسال آغاز شده است طبق قانون در مدت ۲ ماه به پایان می‌رسید، اما استقبال نکردن خانوارها از ثبت اطلاعات ملکی خود موجب شد که با مصوبه ستاد کرونا، فرایند ثبت اطلاعات تا پایان شهریورماه تمدید شود. در میان خود وزیر راه نیز مدتی قبل و پس از پایان وقت مقرر اولیه، اعلام کرد که تنها یک‌خانه دارد و هنوز وقت نکرده است که آن را در سامانه ثبت کند!
به گزارش همشهری آنلاین، در این میان به نظر می‌رسد، خانوارهای ایرانی بیشتر از آنکه وقت ثبت اطلاعات خود را روی این سامانه نداشته باشند، از درج اطلاعات خود گریزان هستند. در این میان تهدیدهایی مانند قطع یارانه نیز نتوانست آنها را قانع کند که در موعد مقرر اقدام به ثبت اطلاعات ملکی و مسکونی خود کنند و حالا باید دید که تا پایان شهریورماه چه اتفاقی دراین‌باره خواهد افتاد؟
برخی کارشناسان نیز معتقدند که عزم دولت دوازدهم برای اجرای این قانون جدی نیست. همچنین برخی دیگر از کارشناسان معتقدند که در شرایطی که بر تعداد واحدهای مسکونی در کشور، آن‌چنان‌که باید و شاید افزوده نشده است و کمبود آن احساس می‌شود؛ مبلغ رهن و اجاره در کشور آن‌چنان بالاست که صاحبان واحدهای مسکونی ترجیح می‌دهند آن را اجاره دهند. بنابراین تعداد واحدهای خالی آن‌قدر نیست که در مورد آن تبلیغ می‌شود.
سازمان امور مالیاتی چه می‌گوید؟
۲۲ خرداد امسال و درحالی‌که وزیر راه از ارائه لیست یک میلیون و ۳۰۰ هزار خانه خالی به سازمان امور مالیاتی خبر برای صدور برگه‌های مالیات خبر می‌داد، محمود علیزاده معاون فنی و حقوقی سازمان امور مالیاتی درباره صدور برگه‌های مالیاتی برای مالکان این واحدهای خالی از سکنه اظهار کرد: خروجی سامانه اسکان، تاکنون واحد مسکونی خالی از سکنه نبوده؛ چون الصاق مذکور صورت نگرفته و خروجی‌ای که دقیقاً مشخص کند کدام واحد مسکونی خالی از سکنه است، از این سامانه تاکنون به دست نیامده است.
او در گفت‌وگو با رسانه‌ها، یادآور شد: احتمالاً محتوای سامانه اسکان تاکنون بدین شکل تکمیل نبوده که بتواند چنین اطلاعاتی را به ما بدهد؛ به‌موجب قانون ما صرفاً می‌توانیم به واحدهایی که از طریق سامانه املاک و اسکان، بر خالی بودن صحه گذاشته شود را ملاک قرار دهیم؛ نمی‌توانیم خودمان غیر از خروجی سامانه، اقدام دیگری انجام دهیم.
به گفته علیزاده، همان خروجی سامانه اسکان را ملاک اعمال مالیات قرار می‌گیرد: «اگر واحد مسکونی‌ای که از طریق سامانه اعلام شود، خالی از سکنه باشد، مشمول تعیین مالیات مربوطه خواهد شد. مگر اینکه مالک آن نسبت به این موضوع اعتراض کند که این واحد خالی از سکنه نبوده است.»
او در مورد اینکه از طرف معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی، فهرستی از سوی واحدهای خالی موجود در سامانه اسکان به سازمان امور مالیاتی ارائه شده یا خیر؟ گفت: تاکنون خروجی‌ای نداشته؛ چون هنوز مردم می‌توانند به سامانه املاک و اسکان مراجعه کنند و در سامانه مذکور، اطلاعات خود را ثبت کنند.
زمان اجرای قانون
وزیر راه در یک برنامه تلویزیونی، با بیان اینکه هدف از ایجاد سامانه ملی اسکان و املاک شناسایی نیاز واقعی مسکن و تعداد واحدهای خالی است، اظهار کرد: تا امروز حدود ۳ میلیون خانوار در این سامانه اطلاعات سکونتی خود را ثبت کرده‌اند که به دلیل عدم ثبت اطلاعات از سوی بخش عمده‌ای از مردم، زمان ثبت‌نام تمدید شده است.
اسلامی افزود: با ثبت اطلاعات سکونتی مسکن را از کالای سرمایه‌ای به کالای مصرفی تبدیل می‌کنیم، افزود: همچنین با این کار قیمت واقعی مسکن در بازار مشخص شده و ضمن جلوگیری از حضور دلالان و سوداگران از ایجاد التهاب در بازار مسکن جلوگیری به عمل می‌آید.
او مجدداً از شناسایی یک میلیون و ۳۰۰ هزار خانه خالی از طریق سامانه ملی املاک و اسکان خبر داد و گفت: سازمان امور مالیاتی موظف است طبق قانون از مرداد ۱۴۰۰ از این خانه‌های خالی مالیات اخذ کند. لیست خانه‌های خالی به سازمان امور مالیاتی ارسال شده، اما این سازمان نحوه ارائه لیست را نمی‌پسندد. تلاش می‌کنیم با همکاری سایر دستگاه‌ها بتوانیم نحوه موردپسند لیست سازمان امور مالیاتی را ارائه کنیم.