مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در رویکردی تازه انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران را در دستور کار قرار داده است. در این قالب رویدادهای کلیدی از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.
در دومین گزارش از این سلسله گزارش‌ها، مجموعه‌ای از تحولات اخیر محیط ژئواکونومیک ایران در دو لایه جهانی و منطقه‌ای مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
در لایه جهانی، موضوع اول بازگشت سازمان تجارت جهانی به قاعده نویسی است. این سازمان که در دوره ترامپ به‌شدت تحت فشار قرار داشت بار روی کار آمدن دولت جدید آمریکا و احیای حکمرانی چندجانبه، جانی تازه یافته است. در همین راستا کوشش برای نیل به توافقی در زمینه قاعده‌مند کردن ارائه یارانه‌ها به صنعت ماهیگیری در دستور کار این سازمان قرار گرفته است.
در ادامه هدف اتحادیه اروپا در تقاضا از ۲۷ کشور عضو برای کاهش 55 درصدی انتشار دی‌اکسید کربن تا سال 2030 در قیاس با سال ۱۹۹۰ مورد واکاوی قرار گرفته تا مشخص شود آیا این اتحادیه به دنبال تنیدن کربن‌زدایی به سیاست تجاری خود است؟ موضوع رقابت ایالات‌متحده با چین هم از دو جنبه بررسی شده است. اول موافقت‌نامه تجارت دیجیتال امریکا و آسیای شرقی از دیدگاه راهبرد دولت بایدن برای رقابت با چین و دوم اقدام متقابل چین با طراحی نظام تحریمی جدید در پاسخ به تحریم‌های ایالات‌متحده.
همچنین تغییرات جدید در سیاست تجاری بریتانیا و تلاش این کشور برای امضای موافقت‌نامه تجارت آزاد جدید با ایالات‌متحده پس از خروج از اتحادیه اروپا نیز از دیگر موضوعات مورد مطالعه در این گزارش است.
در لایه منطقه‌ای، مهم‌ترین موضوع کوشش‌های ترکیه برای بازسازی روابط اقتصادی با عربستان و مصر است؛ اما این تلاش با موانع جدی روبرو است. در عربستان افکار عمومی به هیچ روی با این سیاست همراه نیست. روابط با مصر نیز به‌شدت تحت تأثیر حمایت اردوغان از گروه‌های ضد دولت مصر به‌ویژه اخوان المسلمین قرار دارد.
تحول در مناسبات اقتصادی اسراییل و امارات نیز با همین نگاه مورد بررسی قرار گرفته است. عادی‌سازی روابط اسراییل و امارات تنها به حوزه سیاسی محدود نمانده، بلکه پیامدهای اقتصادی آن نیز به‌تدریج رخ می‌نماید. تاکنون دو طرف موافقت‌نامه اجتناب از مالیات مضاعف را امضا کردند و در حال برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری امارات در میدان گازی تمر اسرائیل در مدیترانه شرقی هستند که این دومی با مشکلاتی همراه بوده و تحقق آن به‌آسانی میسر نیست.
تلاش اتیوپی برای نیل به موقعیت هیدروهژمون در آفریقا و مخالفت فزاینده مصر و طیفی از کشورهای عربی با این کوشش‌ها که منجر به ایجاد تنش در منطقه شمال آفریقا می‌شود هم موضوع قابل‌بررسی دیگری در منطقه است.
در پایان نیز اشاره‌ای به موضوع خصوصی شدن صنعت برق عراق شده و دلایل ناکامی این کشور در اجرای این سیاست به‌صورت اجمالی عنوان شده است.
متن دومین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را اینجا مشاهده کنید.