چهارمین کارگروه ملی قواعد مبدأ در حوزه اوراسیا به ریاست محمدرضا کرباسی، معاون بین الملل اتاق ایران برگزار شد. کرباسی در این نشست گفت: کشور ما تجربه موفقی در بهره‌گیری از توافقات تجاری منطقه‌ای نداشته و این توافقات هیچ‌گاه جایگاه مهمی در دیپلماسی تجاری کشورمان نداشته است. این در حالی است که کشوری مثل ترکیه در چندین توافق تجاری منطقه‌ای دو و چندجانبه عضویت دارد.
او ادامه داد: انعقاد موافقت‌نامه تجارت ترجیحی میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به‌عنوان یک تجربه جدید در همکاری‌های تجاری منطقه‌ای این ظرفیت را دارد که در صورت حمایت دولت و حضور فعال بخش خصوصی در فضای اقتصاد خارجی کشورمان در آینده تغییرات قابل‌توجهی ایجاد کند.
کرباسی گفت: براساس آمار گمرک جمهوری اسلامی ایران ارزش تجارت ایران با مجموع 5 کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا طی 12 ماهه سال 1399 بالغ بر 3 میلیارد و 400 میلیون دلار بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل کاهش 3 درصدی را نشان می دهد.
به گفته او کل واردات ایران در 12 ماه سال 1399 از کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا 2 میلیارد و 358 میلیون دلار بوده است که نسبت به سال 1398 بالغ بر 1 درصد رشد داشته و میزان صادرات به این کشورها هم با کاهش 3 درصدی مواجه بوده است.
با این حال به گفته کرباسی، صادرات ایران در فهرست اقلام ترجیحی اوراسیا در 12 ماهه 1399 به 573 میلیون دلار رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل 31 درصد رشد داشته است. همچنین این میزان در خصوص کالاهای تثبیت تعرفه کاهش 26 درصدی و در کالاهای مشمول تخفیف تعرفه 41 درصد رشد داشته است.
کرباسی ادامه داد: واردات ایران از کشورهای اوراسیا در فهرست اقلام ترجیحی اعطایی ایران به اوراسیا در 12 ماهه 1399 به 1 میلیارد و 487 میلیون دلار رسیده است که نسبت به سال 1398، 22 درصد کاهش داشته است. در خصوص کالاهای مشمول تثبیت تعرفه کاهش 28 درصدی و کالاهای مشمول تخفیف تعرفه کاهش 5 درصدی وجود داشته است.
کرباسی با تاکید بر اینکه از زمان اجرایی شدن موافقت نامه موقت 72 هزار و 300 گواهی مبدأ به ارزش 1 میلیارد و 520 میلیون دلار توسط اتاق های استانی صادرشده است گفت: اما در حوزه صدور گواهی مبدأ و تعیین مبدأ کالا تابه‌حال این حساسیت درباره صادرات به کشورهای دیگر وجود نداشت و گواهی مبدأ به‌صورت روتین صادر می‌شد. ولی امروز برای استقاده از تعرفه‌های ترجیحی، ارزش افزوده باید 50 درصد بالاتر از ارزش واقعی آن کالا باشد. لذا باید مبدأ صادرات مشخص شود و در این زمینه نیازمند تمهیداتی جدی هستیم.
کرباسی درباره چرایی این ضرورت توضیح داد: اتفاقات ناخوش آیندی به واسطه عدم دقت و کنترل های ما در مدت یک سال و نیم گذشته رخ داد. بعضا کالاهایی از ایران صادر شد که امکان صادرات آن حجم از آن کالاها به عنوان کالای تولید شده از کشور ما به اوراسیا وجود نداشت و آن ها متوجه شدند و این موضوع هزینه های سیاسی و اقتصادی زیادی برای کشور به دنبال داشت.
او ادامه داد: از بین موارد مختلف مطروحه در موافقت‌نامه ایران و اوراسیا، اجرایی کردن ضوابط قواعد مبدأ و صدور گواهی مبدأ CT3 جز وظایف این کارگروه است که در فصل ششم موافقت‌نامه به‌تفصیل به آن پرداخته‌شده است و شامل 23 ماده و دو پیوست است. خوشبختانه در این راستا دستورالعملی برای کنترل مربوط به ارزش افزوده کالاها تهیه شد و این دستورالعمل به تصویب کارگروه رسید و ما هم آن را به همه اتاق های سراسر کشور در بخش صدور گواهی مبدا ارسال کردیم که در چارچوب ضوابط آنها کنترل های لازم را در این بخش به انجام برسانند.
یکی از موارد مطرح شده تعیین محتوای ارزش افزوده کالاها با مبدأ ایران بود که اولین دستور جلسه امروز بود.
در این رابطه هادوی رئیس مرکز ساخت داخل، ماشین سازی و تجهیزات، وزارت صمت درباره دستورالعمل نحوه محاسبه عمق ساخت داخل محصول برای تعیین درصد محتوای ارزش افزوده در حوزه اوراسیا و همینطور زیرساخت های الکترونیک لازم بین سامانه صدور گواهی مبدأ اتاق ایران و سامانه محاسبه عمق ساخت داخل محصول در مرکز ساخت داخل وزارت صمت گفت: سامانه توانیران به آدرس www.tavaniran.ir به منظور محاسبه عمق ساخت داخل توسط تیم ایشان بارگزاری شده که با مفهوم VAC (ارزش افزوده و عمق ساخت داخل) مطابقت دارد و بر اساس خوداظهاری شرکت ها درصد VAC یا همان عمق ساخت داخل را محاسبه می کند.
هادوی با بیان اینکه طبق آیین نامه مرکز ساخت داخل وزارت صمت به صورت رندوم محتوای این خوداظهاری ها را صحت سنجی می کند گفت: اگر مشخص شود شرکتی خلاف واقعیت اظهار کرده مجازاتی مانند 6 ماه محرومیت از حضور در سامانه و ارائه خدمات برای آن شرکت در نظر گرفته خواهد شد.
در ادامه کرباسی در واکنش به این موضوع گفت: این شیوه تامین کننده خواسته های ما نیست. چرا که با یک خوداظهاری خلاف واقع ممکن است هزینه سنگینی از بابت صادارت آن کالا به کشور وارد شود. تاکید من این است که درباره کالاهای صادراتی ایران به اوراسیا نه بر اساس رندوم که بر اساس بررسی کالا به کالا اقدام شود تا ما به یک اطمینان قلبی درباره این کالاها برسیم.
کرباسی گفت: همچنین برخورد با شرکت های متخلف باید کوبنده باشد. چرا که اقدام یک شرکت در بیان میزان عمق ساخت داخل محصول میتواند صد شرکت دیگر را در لیست سیاه اوراسیا قرار دهد و هزینه زیادی به کشور تحمیل کند.
او گفت: ما در اتاق ایران این آمادگی را داریم که کارت فعال اقتصادی که تخلف کرده و اطلاعات غیر واقعی ارائه کرده باطل کنیم.
در ادامه اعضای کارگروه مصوب کردند با توجه به استقبال اتاق ایران، با همکاری دو بخش در این خصوص زیرساختی برای ارتباط الکترونیک بین دو سامانه صدور گواهی مبدأ اتاق ایران و سامانه محاسبه عمق ساخت داخل محصول در مرکز ساخت داخل وزارت صمت ایجاد شود.
همچنین سازمان توسعه تجارت مسئول ارائه فهرست پیشنهادی کالاهایی شد که در گمرک جمهوری اسلامی ایران باید مورد بازرسی موردی و راندم قرار بگیرند . اداره گمرک این لیست کالاها را از جیث صحت و سقم مبدأ کالای اعلام شده در گواهی مبدأهای CT3 توسط کشورهای عضو اتحادیه مورد بررسی قرار خواهد داد.
همچنین در این جلسه لزوم اعمال کد تعرفه های 10 رقمی برای کالاهای ارسالی به اوراسیا بخصوص روسیه به تصویب رسید.