کمیسیون اقتصاد کلان اتاق ایران به همراه کمیسیون توسعه صادرات و نمایندگانی از بخش پیمانکاری و تولیدکنندگان فولاد طی نشستی با هدف بررسی جایگاه بخش تجارت خارجی در برنامه توسعه کشور، از نوع نگاه حاکم بر تجارت در کشور انتقاد کردند و خواستار اصلاح آن شدند.
به باور شمس اردکانی، رئیس کمیسیون اقتصاد کلان اتاق ایران اگر به جایگاه تجارت خارجی در بدنه اقتصادی کشور بنگریم، شاهد هستیم که عکس آنچه باید در حوزه صادرات و واردات رخ دهد، اتفاق می‌افتد. واردات و صادرات هر دو در روند کلی اقتصاد اهمیت و جایگاه خود را دارند، اما اولویت با صادرات است. متاسفانه در ایران صادرات مواد خام و واردات کالاهای مصرفی اتفاق می‌افتد که این ناشی از نگاه نادرست به امر تجارت است.
بر اساس اظهارات او آوردن بهای حاصل از فروش مواد خام مانند انواع مواد معدنی و انرژی در بودجه به دلیل بینش اشتباه درباره روند صادرات و واردات اتفاق می‌افتد. اینکه کشوری داشته‌های خود را بدون تولید ارزش افزوده‌ای صادر کند و به ازای آن مواد مصرفی وارد کند، نه تنها تخریب آینده کشور است بلکه آسیبی جدی به کل بدنه اقتصاد است.
در این بین سعید نیک‌مهر، مشاور کمیسیون صادرات اتاق ایران داستان ارز و عدم خریداری ارز صادراتی به قیمت مامناسب را مهم‌ترین مسئله صادرات کشور برشمرد و تصریح کرد: قیمت ارز در سامانه نیما پایین است و این موضوع تمایل واردکننده را به خرید ارز صادرکننده کاهش می‌دهد.
به اعتقاد او اولویت در حل مشکلات حوزه صادرات با تعیین جایگاه ارزش ارز صادراتی است.
او موضوع بعدی را ناهماهنگی و مدیریت نامنسجم در گمرکات دانست و تاکید کرد: در حال حاضر مدیریت واحد در مرزها نداریم. گاهی شاهد هستیم بعد از گذر از گمرک، هنگ مرزی مانع از عبور کالاهای صادراتی میشود. برای رهایی از این ناهماهنگی لازم است اقدامات و برنامه‌ریزی دقیقی بین نهادها و دستگاه‌های مستقر در مرزها و گمرکات کشور صورت گیرد.
جمشید نفر، رئیس کمیسیون صادرات اتاق ایران نیز با انتقاد از رویکرد نامناسب مسئولان و تصمیم‌سازان به موضوع صادرات گفت: حدود ۴۰ سال قبل با شعار درست حمایت از تولید، ارز صادرکننده وارد خزانه می‌شد و واردکننده با مراجعه به وزارت صنعت، ارز دولتی تهیه می‌کرد. اصل این روند بد نبود ولی در همان روزها که ارز ۷۰ تومان شده بود به واردکننده دارای پروانه بهره‌برداری موافقت‌نامه اصولی می‌دادند و بنابر مواقت‌نامه اعطا شده فقط او می‌توانست واردکننده محصولی خاص باشد. این روند تولید انحصار می‌کرد و به چرخه تجارت آسیب می‌زد.
او ادامه داد: الان هم همان شیوه اجرا میشود؛ ارز در سامانه نیما به واردکننده داده میشود با این استدلال که معیشت مردم را مدیریت کنند در صورتی که مدیریتی رخ نداده و فقط فضای رانتی برای صنایعی که در نهایت به عاقبت خودروسازان دچار می‌شوند، ایجاد شده است.
این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران معتقد است مسئولان کشور از نظر نظام حمایتی مقام اول را در دنیا دارند؛ اما حمایت‌های نادرست و آسیب‌زایی از تولید، صنعت، خدمات و تجارت خود دارند.
نفر خاطرنشان کرد: مبهم بودن برنامه صادراتی کشور، صدور بخش‌نامه‌های ناگهانی و در نتیجه غیرقابل پیش‌بینی بودن قوانین و مقررات تجارت، موجب میشود صادرات غیرنفتی شکل نگیرد.
این فعال اقتصادی باور دارد بهترین حالت این است که نظام هوشمندی برای تولید و بازار شکل بیگرد و با توجه به شرایط تحریم، برنامه‌ریزی کند.
بدین ترتیب مقرر شد دو کمیسیون توصعه صادرات و اقتصاد کلان اتاق ایران گزارشی را با همکاری یکدیگر درباره جایگاه تجارت خارجی در روند توسعه کشور تهیه کرده و در اختیار مسئولان ذی‌ربط قرار دهند.