چابهار مرکز توجه سرمایه‌گذارها؛ تنها بندر ایرانی است که به آب‌های اقیانوسی دسترسی دارد و موردتوجه کشورهایی چون هند، افغانستان، چین و عمان قرارگرفته است. از شهرهای جنوبی استان سیستان و بلوچستان و تنها بندر اقیانوسی ایران، که در کرانهٔ دریای مکران و اقیانوس هند قرار دارد. لنگرگاه آن قابلیت پهلوگیری کشتی‌های اقیانوس‌پیما را دارد و جز مناطق آزاد تجاری ایران است. بندر چابهار موقعیت راهبردی دارد که نزدیک‌ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه (افغانستان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان) به آب‌های آزاد است.
چابهار گلوگاه توسعه
چابهار چهارراه‌های کریدور شمال-جنوب بازرگانی جهانی است؛ ریگی میرجاوه، رئیس اتاق سیستان و بلوچستان از اهمیت این بندر می‌گوید: «چابهار بندر بسیار مهم ایرانی است؛ این منطقه حدود 25 سال است که به‌عنوان بندر آزاد تجاری-اقتصادی شناخته‌شده است.»
مناطق آزاد تجاری برای توسعه منطقه، بسیار مهم بوده است، اما برون‌داد آن سرریزی در توسعه اقتصادی کشور نداشته است؛ ریگی میرجاوه می‌گوید: «برای بازخوانی این تجربه باید به تجارب منطقه‌ای و دنیا توجه شود. باید ببینیم که مناطق آزاد در دنیا، چرا و چگونه به‌عنوان محرکه توسعه عمل می‌کند ولی در ایران این مناطق درگیر مشکلاتی هستند.»
ریگی میرجاوه به بندر چابهار به‌عنوان منطقه آزاد تجاری اشاره می‌کند: «اگر قبل از تأسیس منطقه آزاد به این منطقه سفرکرده باشید می‌دانید که چابهار عبارت بود از خیابانی خلوت و خالی با چند قایق و لنج قدیمی ولی الآن پیشرفت منطقه چشمگیر است. الان مردم در آنجا صاحب شغل و امکانات شده‌اند. این به یمن همین منطقه آزاد تجاری است که باعث رونق اقتصادی در منطقه شده است.؛ اما نقش چابهار در توسعه اقتصاد ملی پایین است.»
چرا سیستان و بلوچستان برای دولت یازدهم مهم است؟
دولت یازدهم به سیستان و بلوچستان توجه خاصی دارد؛ ریگی‌میرجاوه می‌گوید: «در این دولت چند پروژه و طرح در استان افتتاح‌شده که اهمیت خاصی در توسعه استان دارد؛ اما مهم‌ترین طرح این دولت توسعه چابهار است. طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار که از سال 86 شروع‌شده، پیش از آغاز به کار دولت یازدهم، همچنان در فاز نخست خود مانده بود، طرحی که با اتمام پنج فاز آن، زمینه تخلیه و بارگیری 85 میلیون تن کالا در سال فراهم‌شده و به عقیده خیلی از کارشناسان اقتصادی شرق کشور را متحول خواهد کرد.»
راه‌آهن چابهار محور توسعه
محور همه طرح‌های توسعه‌ای در سیستان و بلوچستان، ساخت راه‌آهن چابهار- زاهدان - مشهد است؛ به‌نوعی این طرح بزرگ‌ترین طرح عمرانی تاریخ سیستان و بلوچستان بوده که اعتبار پیش‌بینی‌شده برای اجرای آن 2000 میلیارد تومان است. این طرح پل ارتباطی دریا و خشکی بین ایران و آسیای میانه خواهد بود. از طرف دیگر پتروشیمی و کارخانه فولاد چابهار می‌تواند محور توسعه باشد. پهلوگیری نخستین کشتی 80 هزار تنی پس از 22 سال در بهمن‌ماه سال گذشته، نخستین حرکت به‌سوی توسعه در بندرها استان بود که انجام لایروبی در اسکله شماره پنج بندر شهید بهشتی زمینه آن را فراهم کرد.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران می‌گوید: «این راه‌آهن می‌تواند انقلابی در توسعه منطقه باشد و راه ارتباطی ایران، افغانستان، هندوستان و پاکستان خواهد بود.»
به گفته عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، بندر چابهار یکی از ظرفیت‌های مهم توسعه کشور است؛ توافق سه‌جانبه میان ایران، افغانستان و هند که در سفر اخیر رئیس‌جمهور افغانستان و نخست‌وزیر هند به ایران منعقد شد، می‌تواند گام مهمی در جهت توسعه همکاری‌های اقتصادی و مبادلات تجاری ایران با کشورهای دیگر باشد.
رئیس اتاق سیستان و بلوچستان می‌گوید: «در این دوره هندی‌ها، افغانستانی‌ها و عمانی برای توسعه این منطقه تلاش می‌کنند؛ چابهار گلوگاه ارتباط اقتصادی این مناطق خواهد بود.»
چرا چابهار برای هند مهم است؟
هند می‌خواهد حدود 100 میلیون دلار در چابهار سرمایه‌گذاری کند؛ درواقع آن‌ها صدد یافتن مناسب‌ترین مسیرهای ارتباطی برای رسیدن به بازارهای افغانستان و آسیای میانه در آستانه شروع سرمایه‌گذاری در چابهار هستند.
کارشناسان اقتصادی می‌گویند علاوه بر اینکه هند اجازه ندارد از طریق پاکستان به افغانستان صادرات کند؛ مسیر ترانزیتی چابهار به افغان، چابهار تنها بندر ایران است که به آب‌های اقیانوسی ارتباط دارد. این بندر برای هند اهمیت استراتژیک دارد؛ زیرا خارج از محدوده خلیج‌فارس و تنگه هرمز قرارگرفته و از سواحل غربی هند به‌آسانی قابل‌دسترس است.
سفیر هندوستان در ایران، در بازدید از پایانه مرزی «میلک» در منطقه سیستان واقع در شمال سیستان و بلوچستان با اشاره به ظرفیت‌های بندری و مرزی جمهوری اسلامی ایران می‌گوید: «سیستان و بلوچستان هم در بخش مرزهای دریایی و هم مرزهای خشکی موقعیت مناسبی برای تجارت خارجی دارد.»
ریگی‌میرجاوه با اشاره به ظرفیت‌های بندر چابهار و لزوم توسعه زیرساخت‌های تخلیه و بارگیری در این بندر، گفت: «این بندر قابلیت انواع ترانزیت از جمله، کالا و انرژی را دارا است و موضوع توسعه ترانزیت کالا از بندر چابهار موردتوجه ویژه گروه اقتصادی هندوستان، افغانستان و ایران قرار دارد.»
او معتقد است: «ایران و هند بندر چابهار را ابزاری در راستای ارتقای روابط تجاری بین‌المللی خود می‌دانند. چابهار برای هند یک فرصت استراتژیک بزرگ نه تنها برای ورود به ایران، بلکه برای رسیدن به بازارهای افغانستان و آسیای میانه است. چابهار به مراتب از بندر «گوادر» پاکستان برای صادرات هند به افغانستان امن‌تر، نزدیک‌تر و به صرفه‌تر است. برای همین هند برای سرمایه‌گذاری دران تلاش می‌کند.»
او تصریح می‌کند: «اقدامات و برنامه‌های خوبی در بندر چابهار در حال انجام است و وزارت راه و شهرسازی در تلاش است که زیرساخت‌های چابهار را تکمیل و خطوط ریلی این منطقه را به راه آهن اصلی کشور متصل کند. راه آهن چابهار هم یکی از راهبردی‌ترین خطوط ریلی کشور است که به گفت رئیس‌جمهوری حتماً باید به راه آهن اصلی کشور متصل شود.»
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران تاکید می‌کند: «با توسعه بندر چابهار، همکاری و هم افزایی همه دستگاه‌های اجرایی و سازمان مناطق آزاد کشور در جهت توسعه بندر چابهار فراهم می‌شود.»
او می‌گوید: «باید خطوط کشتی‌رانی در این منطقه موردتوجه باشد؛ اگر در این منطقه حدود 10 سال بخشش مالیاتی در نظر بگیرند حتماً می‌تواند به توسعه منطقه کمک کند؛ نتیجه آن توسعه استانی و منطقه‌ای می‌شود.»