هفتاد و چهارمین نشست شورای راهبری بهبود محیط کسب‌وکار با حضور رئیس مرکز ملی مطالعات پایش و بهبود کسب و کار وزارت امور اقتصادی و دارایی و نمایندگان دستگاه‌های مختلف به بررسی آیین نامه اجرایی ماده 30 قانون بهبود فضای کسب‌وکار و سامانه ملی ساماندهی مجوزها اختصاص داشت.
در این نشست احمد مرکزمالمیری، عضو هیات علمی مرکز پژوهش‌های مجلس به ارائه گزارشی درباره ماده 2 قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار پرداخت که به موجب آن ماده 30 قانون بهبود محیط کسب‌وکار با هدف اصلاح و ارتقا پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات مرتبط با محیط کسب‌وکار تدوین شده است.
بر اساس ماده 30 همه دستگاه‌ها باید یک هفته پیش از ابلاغ قوانین و مقررات حوزه خود آن را برای دریافت نظرات بخش خصوصی در پایگاه اطلاعات قوانین بارگذاری کرده و از پایان اردیبهشت‌ماه تنها قوانین و مقرراتی نافذ (لازم‌الاجرا) خواهند بود که در این پایگاه بارگذاری و منتشر شده باشند.
ماده 30 قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار با موانع بسیاری همراه خواهد بود
مرکزمالمیری، لازم‌الاجرا نبودن قوانین و مقررات در صورت عدم درج و انتشار در پایگاه اطلاعات قوانین را دردسرساز توصیف کرد و گفت: ماده (۳۰)، جزء احکامی است که لزومی به تصویب آن نبوده؛ چراکه پیش‌تر در ماده (۶) تصویبنامه «در خصوص ثبت و دریافت شناسه یکتای مجوز بر روی درگاه ملی مجوزهای کشور [اتخاذ تصمیماتی در خصوص تسریع در شروع و توسعه کسب‌وکارها] (مصوب ۲۷۷/۱۳۹۹ هیئت وزیران)، معاونت حقوقی رییس‌جمهور مکلف شده بود با همکاری فنی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، نسبت به ایجاد «درگاه اختصاصی قوانین و مقررات مربوط به کسب‌وکار» در سامانه ملی قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران اقدام کند.
مرکزمالمیری در ادامه توضیح داد که تصویب ماده (۳۰) قانون بهبود متمر محیط کسب‌وکار اتفاقاً مانعی در مسیر آنچه که باید انجام می‌شده ایجاد خواهد کرد. چرا که اولاً در ابتدای ماده، وزارت امور اقتصادی و دارایی به‌عنوان نهاد اصلی مجری حکم قانونی به‌جای معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری شناخته شده است. ثانیاً، مقرر شده که یک‌سال پس از لازم‌الاجراشدن این قانون، مقررات تنها در صورت ثبت در پایگاه موضوع این ماده نافذ است. به‌عبارت دقیق‌تر، مقرره منتشر نشده در «پایگاه اطلاعات قوانین و مقررات مرتبط با محیط کسب‌وکار»، مقرره‌ای معتبر است، اما فقط در صورت انتشار در پایگاه لازم‌الاجرا خواهد بود و به مرحله اجرا خواهد رسید. با وجود این ماده، به احتمال زیاد با انواع مقررات و قوانینی مواجه خواهیم شد که وضع شده‌اند، اما چون در این پایگاه بارگذاری نشده‌اند نافذ نیستند. این امر، ابهام و عدم شفافیت نظام حقوقی را تشدید می‌کند. ثالثاً، در دامنه و شمول دقیق «قوانین و مقررات مرتبط با محیط کسب‌وکار» ابهام وجود دارد.
هدف از ماده 30 کاهش قوانین خاکستری حوزه کسب‌وکار است
امیر سیاح، رئیس مرکز ملی مطالعات، پایش و بهبود کسب و کار وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز با بیان اینکه از نگاه ما فلسفه وجودی ماده 30 این است که فعال اقتصادی حق و تکلیف خود با حکومت را بداند ادامه داد: زیاد بودن قوانین و مقرراتی که بعضاً ناقض یکدیگر هستند و یا قوانین و مقرراتی که بر اساس آن‌ها در یک موضوع مناقشه دو طرف ذی حق هستند، امنیت اقتصادی و محیط کار را بر هم زده است. ما قوانین خاکستری و تفسیرپذیر زیادی در حوزه کسب‌وکار داریم که اغلب به ضرر فعالان اقتصادی تفسیر می‌شوند.
او تأکید کرد: تلاش ما این است که قبل از هر اقدامی حقوق فعال اقتصادی تصریح و از طرف حاکمیت تضمین شوند و حوزه‌های خاکستری کمرنگ‌تر شوند.
ماده 30 قانون بهبود به شفافیت کمک خواهد کرد
بیات از معاونت حقوقی ریاست جمهوری نیز بیان کرد: اگر اجرای ماده 30 به خوبی انجام شود به شفافیت و دسترسی آزاد به اطلاعات کمک خواهد کرد. ضرورتی که در حوزه قوانین درباره فرایند وضع و انتشار و ابلاغ قوانین وجود دارد در حوزه مقررات هم وجود دارد. مشکلی که الان وجود دارد رانت اطلاعاتی است. یعنی مقرراتی وجود دارد که امتیازات و حقوقی تعریف می‌کند که عده محدودی از آن اطلاع دارند.
او افزود: یکی دیگر از مشکلات ما تعداد مقامات و مراجع وضع مقرره است که فعلاً مشخص نیست. با اجرای ماده 30 این موضوع روشن می‌شود. بنابراین اهداف خوبی دارد اما چگونگی اجرای آن مهم است.
حمیدرضا فولادگر رئیس شورای راهبری بهبود کسب‌وکار اتاق ایران هم معتقد بود: با وجود ساختار به شدت بروکراتیک دولتی در ایران در نظر گرفتن مدت زمان یک هفته برای بارگذاری و اطلاع‌رسانی مقررات و قوانین جدید قبل از ابلاغ، کارآیی نخواهد داشت.
ماده 30 قانون بهبود ناقض مواد 2 و 3 این قانون است
آتش هوش رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی اتاق ایران نیز با بیان این که ماده 30 مشکل فعالان اقتصادی در زمینه قوانین و مقررات را حل نمی‌کند ادامه داد: ماده 30 ناقض مواد 2 و 3 قانون بهبود است. چرا که فقط از دستگاه‌ها خواسته یک هفته قبل از اجرای مقرره و قانون آن را در سامانه بارگذاری کنند.
او افزود: باید هزینه عدم اجرای قانون را برای دستگاه‌ها افزایش داد. مثلاً اینکه بالاترین مقام آن دستگاه تأیید کند که ماده 30 در مورد یک مقرره مشخص اجرا شده و یا بالاترین مقام حقوقی آن دستگاه تأیید کند که مواد 2 و 3 در تدوین آن مقرره رعایت شده است.
به زودی حساب بانکی فعالان اقتصادی با مجوز خارج از درگاه ملی مجوزها مسدود خواهد شد
در بخش دیگری از این نشست سیاح با ارائه گزارشی درباره روند اجرای ماده 7 قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی و قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار گفت: پروژه تسهیل صدور مجوزها سه مرحله دارد. فاز اول شرایط صدور مجوزهاست که تقریباً تمام شده، فاز دوم الکترونیکی کردن مجوزهاست که تا حد زیادی انجام شده و فاز سوم حذف شروط مزاحم از مجوزهاست که در حال انجام است.
به گفته او درگاه ملی مجوزها در حال حاضر سه حفره بزرگ دارد که شامل شهرداری‌ها، مجوزهای زمین‌پایه مثل معدن و گلخانه و کارخانه و ... و مجوزهای صنفی است که دو هزار و 800 مورد است. بیشترین انرژی و تمرکز ما برای حل و از بین بردن این حفره‌هاست.
سیاح با بیان اینکه متأسفانه برخی از دستگاه‌ها مثل وزارت ارشاد و گردشگری خارج از رویه درگاه ملی مجوزها اقدام به صدور مجوز می‌کنند گفت: به زودی حساب بانکی فعالان اقتصادی که با مجوزی خارج از درگاه ملی و بدون QR کد این درگاه، اقدام به شروع کسب‌وکاری کنند مسدود شده و از نظر مالیاتی نیز دچار مشکل خواهند شد.
محمد اسکندری، مدیر دبیرخانه کمیته حمایت از کسب و کار با اشاره به ورود سازمان استاندارد و یا سازمان برنامه در تأیید صلاحیت بازرسی‌های فنی در مناقصه‌های بزرگ گفت: از آنجا که این موضوع برای فعالان اقتصادی مشکل‌ساز شده است در کارگروه شورای گفت‌وگو هم مطرح شده است. بررسی‌های ما نشان می‌دهد مجوزی در این زمینه برای این سازمان‌ها در سامانه ملی مجوزها تعریف نشده است.
صدر نژاد، رئیس اتحادیه صنایع بازیافت با بیان اینکه دستگاه ها به مجرد از دست دادن امضاهای طلایی خود با روش های متنوع از مصوبات هیات مقررات زدایی عدول می‌کنند گفت: با در دستور کار قرار گرفتن پیش نویس قانون رفع موانع کسب و کار، با ورود به اجرای تبصره 2 ماده 27 قانون بهبود مستمر و تعریف حد نفوذ و مداخله نهاد حاکمیت در کسب و کار ، تصمیمات این نهادها علاوه بر جامعیت، از مانعیت برخوردار شوند.
به موضوع همپوشانی مجوزدهی از سوی سازمان ها رسیدگی شود
فولادگر هم گفت: بعد از سه مرحله‌ای که مرکز ملی بهبود کسب‌وکار برای ساماندهی مجوزها تعریف کرده لازم است موضوع همپوشانی‌های مجوز دهی از سوی سازمان‌ها را به عنوان فاز چهارم کار خود تعریف کنید.
همچنین در بخش دیگری از این نشست محمد قاسمی رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران به موضوع قطع برق صنایع در تابستان اشاره کرده و درخواست کرد که دولت در دو ماه باقی‌مانده برخی پیشنهادهای قبلی اتاق‌های استانی برای حل این معضل از جمله خرید و فروش زمان خاموشی‌ها توسط کارخانه‌ها و یا تخفیف‌های جدی برای صرفه‌جویی مصرف‌کنندگان برق خانگی را بررسی و پیش از فرا رسیدن تابستان عملیاتی کند.
امیر سیاح رئیس مرکز ملی مطالعات پایش و بهبود کسب و کار وزارت امور اقتصادی و دارایی هم توضیح داد که در گفت‌وگویی که با وزارت نیرو داشته این ایده مطرح شده است که متوسط هر قبض برق در پیک سال گذشته را تعیین کنند تا دولت مقدار صرفه‌جویی بر این مبنا را خریداری کند.
فولادگر هم با توجه به اینکه در بندهای ۱ و ۱۹ بخشنامه وزبر اقتصاد موضوع برق صنایع مطرح شده، تاکید کرد: مشکلات برق واحدهای تولیدی در تابستان قابل پیش بینی است و پیشنهاد من این است که یک جلسه شورای راهبری به این موضوع اختصاص داده شود.