کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران در تازه‌ترین نشست خود به بررسی موانع و راهکارهای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران در دوران پسابرجام پرداخت. بهروز هادی زنوز، عضو سابق هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی سخنران این جلسه بود.
فریال مستوفی، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران در این جلسه مهم‌ترین شاخص در سرمایه‌گذاری خارجی را امینت سرمایه دانست و تصریح کرد: متاسفانه در ایران شاخص امینت سرمایه ضعیف بوده و نمی‌تواند سرمایه‌گذار را ترغیب به حضور در این بازار کند.
این فعال اقتصادی تشریح کرد: در کشورهای توسعه یافته به موجب وجود امینت بالا، سرمایه گذاری خارجی نیز در سطح بالایی انجام می‌شود. از سوی دیگر در ایران نتوانستیم با شناخت بهتر از ظرفیتهای کشور، رشته‌های اصلی و با اولویت برای سرمایه گذاری را شناسایی کنیم. همان طور که می‌دانیم، داشتن نقشه راه و برنامه مدون و هدفمند در جذب سرمایه های خارجی بسیار مهم است.
وی در ادامه از تلاش کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران برای بهره‌گیری از دانش و راهنمایی‌های شرکتهای مطرح بین‌المللی در جذب سرمایه‌های خارجی، خبر داد و گفت: سعی کرده‌ایم برای ترغیب سرمایه‌گذاران به حضور در این بازار اطلاعات لازم را گردآوری کرده و در اختیار علاقه‌مندان قرار دهیم.
مستوفی عدم شفافیت در اقتصاد ایران، معضلات بانکیو نامشخص بودن منشا و مبدا پول در نظام بانکی کشور را از دیگر چالشهای امروز اقتصاد ایران برشمرد و تصریح کرد: برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی وجود ظرفیتهای بالا کافی نیست بلکه باید بسترها فراهم باشد.
این عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران در ادامه شناسایی پروژه‌های نیمه تمام و ارائه آنها به سرمایه‌گذاران خارجی را پیشنهاد داد و افزود: این اقدام کمک می‌کند تا لازم نباشد سرمایه‌گذاران در گیرودار دریافت انواع مجوزها قرار بگیرند و درعین حال پروژه‌های نیمه تمام کشور هم تکمیل می‌شود.
بهروز هادی زنوز، عضو سابق هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی، با نگاه به برنامه ششم توسعه که همچنان به تصویب مجلس نرسیده است، عنوان کرد: طبق این برنامه 23 درصد از منابع پیش‌بینی شده باید از محل سرمایه‌گذاری خارجی تامین شود؛ صنایع بالادستی و پایین‌دستی نفت، گاز و پتروشیمی در مدت 5 سال باید 200 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کنند. همه این موارد حاکی از در مضیغه بودن دولت از نظر منابع مالی و نقش پررنگ سرمایه‌های خارجی در تامین آنهاست.
وی جذب سرمایه‌های خارجی را منوط به داشتن دو پیش شرط دانست و تاکید کرد: وجود بخش‌خصوصی قدرتمند و شکل‌گیری اقتصاد بازار که رو به رونق باشد و در عین حال تمایل اقتصاد ایران به سمت تعامل با دنیا، دو پیش شرط اصلی در این وادی هستند. متاسفانه طبق شاخص‌های موجود، اقتصاد ایران در این دو پیش‌شرط ضعیف است، بنابراین از سرمایه‌گذاری خارجی در ایران به عنوان میوه ممنوعه یاد می‌شود.
زنوز ثبات اقتصادی را لازمه جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ثبات را مولود تعامل اقتصادی با دنیا عنوان کرد و گفت: در امر سرمایه‌گذاری اصل تملک و خصوصی‌سازی اهمیت بالایی دارد و متاسفانه در ایران مولفه‌های اولیه اصل مالکیت به طور شفاف معرفی نشده است.
این استاد علم اقتصاد در مورد علل و انگیزه‌های سرمایه‌گذاری خارجی نیز تصریح کرد: در این مورد مباحث متعددی مطرح است. سرمایه‌گذاری یک امر دراز مدت است و باید طبق استراتژی جلو برود. هر کشوری در این وادی هدفمند قدم برمی‌دارد تا به کمک آن نیازهای داخلی خود را در شرایط برد-برد تامین کند. این نکته را فراموش نکیم که بی‌برنامه بودن احتمال بروز رقابت بین سرمایه‌گذار و تولیدکننده داخلی را افزایش می‌دهد که به صلاح مملکت نیست.
زنوز همچنین قوانین و مقررات مربوط به این حوزه را مورد توجه قرار داد و ادامه داد: در همه کشورها قوانین به طور تدریجی توسعه پیدا کردند و تکمل شدند. در ایران هم مباحث قانونی به عنوان مانع جدی در امر سرمایه‌گذاری خارجی تلقی نمی‌شود.
عضو سابق هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی، نگاهی به سیاستهای گذشته ایران داشت و تاکید کرد: ایران به نام استقلال اقتصادی دچار انزوای اقتصادی شد و به اشتباه بر این عمل خود اصرار داشت تا اینکه دچار تحریم‌ها و تنش‌های جدی با دنیا شد. این موضوع عامل بازدارنده جدی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی به شمار می‌آید.
بر اساس اظهارات وی در حال حاضر بیشترین سهم سرمایه‌گذاری‌های خارجی ایران به بخش نفت، گاز و پتروشیمی مربوط می شود؛ در سالهای اخیر 70 درصد از کل سرمایه وارده بر حوزه انرژی مربوط به همین بخش شده و صنعت سهم بسیار ناچیزی دارد. از طرف دیگر طبق مطالعات بین‌المللی طی 5 سال گذشته، ایران بر اساس ظرفیتهای خود بین 141 کشور رتبه 51 تا 54 را به خود اختصاص می‌دهد در صورتی که طبق عملکرد نهایی، رتبه 110 را به دست آورده است.
زنوز در ادامه به نقاط قوت ایران از دید سرمایه‌گذاران خارجی اشاره و تشریح کرد: ذخایر گاز، هزینه پایین استخراج نفت، جمعیت 78 میلیونی با سطح درآمد متوسط، دسترسی به آبهای بین‌المللی، دسترسی به جوانان تحصیل کرده، دسترسی به بازارهای مجاور و تجارت ترانزیت، ساختار نیمه صنعتی و بخش‌خصوصی با سابقه و تعهدات بدهی خارجی ناچیز ایران، مهم ترین نقاط قوت ایران در این وادی هستند.
این استاد علم اقتصاد در بخش دیگری از سخنان خود به بحران مزمن بانکی کشور اشاره و تصریح کرد: نظام بانکی ایران باید اصلاح شود، ترازنامه‌های بانکی باید به تایید شرکتهای حسابرسی معتبر برسند، بانکهای غیرمجاز باید تعطیل شوند و تازمانی که این اصلاحات اتفاق نیفتد، بحران بانکی کشور برطرف نمی‌شود.
وی در پایان پیشنهادات خود را این چنین مطرح کرد: ثبات سیاسی، عضویت در کنوانسیونهای بین‌المللی، اجرای کامل و دقیق قوانین، کاهش بروکراسی، مبارزه با فساد مالی، شفافیت، یکسان سازی نرخ ارز و اتخاذ نظام ارزی شناور هدایت شده، تغییر سیاستهای تجاری و اصلاح ساختار بازار سرمایه از لازمه های موفقیت در جذب سرمایه‌گذاران خارجی است.