فرشته فریادرس: چین قصد دارد جاده ابریشم کهن را به یک کریدور مدرن ترانزیتی، تجاری و اقتصادی تبدیل کند که از شانگهای به برلین کشیده می‌شود. پروژه‌ای که به بزرگ‌ترین پروژه توسعه اقتصادی در تاریخ جهان با نام «جاده ابریشم 2» معروف است. جاده‌ای که «فردیناند ریختوفن» جغرافیدان آلمانی در سال ۱۸۷۷ نام ابریشم را روی آن گذاشت، خاور و باختر و جنوب آسیا را به هم و به شمال آفریقا و خاور اروپا پیوند می‌داد؛ مسیری که تا سده پانزدهم میلادی به‌مدت ۱۷۰۰ سال، بزرگ‌ترین شبکه بازرگانی دنیا بود. جاده ابریشم که نامش براساس تحقیقات سازمان ملل متحد، حتی از برند کوکاکولا در دنیا نیز شناخته شده‌‌تر است، طی سال‌های اخیر در صدر اخبار رسانه‌های معتبر دنیا قرار گرفته است. به‌طوری که حتی برخی تحلیلگران این پروژه را به‌عنوان نخستین تیر از چله رها شده در نبرد بین شرق و غرب بر سر سلطه بر اوراسیا می‌دانند. از این رو به نظر می‌رسد که هدف این پروژه ایجاد دگرگونی اساسی در نقشه اقتصاد جهان باشد.
در همین راستا، اتاق بازرگانی بین‌المللی جاده ابریشم، سال گذشته از سوی فدراسیون جهانی اتاق‌های بازرگانی (WCF) با هدف توسعه روابط اقتصادی میان 65 اتاق بازرگانی واقع در منطقه اوراسیا تاسیس شد. «گسترش تعاملات دو و چندجانبه کشورهای واقع در این منطقه در زمینه‌های تجارت»، «سرمایه‌گذاری»، «حذف موانع تجارت و سرمایه‌گذاری»، «افزایش همکاری‌های گمرکی» و «توسعه تجارت بین‌المللی» 5 هدف اتاق بازرگانی بین‌المللی جاده ابریشم به‌شمار می‌رود. حال با توجه به نقش مهم ایران در احیای جاده ابریشم، روز گذشته، رئیس اجرایی اتاق بازرگانی بین‌المللی جاده ابریشم (SRCIC)طی حکمی، رئیس اتاق ایران را به‌عنوان نایب رئیس این سازمان منصوب کرد. از همین رو، رئیس پارلمان بخش خصوصی نیز ضمن تاکید بر اینکه احیای جاده ابریشم از هر حیثی برای ایران توجیه اقتصادی دارد و می‌تواند متضمن منافع همه کشورها باشد، به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: احیای جاده ابریشم، می‌تواند فرصتی برای خروج ایران از انزوای اقتصادی در جهان فراهم و امکان اتصال ایران را به زنجیره ارزش اروپایی و آسیایی و سایر کشورهای جهان را ایجاد کند. به گفته وی، احیای جاده ابریشم، نقش بسزایی در تبادل روابط تجاری کشورهای دنیا دارد و می‌توان از آن به‌عنوان مدل جدیدی در توسعه روابط اقتصادی کشورها نام برد. از جمله مزایای احیای این جاده برای تجارت کشورها می‌توان به «تسریع در ترانزیت کالاها»، «کاهش هزینه‌های تمام شده»، «زمینه برای افزایش سرمایه‌گذاری» و «اشتغال‌زایی و ارزآوری» اشاره کرد. مشروح گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با غلامحسین شافعی رئیس پارلمان بخش خصوصی درخصوص «نقش و جایگاه ایران در احیای جاده ابریشم» را در ادامه می‌خوانید:
اخیرا خبری منتشر شد که حاکی از انتصاب شما به سمت «نایب رئیسی اتاق بازرگانی بین‌المللی جاده ابریشم» بود، حضور در چنین نهاد مهم بین‌المللی چه مزیتی می‌تواند برای کشورمان به همراه داشته باشد؟
نخستین تاثیری که حضور در چنین نهاد بین‌المللی می‌تواند برای کشور ما به همراه داشته باشد، این است که بتوانیم به ارائه توانمندی‌ها و ظرفیت‌های داخلی کشورمان در بخش‌های مختلف اقتصادی و تجاری در عرصه جهانی بپردازیم. بعد دیگر این مساله این است که می‌تواند افزایش همکاری بین اعضای اتاق بازرگانی بین‌المللی جاده ابریشم را فراهم سازد تا در نهایت توسعه روابط اقتصادی را رقم بزند و به احیای جاده استراتژیک ابریشم کمک کند.
ایران در احیای جاده ابریشم جدید که از آن به‌عنوان بزرگ‌ترین پروژه توسعه اقتصادی و ساخت و ساز در تاریخ جهان یاد می‌شود، چه نقشی را بر عهده دارد؟
اهمیت ژئواستراتژیک ایران در جاده ابریشم جدید چین، بر کسی پوشیده نیست و از آنجا که ایران همچون حلقه ارتباطی بین کشورهای جنوب شرقی و آسیای میانه از جمله افغانستان، پاکستان، هندوستان، قفقاز و نیز چین به شما می‌رود، می‌تواند زمینه را برای افزایش مبادلات تجاری هموارتر کند. حتی می‌توان گفت ایران نقشی ملی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در احیای جاده ابریشم دارد. از طرفی ایران به‌دلیل دسترسی به آب‌های آزاد و اتصال به اروپا و خاور دور در آسیا، نقش قابل‌توجهی برای توسعه مبادلات و مراودات اقتصادی در جهان بر عهده خواهد داشت. بر همین اساس، اتاق بازرگانی بین‌المللی جاده ابریشم با کمک گرفتن از اعضای خود که ایران نیز یکی از اعضای اثرگذار در این اتاق است، می‌تواند با تدوین برنامه‌های صحیح، نقش موثری را در اقتصاد منطقه و حتی جهان ایفا کند.
البته موضوعی که در این زمینه مطرح می‌شود، این است که آیا تنها دو کشور ایران و چین از احیای این جاده منتفع خواهند شد یا اینکه دامنه منفعت آن برای اقتصاد دیگر کشورها نیز گسترده خواهد بود؟
التزام چین به سمت جهانی شدن یکی از راه‌های ارتباطی کشورها است و موجب ایجاد رویکردی می‌شود که مبتنی بر روابط اقتصادی است. اگر ایران از این فرصت نیز بهره ببرد و در مسیری که از شمال این کشور می‌گذرد و به اروپا منتهی می‌شود، قرار گیرد این امر بسیار مفید و سودمند خواهد بود. از این‌رو، احیای جاده ابریشم، نقش بسزایی در تبادل روابط تجاری بین کشورها دارد و می‌توان از آن به‌عنوان مدل جدیدی در توسعه روابط اقتصادی کشورها نام برد. مدلی که علاوه بر اینکه می‌تواند متضمن منافع همه کشورها باشد، روابط اقتصادی و تجاری ایران و چین را مستحکم‌تر کند؛ چراکه اهمیت جاده ابریشم به‌عنوان یک فرصت طلایی در توسعه تجارت خارجی چین و ایران بر همگان آشکار بوده و هست. از این رو، ایران برای مشارکت در پروژه بین‌المللی جاده ابریشم با چینی‌ها و تکرار نقش تاریخی خود آمادگی لازم را دارد. ما نیز آینده روشن وخوبی را برای توسعه روابط ایران و چین، کشورهای منطقه و حتی جهان متصور هستیم.
احیای جاده ابریشم، چه مزایا یا منافعی را به‌طور خاص برای اقتصاد یا تجارت ایران به دنبال خواهد داشت؟
جاده ابریشم برای ایران از هر حیثی توجیه اقتصادی دارد و احیای راه ابریشم بهترین گزینه برای توسعه اقتصاد ما است؛ زیرا احیا و گسترش راه ابریشم منافع بسیاری برای ایران به‌عنوان چهارراه ارتباطی و مسیری مطمئن بین شرق دور و آسیای‌میانه با توجه به موقعیت مثال‌زدنی این کشور دربردارد. این مسیر جدید به‌عنوان گذرگاهی تجاری مسیر ترانزیت بسیاری از کشورهای منطقه بوده و رشد اقتصادی ایران را تضمین می‌کند. از سوی دیگر، فرصتی را برای ایران در جهت خروج از انزوای تاریخی و اقتصادی به همراه خواهد داشت و امکان اتصال ایران به زنجیره ارزش اروپایی و آسیایی را فراهم می‌کند.
اجرای این پروژه چه تاثیری می‌تواند در افزایش همکاری‌های اقتصادی و مبادلات تجاری کشورهای سراسر جهان داشته باشد؟
قرار گرفتن در جاده بین‌المللی ابریشم، منجر به افزایش تعاملات تجاری می‌شود و خود این امر زمینه را برای رفاه اقتصادی کشورها فراهم می‌کند زیرا پیشرفت و افزایش رفاه ملت‌ها در گرو چگونگی برقراری روابط تجاری با دیگر کشورهای جهان است که داشتن موقعیت استراتژیک یکی از راه‌های سهولت در افزایش این معاملات محسوب می‌شود. بر همین اساس، انتظار ما این است که با رفع تحریم‌های بین‌المللی و احیای جاده ابریشم، زمینه برای افزایش این تعاملات و نیز سرمایه‌گذاری‌های متعدد به‌وجود آید. از جمله مزایای احیای این جاده برای تجارت کشورها می‌توان به «تسریع در تزانزیت کالاها»، «کاهش هزینه‌های تمام‌شده کالاها» و «ترکیبی از حمل‌ونقل جاده‌ای و دریایی برای بسیاری از کشورها» اشاره کرد. از سوی دیگر، احیای جاده ابریشم تسهیل تجارت در عرصه جهانی از طریق ترانزیت کالا و حمل‌ونقل، زمینه افزایش سرمایه‌گذاری، اشتغال‌زایی و ارزآوری فراهم خواهد کرد.
احیای جاده ابریشم می‌تواند منجر به توسعه گردشگری کشورمان نیز شود؟
ایران از جاذبه‌های گردشگری فراوانی برخوردار است، اما ممکن است مقصدی به نام ایران برای بسیاری از گردشگران در نقاط دور شناخته‌شده نباشد، از این‌رو استفاده از واژه راه ابریشم برای جذب تقاضای گردشگر به نقاطی از کشور که توسط یونسکو شناسایی و معرفی شده‌اند، کار را برای جذب گردشگر خارجی تسهیل می‌کند. این امر خود می‌تواند به توسعه گردشگری کشور کمک زیادی کند. البته از آنجا که ایران از ظرفیت‌های بالقوه زیادی در بخش گردشگری بر خوردار است، باید تلاش کند که آنها را به بالفعل برساند تا از فرصت‌های به‌دست آمده به‌خوبی استفاده کند.
در جلسات آتی اتاق بازرگانی بین‌المللی جاده ابریشم، برنامه خاصی را در دستور کار خود قرار خواهید داد؟
یکی از برنامه‌های ما در اجلاس آتی اتاق بازرگانی بین‌المللی جاده ابریشم، این خواهد بود که تصمیمات جدیدی را در راستای «اعطای تسهیلات تجاری، فراهم کردن روادید تجاری برای تجار و تجارت ترجیحی» اتخاذ کنیم؛ تسهیل این موارد در مجموعه مبادلات اقتصادی کشورها نقش مهمی را ایفا خواهد کرد. از سوی دیگر، ما نیز به‌عنوان نماینده ایرانی حاضر در این اتاق، برنامه‌های بلندمدتی در همین زمینه تدوین و در اختیار اتاق بازرگانی بین‌المللی جاده ابریشم قرار خواهیم داد. ازجمله برنامه‌های ما ارائه توانمندی‌ها و ظرفیت‌های کشورمان برای کمک به احیای جاده ابریشم خواهد بود. از سوی دیگر، در داخل کشور نیز باید زیرساخت‌های لازم برای تحقق این امر ایجاد شود و چنانچه قوانین دست و پاگیری در این زمینه وجود دارد، اصلاح شود، همچنین با تدوین قوانین حمایتی و به‌روز کردن آنها می‌توان در این مسیر گام برداشت.