در هفتاد و نهمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی»، مجموعه‌ای از تحولات اخیر در دولایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه‌شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه‌شده توسط بزرگترین نهادهای اقتصادی بین‌المللی، در قالب داده‌های تازه مورد واکاوی قرار گرفته‌اند.
با گذشت قریب به دو سال از تهاجم روسیه به اوکراین، جهان همچنان متأثر از پیامدهای اقتصادی آن است. مسدود شدن حجم بالایی از دارایی‌های ارزی روسیه، تحریم تجارت کالاهای کلیدی این کشور، عدم دسترسی به سیستم پرداخت بین-المللی به موازات افزایش فشارهای اتحادیه اروپا برای جلوگیری از دور زدن تحریم‌ها، سبب شده تا علاوه بر کاهش 70 درصدی تجارت با آمریکا، وابستگی روزافزونی هم به کالاهای چینی ایجاد شود که یقیناً آینده اقتصاد روسیه را به شدت تحت تأثیر قرار خواهد داد.
چین هم با افزایش 60 درصدی سهمیه بخش خصوصی از واردات نفت، فرصت مغتنمی برای صادرکنندگان نفت متحد با خود، از جمله روسیه و ایران برای فروش نفت به این کشور فراهم آورده است. از سوی دیگر هند پس از ارائه مجوز تجارت با ارز ملی خود (روپیه) با 18 کشور به برخی از بانک‌ها، در تلاش است تا دلار را از تجارت نفت حذف کرده و تسویه‌های تجاری با بزرگترین صادرکنندگان، از جمله امارات و عربستان را با روپیه انجام دهد. اروپا هم علی‌رغم توقف واردات گاز از روسیه، حجم گاز مایع وارداتی خود را از آمریکا افزایش داده؛ موضوعی که به عقیده کارشناسان، در کنار بازگشایشی مجدد یکی از کارخانجات گاز مایع در تگزاس، سبب شده تا آمریکا در سال 2023 عنوان بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی جهان را به خود اختصاص دهد.
در سطح منطقه و در ادامه برنامه‌های اصلاحی، عربستان به موازات انجام مذاکراتی در باب تقویت مراودات حمل و نقل زمینی با اردن، به دنبال ارتقای همکاری‌های تجاری و اقتصادی با این کشور است. همچنین توافقنامه‌ای را با مصر و در باب احداث یک کارخانه تولید آمونیاک سبز در منطقه اقتصادی کانال سوئز امضا کرده تا جای پای خود را در بازار هیدروژن سبز که در آینده تقاضای بالایی را به خود جلب خواهد کرد، محکم کرده باشد. در این سو، ترکیه که به دنبال جذب سرمایه‌گذاری خارجی با هدف کاهش تورم و مقابله با بحران اقتصادی است، در خلال انعقاد توافق‌نامه‌های متعدد با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، امضای قراردادی را مبنی بر خرید بخشی از سهام بندر ازمیر با امارات متحده عربی در دست انجام دارد. متعهد شدن به افزایش حجم تجارت دو طرفه با آذربایجان و امضای قراردادی با عراق مبنی بر تأمین مالی تجارت خارجی با ارزهای ملی نیز از جمله اقدامات مثبت ترکیه در همین راستا است.
در بخش پژوهش‌های تازه، چهار گزارش مورد بررسی قرار گرفته است. گزارشی که توسط بانک جهانی و در مورد آخرین وضعیت اقتصادی چین منتشر شده، بیانگر بهبود نسبی اما شکننده‌ای است که با رکود طولانی مدت و کاهش سرمایه-گذاری در بازار املاک و مستغلات و کاهش تجارت خارجی چین در تقابل است. آنکتاد نیز ایجاد یک پنجره واحد الکترونیکی برای تجارت را به همراه تمامی الزامات مترتب بر آن، به منظور تسهیل و توسعه تجارت، در قالب یک گزارش توصیه نموده است. آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر و سازمان تجارت جهانی نیز طی یک پروژه مشترک، نقش هیدروژن سبز در انتقال جهانی به اقتصاد کم‌کربن را تبیین کرده‌اند. نهایتاً بانک توسعه آسیایی، در جدیدترین به روزرسانی گزارش مربوط به چشم‌انداز توسعه آسیا، انعطاف‌پذیری این منطقه را در مواجهه با چالش‌های اقتصاد جهانی پیش‌بینی کرده است.
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در حرکتی منسجم و کارشناسی، تهیه و انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران در دستور کار قرار داده است و در این گزارش‌ها مسائل مهم روز از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران موردبحث و بررسی قرار می‌گیرند.
متن کامل هفتاد و نهمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را اینجا بخوانید.