پیامدهای مثبت و منفی زنجیره جهانی ارزش

گزارش «زنجیره جهانی ارزش: شکل‌گیری، عملکرد و پیامدها» از سوی مرکزپژوهش‌های اتاق ایران منتشر شد. در مقدمه این گزارش آمده است: ظهور اولین زنجیره‌های ارزش جهانی در اواخر قرن پانزدهم، نقطة عطفی در تجارت جهانی بود. زنجیره‌های ارزش جهانی، شبکه‌های پیچیده‌ای از فعالیت‌های تولیدی و خدماتی هستند که در سراسر جهان توزیع شده‌اند. این زنجیره‌ها شامل مراحل مختلف تولید از طراحی تا توزیع، می‌شوند.

در بخشی از گزارش تصریح شده است: شرکت‌ها به‌طور فزاینده‌ای از زنجیره‌های ارزش جهانی برای تولید کالا و خدمات با کارایی بیشتر استفاده می‌کنند. این امر منجر به افزایش تجارت، سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی شده‌ است.

پیشرفت‌های تکنولوژیکی مانند رایانش ابری و اینترنت اشیاء، هماهنگی زنجیره‌های ارزش جهانی را آسان‌تر کرده‌ است. آزادسازی تجاری، تجارت بین‌المللی را تسهیل کرده و به رشد زنجیره‌های ارزش جهانی کمک کرده‌است. شرکت‌های چندملیتی نقش مهمی در ایجاد و مدیریت زنجیره‌های ارزش جهانی ایفا می‌کنند.

چارچوب‌های نظارتی مانند موافقت‌نامه‌های تجاری بر ساختار و عملکرد زنجیره‌های ارزش جهانی تأثیر می‌گذارند.

زنجیره‌های ارزش جهانی می‌توانند منجر به افزایش کارایی، کاهش هزینه‌ها و نوآوری بیشتر شوند و به رشد اقتصادی و افزایش سطح زندگی در سراسر جهان کمک کنند. در عین حال، زنجیره‌های ارزش جهانی می‌توانند منجر به کاهش اشتغال، نابرابری اقتصادی و آسیب‌های زیست‌محیطی شوند.

در شرایط اختلالات ناشی از شوک‌های اقتصادی یا رویدادهای سیاسی تنش‌زا، تنیدگی کشورها و شرکت‌ها در زنجیره‌ها می‌تواند آسیب‌پذیری آن‌ها را افزایش دهد. افزون بر این، زنجیره‌ها می‌توانند چالش‌هایی را در زمینه حکمرانی و نظارت ایجاد کنند. زنجیره‌های ارزش جهانی به احتمال زیاد در سال‌های آینده به تکامل خود ادامه خواهند داد.

پیشرفت‌های تکنولوژیکی مانند هوش مصنوعی و رباتیک، احتمالاً تأثیر قابل‌توجهی بر زنجیره‌های ارزش جهانی خواهد داشت. اهمیت پایداری و مسئولیت اجتماعی در زنجیره‌های ارزش جهانی، به‌طور فزاینده‌ای مورد توجه قرار خواهد گرفت.

سیاست‌های اقتصادی مانند سیاست‌های تجاری، سرمایه‌گذاری و سیاست‌های صنعتی می‌تواند بر ادغام یک کشور در زنجیره‌های ارزش جهانی، تاثیرات تعیین‌کننده‌ای بگذارد. سرمایة انسانی ماهر و آموزش‌دیده برای عملکرد مؤثر در زنجیره‌ها ضروری است. زیرساخت‌های فیزیکی مانند بنادر، جاده‌ها و شبکه‌های ارتباطی برای جابه‌جایی روان کالاها و خدمات ضروری است. ثبات ژئوپلیتیکی و حکمرانی مدبرانه برای ایجاد محیطی قابل پیش‌بینی برای سرمایه‌گذاری و تجارت ضروری است. عوامل فرهنگی و نهادی مانند هنجارهای مشترک کسب و کار و چارچوب‌های حقوقی قوی می‌تواند همکاری بین کشورها در قالب زنجیره‌ها را تسهیل کند.

متن کامل گزارش «زنجیره جهانی ارزش: شکل‌گیری، عملکرد و پیامدها» را از اینجا بخوانید.