تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی با مجموعه وسیعی از فناوری‌ها و ترکیبی از سخت‌افزار، نرم‌افزار، رسانه، سیستم‌های پخش و توزیع اطلاعات جایگاه تاثیرگذاری در کسب و کارهای امروزی پیدا کرده است. این تکنولوژی‌ها اولین بار در کشورهای توسعه یافته ظهور یافته و سپس از طریق فرایند اشاعه به برخی کشورهای در حال توسعه وارد شده است که البته به دلیل فقدان برخی زیرساخت‌ها در این کشورها، همواره مشکلاتی بر سر راه آنها وجود داشته است.
تکنولوژی امروزی تغییرات بنیادی شدیدی در جوامع سنتی پدید آورده و تصمیم‌گیری در زمینه به کار بستن یک تکنولوژی خاص اطلاعاتی ممکن است پیامدهای فوری اقتصادی به دنبال داشته و یا بر ساختار اجتماعی کشورها اثرگذار باشد.
در تحلیل پیچیدگی اقتصاد، جامعه و فرهنگ نویی که بواسطه انقلاب تکنولوژی در حال پدید آمدن است، باید گفت که تکنولوژی مسیر جامعه را تعیین نمی‌کند. جامعه نیز مسیر تحولات تکنولوژیک را مشخص نمی‌سازد، به نحوی که نتیجه نهایی به الگوی پیچیده‌ای از تعاملات بستگی دارد.
وضعیت کسب و کارهای مبتنی بر تکنولوژی در ایران
کمتر از یک دهه از عمر استارتآپها در ایران می‌گذرد. اوایل توجه چندانی به کسبوکارهای نوین نمی‌شد که شاید علتش ابهام در موفقیت و استقبال مشتریان از آنها بوده است. حالا که موفقیت آنها امری غیرقابل انکار است، انتقادات متعددی از سوی کسبوکارهای سنتی مطرح شده و در مواردی حتی فعالیت این نرم افزارها غیرقانونی خوانده شده است.
طبق تعاریف موجود، استارتآپها و کسب و کارهای نوین روشی از فعالیت اقتصادی است که قسمتی از آن مبتنی بر فناوری است. هر کسب و کار که بر پایه فناوری است، لزوما استارت‌آپ نیست، ولی همه استارتآپها به طرزی از وب، موبایل، اینترنت و تکنولوژی های جدید استفاده می‌کنند تا رشد بالایی داشته باشند و به تعداد کاربران بالایی برسند. ایران نسبت به بسیاری از کشورهای توسعه یافته در راه‌اندازی استارتاپ‌های نوین نوپا حساب می‌شود؛ حتی عده‌ای معتقدند ایران استارتاپ به معنای واقعی ندارد و اکثر ایده‌هایی که پیاده شده، قبلا در دیگر کشورها اجرا شده است. این همان اشاعه نوآوری از کشور توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه است و همچنین نظر آن دسته از افرادی که معتقدند این کسب و کارها، بومی نشده‌اند را تائید می‌کند.
در ایران استارت‌آپ‌هایی همچون اسنپ و دیجی‌کالا مشغول به فعالیت هستند. گفته می شود اسنپ از نسخه اوبر الگوبرداری کرده است و دیجی کالا از نسخه آمازون. با تمام این اوصاف، این دو استارت آپ با اقبال خوبی مخصوصا از سوی جوانان روبه رو شده اند. یکی از رانندگان اسنپ به خبرنگار «پایگاه خبری اتاق ایران» می گوید: «برای من جالب است که اکثر مسافران، جوان ودانشجو هستند و نسبت خانم‌ها نیز بیشتر از آقایان است.»
رینگرام معتقد است مردم و به ویژه جوانان دارای مهارت‌های مربوطه برای رسیدن به آرامش به تکنولوژی فناوری اطلاعات و ارتباطات پناه می برند. ابزارهای فاوا مثل دارو شده و بجای ایجاد ارتباط عمیق و گسترده در بین خانواده و اجتماع، سرعت را پیشکش می‌کنند. جوانان به عنوان بزرگترین تولید کنندگان و مصرف کنندگان دانایی در جامعه بوده و دسترسی به فناوری‌ها مهم‌ترین بستر برخورداری از دانایی است.
از سوی دیگر، این استارتآپها توانسته‌اند بازار اشتغال مناسبی برای جوانان فراهم کنند که یکی از شاخص‌های توسعه اقتصادی، است. مطالعات استنفورد نشان میدهد که استارتآپها بزرگترین ایجادکننده مشاغل هستند. تحقیق دیگری نشان میدهد که در میان ذی‌نفعان این برنامه‌ها، 72 درصد از شغل‌ها توسط شرکت‌های موجود و 10 درصد توسط استارتآپها ایجاد شده‌اند. البته این شغل‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که استارتآپ‌های به وجود آمده، به سرعت ناپدید نشوند. یعنی استارتآپها باید بادوام باشند تا بتوانند اشتغالزایی کنند. وقتی یک گروه استارت‌آپ به سن پنج سالگی می‌رسد، سطح اشتغال این گروه 80 درصد زمانی است که در آغاز کار بود. مثلا در سال 2000، استارت‌آپ سه میلیون و 99 هزار و 639 شغل ایجاد کرد. در سال 2005، کل اشتغال‌شان دو میلیون و 412 هزار بود؛ یعنی حدود 78 درصد از رقمی که در آغاز کار بوده است. اما با تمام این اوصاف می توان استارتآپها را در اشتغالزایی موثر دانست.
دیده می‌شود که اکثر رانندگان اسنپ جوان و شاید دانشجو هستند؛ در حالیکه این افراد شاید به دلیل وقت محدود خود نتوانند در سیستم‌های سنتی حمل و نقل مانند آژانس فعالیت داشته باشند.
امروزه دیدگاه‌های مختلفی از سوی فعالان اقتصادی نسبت به استارتآپها وجود دارد. برخی آن را باعث مدرن شدن کسبوکارهای سنتی دانسته و منفعت آن را متوجه مصرف‌کنندگان می‌دانند. از آن‌سو، عده‌ای دیگر وجود آنها را برابر با به خطر افتادن اشتغال جوانان و با تهدید روبه‌رو شدن کسبوکارهای سنتی می‌دانند.
به گفته محسن احتشام، عضو هیات نمایندگان اتاق ایران، کسبوکارهای سنتی به اشتباه فکر می‌کنند استارتآپها در کوتاه مدت خطر‌آفرین هستند، اما در واقع آنها فرصتی هستند تا کسبوکارهای سنتی خودشان را با تجارت اخلاقمند و سود منصفانه تطبیق دهند.
علی محمد زمانی، نایب رئیس کمیسیون جوانان، کارآفرینی و کسبوکارهای نوین و دانش‌بنیان از جمله کسانی است که معتقد است اگر استارتآپها، اشتغالی در سطح نیاز کشور ایجاد نکند و یا اشتغال موجود را با تهدید روبه‌رو کند، در حال حاضر نمی‌تواند الگوی خوبی برای ما باشد. این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران پیش از این به «پایگاه خبری اتاق ایران» گفته است: «ما در شرایطی هستیم که تا سال 1400 حدود شش یا هفت میلیون تحصیل‌کرده دانشگاهی وارد بازار کار می‌شوند. با این وضعیت، اگر قرار است تکنولوژی‌ای وارد شود که اشتغالی در سطح نیاز کشور ایجاد نکند؛ یعنی یک میلیون نفر در سال، و یا اشتغال موجود را هم با تهدید روبه‌رو کند، در حال حاضر نمی‌تواند الگوی مناسبی برای ما باشد.»
موانع پیش روی کسب و کارهای مدرن در ایران
تمام این شرایط باعث شده نگرانی هایی از سوی کسب و کارهای سنتی بوجود آید و ادامه حیات آنها را با مشکل مواجه سازد. البته تقابل دو سیستم سنتی و مدرن تنها مختص به کشورهای در حال توسعه مانند ایران نیست. بلکه در کشوری مانند آلمان نیز اعتراض هایی از سوی صنف رانندگان نسبت به اوبر صورت گرفت که به دلیل قوی بودن اصناف، اوبر در این کشور ممنوع اعلام شد.
در پی این اعتراض‌ها در ایران، رییس اتحادیه مشاوران املاک اعلام کرده است که اپلیکیشن "دیوار" را خراب خواهد کرد، چرا که باعث ضرر به صنف مشاوران املاک شده و از سوی دیگر ریسک معاملات را بالا برده است.
محمود واعظی، وزیر ارتباطات درباره انتقاداتی که از فعالیت نرم‌افزارهای حمل و نقل صورت می‌گیرد، گفته است: «کسب و کارهای سنتی نمی‌توانند جلوی تکنولوژی را گرفته و برای کسب و کارهای جدید ایجاد مشکل کنند.» اینها مشکلات و موانعی است که کسب و کارهای مدرن ایران به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌ها با آن مواجه هستند و باید منتظر ماند و دید که آنها روز به روز بر مشکلات آنها افزوده می شود یا گام های عملی برای حمایت از آنان برداشته خواهد شد.