رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی شیراز، گفت: تهیه اسناد آمایش استانی از زمان برنامه چهارم توسعه به تعویق افتاده بود. به‌موجب حکم جزء «1» بند «الف» ماده 26 قانون برنامه ششم توسعه، تهیه اسناد ملی و استانی آمایش سرزمین در طول سال اول اجرای قانون برنامه، بر عهده دولت قرار گرفت. تدوین سند آمایش استان فارس به کارفرمایی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان با الگوی آینده‌نگاری از سال 1391 آغاز شد و درنهایت در سال 1398 به تصویب رسید. اقدام خوب سازمان برنامه بودجه استان فارس اجرای طرح مطالعاتی پایش طرح مذکور بود که به‌نوبه خود منحصربه‌فرد است.
محمدصادق حمیدیان در گفت‌وگو با «اتاق ایران آنلاین» گفت: طرح آمایش استان فارس با الگوی آینده‌نگری توأم با پیمایش و سناریونگاری خبرگان در استان فارس موردمطالعه قرار گرفت.
او ادامه داد: از نقاط قوت سند آمایش استان فارس می‌توان به پهنه‌بندی و تعیین اولویت و محدودیت هر پهنه و تعیین راهبردهای آمایش استان اشاره کرد، به‌طوری‌که در هر پهنه ظرفیت‌ها و محدودیت‌ها لحاظ شده است و می‌توان بر مبنای آن برنامه‌های توسعه را لحاظ نمود.
به گفته رئیس اتاق شیراز مهم‌ترین مسئله عدم توجه مسئولان به مفهوم توسعه است. متأسفانه سالیان متمادی است که توسعه کشور قربانی مسائل جانبی و سیاسی شده و بسیاری از مسئولان با انگیزه‌های مختلف این مهم را کنار گذاشته و حتی برخلاف توسعه پیش رفته‌اند. نگاهی به شاخص‌های درآمد سرانه، برابری قدرت خرید، توسعه انسانی، درآمد پایدار و سایر شاخص‌ها مانند مسائل زیست‌محیطی، فقر، آزادی، تحصیلات و غیره گواه عقب رفت کشور در مسیر توسعه است.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران تصریح کرد: اولین نقطه‌ضعف در تدوین اسناد و برنامه‌ریزی در کشور و به‌خصوص در سطح استانی و سطوح پایین‌تر، نبود آمار و یا شفاف نبودن آن هست. به‌علاوه بسیاری از اطلاعات موردنیاز به‌روز نبوده و برآوردهای آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. همین مسئله باعث ایجاد اریب در تحلیل‌های آماری می‌شود و بنابراین برنامه‌ریزی بر مبنای آن دقیق و صحیح نخواهد بود. این مشکل در تهیه سند آمایش استان نیز مستثنی نیست.
حمیدیان ادامه داد: برنامه‌ریزی و اهداف سند با توجه به وضع موجود تدوین‌شده اما نکته مهم آسیب‌شناسی وضع موجود است. چه‌بسا استان در حوزه‌ای ظرفیت داشته که به دلیل سهل‌انگاری و بی‌توجهی این ظرفیت از بین رفته است و اکنون با تمرکز بر تقویت آن می‌توان آن را احیا کرد. به‌علاوه وضع موجود هر بخش و هر منطقه استان در سند آمایش بیان‌نشده است.
حمیدیان اشاره کرد: در تدوین سند آمایش استان مسئله تحریم‌ها و احتمال تداوم آن لحاظ نشده است. متأسفانه متوسط رشد اقتصادی صفر حدود یک دهه یعنی از بین رفتن زیرساخت‌ها، عدم سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی، منفی شدن تشکیل سرمایه ناخالص، تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی، از بین رفتن فرصت‌ها و بسیاری موارد دیگر. بنابراین اگر واقع‌بینانه بنگریم وجود تحریم‌ها یکی از موانع اصلی تحقق اسناد آمایش هست که در به‌روزرسانی آن‌ها باید به آن توجه کرد.
او به یکی از موانع سند آمایش سرزمین اشاره کرد: عدم توجه به بودجه لازم برای تحقق هر یک از برنامه‌ها یکی دیگر از ایرادات سند آمایش استان است. این‌که بهترین هدف و برنامه را تدوین کنیم اما منابع مالی لازم برای دستیابی به آن را نداشته باشیم و یا دستور کاری برای تخصیص منابع نداشته باشیم درواقع دستیابی به اهداف و برنامه‌ها را غیرممکن نموده‌ایم.
حمیدیان گفت: هرچند ظرفیت‌ها و اولویت‌های هر منطقه استان ارائه‌شده لکن نحوه ارتباط مناطق مختلف لحاظ نشده است. همچنین نحوه ارتباط استان با سایر استان‌های کشور و چگونگی ایفای نقش استان مشخص نشده است. نقش روستاها و مناطق عشایرنشین بسیار کمرنگ است. همچنین جایگاه و نقش استان در اقتصاد منطقه‌ای و بین‌المللی در نظر گرفته نشده است.
رئیس اتاق شیراز افزود: سند آمایش اهداف و برنامه‌های توسعه را تدوین می‌کند اما در سند آمایش استان فارس عوامل اجتماعی، فرهنگی، رفاهی و غیره لحاظ نشده است، که درواقع برنامه توسعه را تک‌بعدی بررسی کرده است.
او تصریح کرد: ارتباط بخش‌های مختلف و چگونگی ایجاد و توسعه زنجیره‌های ارزش تولید و قرار گرفتن استان در زنجیره ملی و منطقه‌ای در سند آمایش استان لحاظ نشده است. به‌علاوه این‌که این سند در نبود سند توسعه صنعتی استان تهیه‌شده و پیش‌نیاز توسعه اقتصادی استان وجود چنین اسناد بالادستی است. همچنین مأموریت‌های توسعه و راهبردها بسیار کلی بیان‌شده است. بایستی برنامه‌ها به‌صورت دقیق و جزئی و باقابلیت اجرا مطرح شوند. همچنین باید متناظر با هر هدف کلی برنامه و راهبرد تعریف شود که در سند آمایش استان دیده نمی‌شود.
به گفته حمیدیان تأثیر سیاست‌ها و راهبردهای سند بر بخش‌های مختلف دیده نشده است. این‌که هر برنامه چه پیامد مثبت و یا هزینه فرصت یا هزینه واقعی به‌صورت کلی و جزئی به‌جا می‌گذارد باید مورد تحلیل قرار گیرد.
حمیدیان درباره کارآمدتر شدن برنامه آمایش سرزمین و توسعه منطقه‌ای پیشنهاد کرد تا در سند آمایش ویرایش شده یا به‌روزرسانی شده ایرادات فوق و نقاط ضعفی که نخبگان به آن اشاره می‌کنند، لحاظ شود و به‌زودی این سند تکمیل و به مرحله بهره‌برداری برسد؛ چراکه هر چه فاصله مطالعه تا تصویب سند بیشتر شود از اعتبار و واقعی بودن آن با توجه به شوک‌های مبتلابه کشور می‌کاهد.
رئیس اتاق شیراز تصریح کرد: در کنار توجه به نقاط ضعف و تهدیدهای موجود در سند آمایش استان لازم است برای جلوگیری از هدررفت هر چه بیشتر منابع کشور با برطرف کردن مشکلات و نقاط ضعف و تهدیدها مسیر توسعه را هموار کرد. باید نیازهای استان برای توسعه و زیرساخت‌ها و طرح‌های عمرانی در نظر گرفته شود.