کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران نشستی با موضوع «حاکمیت شرکتی، خلق ارزش و دوام کسب‌وکارها» برگزار کرد.
در ابتدای این نشست محمود اولیایی، رئیس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران از اهمیت توجه به حاکمیت شرکتی گفت: برای پایداری کسب‌وکارهای فعال در بخش خصوصی، باید به موضوع حاکمیت شرکتی توجه کنیم. باید در این مسیر به تجربه دنیا و اصول علمی حاکم در این مسیر توجه کنیم.
اولیایی گفت: در بنگاه‌های خصولتی اگر به اصل حاکمیت شرکتی توجه شود، مانع اصلی در مقابل فساد خواهد بود و مسیری برای شفافیت عملکرد بنگاه‌ها با تکیه به اصول حکمرانی خوب خواهد بود.
رئیس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران تصریح کرد: برخی معتقدند که حاکمیت شرکتی باعث زیاد شدن بروکراسی می‌شود ولی واقعیت این است که باید به این مفهوم و کارایی آن در توسعه بنگاه‌ها توجه شود.
حسن فروزان‌فرد، نایب‌رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تأمین مالی اتاق ایران گفت: حاکمیت شرکتی به‌عنوان پیش‌نیاز تداوم نسلی شرکت‌هاست. ما چند شرکت بالای صدسال در ایران داریم؟ پاسخ به این پرسش ما را وامی‌دارد که به اهمیت حاکمیت شرکتی پی ببریم. نسبتی بین بقا، توسعه‌یافتگی و عمر شرکت‌ها وجود دارد.
فروزان‌فرد ادامه داد: برای پی بردن به اهمیت حاکمیت شرکتی، باید به مالکیت خصوصی توجه شود؛ مالکیت خصوصی در طول زمان مورد بی‌احترامی قرار گرفته است؛ مهم‌ترین تفاوت ما با جوامع پیشرفته این است که مالکیت خصوصی همچنان در ایران مورد احترام نیست.
او تصریح کرد: بخش خصوصی همیشه از اینکه برای بلندمدت خود سرمایه‌گذاری کند، می‌ترسید. عدم ثبات مالکیت خصوصی، باعث کوتاه‌مدت شدن عمر سرمایه‌گذاری شده است.
نایب‌رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تأمین مالی اتاق ایران افزود: موضوع حاکمیت شرکتی پاشنه آشیل توسعه اقتصادی و توسعه بنگاه‌داری است.
به گفته فروزان‌فرد شگفت‌انگیزترین یافته علمی، تأسیس شخصیت حقوقی اقتصادی است. قبل از آن نحوه تعامل با افراد به‌گونه دیگری بود. در مسیر حاکمیت شرکتی، ریسک‌ها توزیع می‌شود. با این تحول، نظام شرکت‌ها متحول شد و زمینه را برای عملیات جدی‌تر فراهم کرد.
فروزان‌فرد به مکانیزم قانون‌نگاری در کشور اشاره کرد و آن را با قوانین کشورهای دیگر مقایسه کرد: در کشورهایی مثل هلند و انگلستان جامعه به اهمیت شرکت‌ها پی برده و برای تسهیلگری در مسیر آن، عرف جامعه خود را رعایت کرده و این عرف به قانون تبدیل‌شده است. در کشورهای درحال‌توسعه مثل ما، قانون می‌خواهد زمینه توسعه را فراهم کند درحالی‌که در برخی از کشورها توسعه اقتصادی، زمینه تثبیت قانون را فراهم کرده است. هنوز هم وضعیت این‌گونه است. در ادامه این مسیر به قانون تأسیس شرکت‌های سهامی دست‌یافتیم.
او ادامه داد: ما در عرصه‌ای کار می‌کنیم که هیچ مکانیسم روشنی برای اطمینان بخشی در زمان تأسیس شرکت‌ها وجود ندارد. یعنی به قانون به‌عنوان ابزار پیشگیرانه نگاه نکرده‌ایم. ورود ما به قانون و اساسنامه شرکت‌ها موقع بروز مشکلات است.
فروزان‌فرد تصریح کرد: اگر به حداقل‌های قانون تجارت در تأسیس شرکت‌ها توجه کنیم، بخشی از حاکمیت شرکتی را درک کرده‌ایم.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران افزود: در قالب استانداردهای مدیریتی، توسعه رخ می‌دهد. ابزار قانون در قالب حاکمیت شرکت این استانداردها و درنتیجه توسعه شرکت‌ها را فراهم می‌کند. این مسیر زمینه پایداری و اجماع را فراهم می‌کند. البته ما در حد قانون هم، احترامی برای تشکیل شخصیت حقوقی قائل نشده‌ایم. نظام تأسیس شرکتی که به قانون توجهی ندارد، نمی‌تواند پرچم‌دار توسعه باشد.
او تاکید کرد: یک مؤسس و سهامدار اگر به حقوق خودآگاه نباشد نمی‌تواند از ابزارهای توسعه به‌خوبی استفاده کند. شخصیت حقوقی بهترین ظرفیت توسعه بنگاه‌هاست و ناآگاهی نسبت به آن، مانع توسعه بنگاه‌هاست. حتی نمونه بنگاه‌های موفق در دهه 40، در ایران به ادبیات شخصیت حقوقی مسلط نبودند. شرکت لاجوردی‌ها و خیامی، و گرامی در دوره اوج بخش خصوصی فعالیت می‌کردند ولی حساسیت درستی در زمان تأسیس بنگاه خود نداشتند و نظام حکمرانی خانوادگی بر بنگاه‌ها حاکم بودند. برای همین با فوت مؤسس، بنگاه به مشکل برمی‌خورد.
فروزان‌فرد گفت: شرکت بوتان البته شیوه دیگری در پیش گرفت؛ موسسان این شرکت سازوکاری در بین خود چیدند که بقای خود را تضمین کردند. بوتان می‌تواند سهمی در توسعه ملی داشته باشد. روزمره بوتان برای حل نارضایتی‌ها نمی‌گذرد. بهره‌وری با نظام همکاری بین شرکت‌ها مرتبط است.
در ادامه اولیایی، رئیس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران گفت: قوانینی که عرف را تبدیل به قانون می‌کند، از اقبال عمومی برخوردار است و قدرتمند می‌ماند. حتی در 90 درصد شرکت‌های پتروشیمی که به لحاظ اقتصادی توانمند هستند، حاکمیت شرکتی موردتوجه نیست و نظر و دیدگاه مدیرعامل تعیین‌کننده است.
در ادامه این نشست مسعود قنبری، مدیرعامل صرافی بانک مسکن درباره تاریخچه شکل‌گیری حاکمیت شرکت گفت: کمپانی بزرگ در کشورهای بزرگ این مفاهیم را موردتوجه قرار دادند. در گذشته شاید نیازی هم به وجود این مفاهیم نبود ولی با بزرگ‌تر شدن بنگاه‌ها، باید به افرادی برای مدیریت کسب‌وکار نمایندگی می‌دادند. این موضوع به چالشی تبدیل شد که باید چاره‌اندیشی می‌شد و ذینفع‌ها توسعه پیدا کرد و محدود به سهامداران نبود.
قنبری ادامه داد: در کشور ما مقررات حاکمیت شرکتی در سه گروه موردتوجه قرار گرفته است: دستورالعمل حاکمیت شرکتی سازمان بورس در سال 1396؛ دستورالعمل حاکمیت شرکتی وزارت امور اقتصادی و دارایی؛ دستورالعمل حاکمیت شرکتی بانک مرکزی. کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران هم در تلاش است مقررات حاکمیت شرکتی را تدوین کند و آن را به‌صورت توصیه به شرکت‌ها ابلاغ کند.
او در ادامه به تجربه توسعه نظام حاکمیت شرکتی در گروه مالی بانک مسکن اشاره کرد.
بعد از آن رئیس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران تصریح کرد: زمانی حکمرانی شرکت‌ها به سهامداران توجه می‌کرد ولی الآن به ذینفعان هم توجه می‌کند. الآن دنیا به حاکمیت شرکت‌ها به‌صورت الزام استراتژیک توجه می‌کنند و ما هم باید در این مسیر گام برداریم.
در ادامه این نشست، علی چاغروند، معاون کمیسیون‌ها، مجامع و شوراهای اتاق ایران هم گفت: بررسی حاکمیت شرکتی و ارتباط عوامل اثرگذار در پایداری بنگاه‌ها بسیار مهم است.
چاغروند با تبیین ساختار حقوقی اتاق ایران گفت: درباره اتاق ایران دو رویکرد وجود دارد: در حوزه کلان اتاق بین حاکمیت و اعضایش ایفای نقش می‌کند. در سطح خرد اتاق تشکل هست و مشاوره سه قوا است.
معاون کمیسیون‌ها، مجامع و شوراهای اتاق ایران به اتاق‌های دولت‌محور و خدمات‌محور و تفاوت آن‌ها با اتاق‌های فناورمحور اشاره کرد: اتاق‌های بازرگانی با توجه به این دسته‌بندی‌ها می‌تواند در ردیف حاکمیت شرکتی قرار گیرد و ریسک بنگاه را کنترل کند. اتاق ایران هم می‌تواند در سرفصل‌های مختلفی چون کنترل ریسک بنگاه‌ها، در یکی از شاخص‌های دویینگ‌بیزنس مفید باشد. کمیسیون‌های 20 گانه تخصصی در این مسیر فعالیت می‌کنند.
او در ادامه به خدمات حوزه معاون کمیسیون‌ها، مجامع و شوراهای اتاق ایران و ارتباط آن‌ها با بنگاه‌ها و تشکل‌های اقتصادی اشاره کرد. برای تاثیرگذاری در سیاست‌های دولت از ظرفیت‌های مختلف کمیسیون‌های تخصصی و تشکل‌ها استفاده می‌کنیم.
چاغروند با اشاره به وضعیت اتاق‌های نسل سوم ادامه داد: اتاق‌های نسل سوم خدمات محور هستند؛ با استفاده از ظرفیت کمیسیون‌های تخصصی، مجموعه خدماتی را که برای کسب‌وکارها مهم است، طراحی می‌کنیم.
او با اشاره به ارتباط مسئولیت اجتماعی و توسعه پایدار اشاره کرد: اتاق ایران و در رأس آن کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران توجه به حاکمیت شرکتی را برعهده دارد. در این کمیسیون مسئله خدمات محوری در اتاق ایران تشریح شده و ابعاد آن به گفت‌وگو گذاشته می‌شود.
در بخش دیگر این نشست، رئیس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران گفت: اتاق ایران به حاکمیت شرکتی توجه دارد. البته ممکن است چارچوب مشخصی نداشته باشد ولی در این مسیر تلاش می‌کنیم. در حوزه حاکمیت شرکتی چهارچوب‌هایی تهیه می‌کنیم، کمیته ریسک، حسابرسی، انتصابات شکل می‌دهیم ولی همان‌طور که عنوان شد، باید روحی بر موضوع حاکمیت شرکتی جاری باشد. باید به دو بخش مهندسی نرم و مهندسی سخت توجه کنیم.
فروزان‌فرد هم گفت: آشنایی با قانون و استانداردها برای هر فعال اقتصادی بسیار مهم است. حاکمیت شرکتی برای خلق ثروت است؛ سودآوری در کوتاه‌مدت ممکن است ولی حاکمیت شرکتی ابزارهای تولید ثروت را موردتوجه قرار می‌دهد. باید مسیر خلق ثروت را بشناسیم. تولید سود برای انتقال بین نسلی کافی نیست
معاون کمیسیون‌ها، مجامع و شوراهای اتاق ایران هم تصریح کرد: در کنار مسائل آموزش و فرهنگ‌سازی که توسط اتاق ایران موردتوجه است، باید اتاق ایران حاکمیت شرکتی را از خود شروع کند و در این زمینه پیشرو باشد.