معاون بازرگانی راه آهن با اشاره به افزایش همکاری‌های ریلی ایران و افغاستان گفت: در حال حاضر، میزان جابه‌جایی بار از این مسیر ۱۰ هزار تن در ماه است، اما پیش‌بینی می‌شود که این مقدار حداقل به ۱۰۰ هزار تن در ماه افزایش یابد. ظرفیت کلی این خط، جابه‌جایی ۶ میلیون تن بار و یک میلیون مسافردر سال در نظر گرفته شده است.
مرتضی جعفری، معاون بازرگانی و بهره‌برداری خط آهن ایران، درباره سطح همکاری‌ها و تبادلات ریلی بین ایران و افغانستان، چشم‌انداز این روابط و همچنین دستاورد سفر به کابل و هرات و دیدار با مقامات امارت اسلامی افغانستان و فعالان حوزه توسعه خط آهن بین دو کشور، اظهار داشت: در جریان این سفر، جلساتی با والی هرات، اتاق صنایع و معادن و تجار این ولایت برگزار شد.
او هدف اصلی این نشست‌ها را توسعه صادرات به افغانستان و تسهیل ترانزیت بار از طریق ایران و دیگر کشورهای همسایه، به‌ویژه از مرز شمتیغ، عنوان کرد و گفت: یکی از موضوعات مهم این مذاکرات، بررسی بخش چهارم الف خط آهن خواف-هرات بود که ۴۳ کیلومتر طول داشته و امکان جابجایی ماهانه ۱۰ هزار تن بار را فراهم کرده است و قابل افزایش تا هزار ۱۰۰ تن ظرفیت است.
جعفری افزود: در ادامه این سفر، در کابل نیز جلساتی با وزیر صنعت افغانستان، آقای عزیزی، و معاون خط‌آهن وزارت فواید عامه این کشور برگزار شد. یکی از توافقات مهم در این دیدارها، حمل‌ونقل بارهای ترکیه به افغانستان و بالعکس از طریق شبکه ریلی ایران بود.
جعفری درباره چگونگی روند فنی و هماهنگی‌های لازم برای استفاده از خط آهن ایران توسط تاجران افغانستان توضیح داد: ابتدا شرکت‌های تجاری باید با فورواردرهای ایرانی هماهنگی‌های لازم را انجام دهند. سپس فورواردرهای ایران هماهنگی‌های خود را با کنسرسیوم ریلی افغانستان انجام داده و بار به سمت این کشور ارسال می‌شود. این فرآیند شامل بارهایی است که چه به‌صورت صادرات و چه به‌صورت ترانزیت از ایران به افغانستان منتقل می‌شوند. همچنین تجاری که قصد دارند بار را از افغانستان به ایران یا سایر کشورها صادر کنند، باید با کنسرسیوم ریلی افغانستان که بهره‌برداری از خط را بر عهده دارد، هماهنگی‌های لازم را انجام دهند. این روند زمان بسیار کمی می‌برد و می‌توان محموله‌ها را از ایستگاه روزنک افغانستان تا ایستگاه رازی در ایران در کمتر از ۱۰ روز جابه‌جا کرد.
جعفری همچنین درباره نقش کنسرسیوم ریلی افغانستان گفت: این کنسرسیوم بهره‌برداری از خط ۶۲ کیلومتری داخل افغانستان، در محدوده بین شمتیغ تا روزنک را بر عهده داشته و علاوه بر این، مسئولیت هماهنگی‌های فورواردرها در داخل افغانستان را نیز انجام می‌دهد.
وی در ادامه به ورود اولین قطار از چین به افغانستان از طریق ایران اشاره کرد و گفت: حدود یک ماه قبل، نخستین محموله از چین که شامل ورق‌های فولادی بود، از طریق دریا به بندرعباس رسید و سپس از مسیر ریلی ایران و مرز شمتیغ به سمت افغانستان منتقل شد. در حال حاضر، تلاش‌هایی در جریان است تا امکان انتقال بارهای سایر کشورها مانند چین، هند و دیگر کشورهای منطقه نیز از همین مسیر فراهم شود.
جعفری درباره وضعیت ناوگان ریلی ایران نیز توضیح داد: ایران نزدیک به ۳۱ هزار واگن باری از انواع مختلف دارد که برای حمل محموله‌های متنوع مورد استفاده قرار می‌گیرند. شرکت‌های حمل‌ونقل که مالک این واگن‌ها هستند، آمادگی خود را اعلام کرده‌اند و در حال حاضر هیچ مشکلی در تأمین واگن وجود ندارد. به‌طورکلی، از نظر ناوگان شامل واگن باری و لوکوموتیو، هیچ مانعی برای جابه‌جایی بار بین دو کشور وجود ندارد. از نظر زیرساختی نیز شرایط مناسبی فراهم است، البته برخی اقدامات تکمیلی در دست اجراست که با اضافه شدن بخش ۴۳ کیلومتری تا ایستگاه پریان، فاصله تا شهر هرات کاهش خواهد یافت. این امر مورد استقبال تجار قرار خواهد گرفت.
معاون بازرگانی راه‌آهن با اشاره به ظرفیت‌های حمل‌ونقل ریلی گفت: در حال حاضر، میزان جابه‌جایی بار از این مسیر ۱۰ هزار تن در ماه است، اما پیش‌بینی می‌شود که این مقدار حداقل به ۱۰۰ هزار تن در ماه افزایش یابد. ظرفیت کلی این خط، جابه‌جایی ۶ میلیون تن بار و یک میلیون مسافر در سال در نظر گرفته شده است و انتظار می‌رود با افزایش حجم تجارت بین دو کشور و میزان کالاهای ترانزیتی، این ظرفیت به‌تدریج به حداکثر خود برسد.
وی همچنین خبر از اتصال این مسیر ریلی به بندر چابهار در آینده داد و گفت: در حال حاضر، مسیر فعال ما از طریق بندرعباس است، اما تکمیل پروژه خط آهن چابهار در دستور کار قرار دارد. با بهره‌برداری از این مسیر، تاجران می‌توانند از بندر چابهار برای حمل محموله‌های خود به افغانستان و بالعکس استفاده کنند.
جعفری در ادامه به دیگر مسیرهای ریلی ایران اشاره کرد و افزود: مرزهای ریلی سرخس و اینچه‌برون که از ترکمنستان وارد ایران می‌شوند، برای حمل بار به کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) و روسیه مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین، ایستگاه رازی مسیر اتصال ریلی ایران به ترکیه و اروپا است. در مورد عراق، ایران تا نقطه صفر مرزی شلمچه اتصال ریلی دارد، اما هنوز یک فاصله ۳۰ کیلومتری در این مسیر تکمیل نشده است. با این حال، تجار می‌توانند بار خود را تا مرز ارسال کرده و از آنجا به‌صورت ترکیبی (ریلی و جاده‌ای) حمل کنند.
او درباره ظرفیت بنادر شمالی ایران گفت: بنادر امیرآباد و کاسپین در دریای خزر می‌توانند برای حمل کالاهای افغانستان به کشورهای CIS و روسیه مورد استفاده قرار گیرند. همچنین، تجار افغانستان امکان استفاده از مسیر ریلی ایران از طریق آذربایجان را نیز دارند.
معاون راه‌آهن به مذاکرات انجام‌شده برای توسعه اتصالات کریدوری در منطقه اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین مذاکرات مربوط به اتصال ریلی چین به افغانستان بوده که در این زمینه توافقات اولیه انجام شده است. مسیر پیشنهادی واخان می‌تواند بدون دخالت کشور ثالث، چین را به افغانستان و ایران متصل کند. البته گزینه‌های دیگری از طریق تاجیکستان و ازبکستان نیز مطرح شده است، اما مهم‌ترین هدف، ایجاد یک مسیر ترانزیتی پایدار برای عبور بارهای چین به سمت غرب و اروپا از طریق افغانستان است. امیدواریم با همکاری سه‌جانبه بین ایران، افغانستان و چین، این کریدور مهم هرچه زودتر عملیاتی شود.