در صد و پنجمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» مجموعه‌ای از تحولات اخیر در دولایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه‌شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه شده توسط نهادهای اقتصادی بین‌المللی مورد واکاوی قرار گرفته است.
در بخش تحولات جهانی، به سیاست‌های تعرفه‌ای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا پرداخته شده است. ترامپ از ۴ فوریه ۲۰۲۵، تعرفه‌های سنگینی را بر واردات از چین، کانادا و مکزیک اعمال کرد و دلیل این اقدام را نگرانی‌های امنیت ملی مرتبط با مهاجرت غیرقانونی، قاچاق مواد مخدر و عدم توازن تجاری عنوان کرد.
این اقدامات که تحت قانون اختیارات اقتصادی اضطراری بین‌المللی (IEEPA) اجرا شدند، پیامدهای اقتصادی قابل‌توجهی دارند. دولت ترامپ مدعی است این اقدام با هدف مقابله با زنجیره تأمین مواد مخدر مصنوعی، به‌ویژه فنتانیل که با تعداد زیادی از مرگ‌ومیرهای ناشی از مصرف بیش‌ازحد مواد مخدر در ایالات‌متحده مرتبط است، انجام گرفت.
کاخ سفید همچنین با انتشار یادداشت سیاستی جدیدی تحت عنوان «سیاست سرمایه‌گذاری اول آمریکا» درصدد ایجاد توازن میان حفظ محیطی باز برای سرمایه‌گذاری و اعمال محدودیت‌های سخت‌گیرانه بر سرمایه‌گذاری در بخش‌های استراتژیک است. در چارچوب این سیاست، سرمایه‌گذاری از سوی متحدان و شرکای استراتژیک ایالات‌متحده تسهیل خواهد شد، درحالی‌که از ورود سرمایه‌های «غارتگرانه» از سوی رقبایی مانند جمهوری خلق چین جلوگیری می‌شود.
از سوی دیگر با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید و اعمال سیاست «اول آمریکا» اروپا نیز خود را در معرض تهدید می‌بیند. ترامپ از نخستین دوره ریاست‌جمهوری خود، روایتی مبنی بر بهره‌مندی ناعادلانه اروپا از توافقات تجاری با آمریکا و وابستگی امنیتی این قاره به واشنگتن مطرح کرده است. پس از آن‌که وی موفقیت‌هایی را در جنگ تجاری با کانادا و مکزیک به دست آورد، اکنون نگاهش را به اروپا معطوف کرده است.
در تحولات منطقه‌ای شرکت ایرباس در راستای توسعه فعالیت‌های خود در منطقه خاورمیانه، قصد دارد عملیات تولید قطعات و نگهداری هواپیماهای A400M را در امارات متحده عربی گسترش دهد. این اقدام که در چارچوب افزایش همکاری‌های صنعتی و ارتقای زنجیره تأمین محلی انجام می‌شود، می‌تواند امارات را به مرکز منطقه‌ای برتر برای صنعت هوانوردی تبدیل کند.
قزاقستان در راستای توسعه شبکه ترانزیتی بین‌المللی و تقویت موقعیت خود به‌عنوان یک هاب لجستیکی منطقه‌ای و جهانی، پایانه‌های جدیدی را در آذربایجان، روسیه، بلاروس و ازبکستان در دست اجرا دارد و درعین‌حال، برنامه‌هایی برای ایجاد پایانه‌های مشترک در رومانی، مجارستان و چین دنبال می‌کند.
این اقدامات در چارچوب استراتژی کلان قزاقستان برای افزایش ظرفیت ترانزیتی و ارتقای نقش این کشور در زنجیره تأمین جهانی انجام می‌شود. آژانس بین‌المللی S&P Global Ratings رتبه اعتباری بلندمدت قزاقستان را در سطح BBB» » و کوتاه‌مدت آن را در سطح «A ـ 3» با چشم‌انداز باثبات تأیید کرد، باوجود افزایش فشارهای مالی که بر اقتصاد این کشور تأثیر گذاشته است.
بر اساس گزارش منتشرشده در ۲۱ فوریه، تحلیلگران S&P تأکید کرده‌اند که این رتبه‌بندی نشان‌دهنده ترازنامه مالی قوی و ذخایر ارزی مستحکم قزاقستان است که همچنان به‌عنوان سپر محافظتی در برابر شوک‌های اقتصادی خارجی عمل می‌کند.
نخستین نشست کمیته مالی و اقتصادی مشترک قطر و ترکیه اخیراً در استانبول برگزار شد که در آن مقامات عالی‌رتبه دو کشور حضور داشتند. این نشست با هدف گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری، تبادل تجربیات و تقویت سرمایه‌گذاری‌های دوجانبه برگزار شد. قطر همچنین در نشست مشترک با بریتانیا در به بررسی راهکارهای توسعه همکاری‌های اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی پرداخت. هدف این نشست تسهیل سرمایه‌گذاری شرکت‌های بین‌المللی در قطر و تقویت همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور بود.
در بخش پژوهش‌های تازه، اخیراً، بانک جهانی گزارشی تحقیقی منتشر کرده است که تأثیرات تجارت بر رفاه اقتصادی در کشورهای شرق آسیا و شرق آفریقا را بررسی کرده است. بر اساس این گزارش، تجارت یکی از عوامل اصلی در بهبود رفاه اقتصادی است که نه‌تنها بر رفاه مصرف‌کنندگان بلکه بر رشد صنعتی نیز تأثیرگذار است. افزایش تنوع کالاهای وارداتی، امکان دسترسی مصرف‌کنندگان به محصولات متنوع‌تر و با قیمت‌های رقابتی‌تر را فراهم می‌آورد و از سوی دیگر، به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با استفاده از نهاده‌های باکیفیت‌تر بهره‌وری خود را افزایش دهند.
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران درحرکتی منسجم و کارشناسی، تهیه و انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران در دستور کار قرار داده است و در این گزارش‌ها مسائل مهم روز از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران موردبحث و بررسی قرار می‌گیرند.
متن کامل صد و پنجمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را اینجا مشاهده کنید.