بررسی دو شاخص صدور پروانههای ساختمانی با معاملات انجام شده نشان میدهد در بازار مسکن عرضه به یک سوم تقاضا رسیده است. در حالی که در ازای صدور یک پروانه ساختمانی، سه معامله مسکن در شهر تهران انجام میشود، در این شرایط میتوان نتیجهگیری کرد که رکود مسکن در حال نزدیک شدن به روزهای پایانی است. ضمن اینکه طی سه دهه اخیر کاهش صدور پروانههای ساختمانی در سیکل دو یا سه ساله، مقدمهای برای رونق مسکن در آینده بوده است.
طی ادوار گذشته بیشترین نرخ رشد قیمت مسکن در سال 1386 اتفاق افتاد. بعد از آن سال 1392 با بیشترین نرخ رشد قیمت مسکن مواجه بودیم و از آن سال به بعد این نرخ پایینتر از تورم عمومی مستقر شده است. تجربه نشان داده هرگاه سود ساخت و ساز افزایش مییابد با افزایش صدور پروانههای ساختمانی مواجه میشویم و عرضه با وقفهای دو سه ساله وارد بازار میشود. بعد یکمرتبه با ورود حجم عظیمی از واحد مسکونی نوساز مواجه میشویم که از سال 1392 به بعد این اتفاق افتاد و بازار اشباع شد.
بهروز ملکی کارشناس مسکن در این خصوص میگوید: در سالهای 1390 و 1391 تهران به کارگاه ساختمانسازی تبدیل شده بود که به تعمیق رکود در سالهای بعد انجامید. با این حال کاهش پروانههای ساختمانی در دو سه سال اخیر مقدمهای برای رونق آینده بخش مسکن است که دیدیم از اواخر سال 1394 معاملات مقداری افزایش یافت. البته نمیگویم که وارد رونق شدهایم، ولی تعداد معاملات معاملات امسال نسبت به سال قبل بیشتر بود. قیمتها نیز اندکی افزایش یافته ولی از آن تعبیر به رونق نمیکنم.
کاهش سرعت ساخت و ساز نسبت به معاملات قطعی از بهار سال 1395 به وضوح خود را نشان داده است. در بهار سال جاری 1793 پروانه برای 15 هزار و 712 واحد مسکونی صادر شده که 21.7 درصد از مدت مشابه سال قبل کمتر بوده و این تعداد در مقایسه با میانگین 15 هزار معامله انجام شده در یک سال اخیر، یکسوم را شامل می شود.
با اینکه بعد از بهار، آمار پروانههای صادر شده در شهر تهران ارائه نشده، اما ادامه شرایط اولین فصل سال جاری میتواند 250 هزار واحد مسکونی خالی شهر تهران را از طریق تقاضای مصرفی پوشش دهد و پس از آن احتمالا در نیمه دوم سال 1396 شاهد افزایش سرعت صدور پروانههای ساختمانی شهر تهران خواهیم بود.
همچنین بر اساس تغییر رفتار سه شاخص کاهش عرضه، کاهش سود بانکی و افزایش صادرات و قیمت جهانی نفت میتوان نتیجه گرفت که بازار مسکن به دلیل نزدیکی نرخ رشد قیمت مسکن به نرخ رشد تورم در سال جاری در حال تکمیل دوره رکود خود است.
از سوی دیگر تحولات نوسانات 30 ساله در بازار مسکن کشور حاکی از آن است دورههای رکود در بازار مسکن کشور به طور میانگین بین 10 تا 12 فصل به طول میانجامد؛ بنابراین اگر فرض کنیم که دوره رکود جاری نیز به اندازه میانگین دورههای رکود قبلی به طول انجامیده، میبایست از خردادماه سال 1396 شاهد پیشرونق در بازار مسکن باشیم.